De microscopische „vrachtwagens” van uw lichaam

VIJF dagen geleden was het een cel met een kern. Maar na een intensieve periode van rijping en groei, gepaard gaand met krachtige samentrekkingen, heeft de cel haar kern uitgestoten. Nu is het een reticulocyt. Wat is dat? Dat is een nieuwgevormde (jonge) rode bloedcel die op het punt staat zich in uw bloedbaan te begeven. Twee tot vier dagen later zal de cel veranderen in een volledig ontwikkelde rode bloedcel.

 Deze kleine cel lijkt veel op een vrachtwagen. De „lading” wordt vervoerd door middel van hemoglobine, een eiwit dat zuurstof transporteert. Tijdens zijn vier maanden durende leven zal de „vrachtwagen” door uw hele lichaam naar schatting zo’n 250 kilometer afleggen. Er bevinden zich circa tien miljard capillairen of haarvaten (minuscule bloedvaten) in uw lichaam, met een gezamenlijke lengte van twee keer de omtrek van de aarde. Er zijn biljoenen erytrocyten (rode bloedcellen) nodig om zuurstof naar alle delen van het lichaam te vervoeren.

Deze kleine „vrachtwagen” is bijna voortdurend op pad in uw bloedstroom, met een snelheid die varieert naargelang van de omstandigheden. De cel bereikt een topsnelheid van zo’n 1,20 meter per seconde wanneer ze zich in de „supersnelweg” vanuit het hart bevindt — de aorta. Wanneer de cel de „zijwegen” van het lichaam inslaat, zakt de snelheid geleidelijk terug naar gemiddeld 0,3 millimeter per seconde in de uiterste haarvaten.

Waar bloedcellen vandaan komen

Bij gezonde volwassenen worden de meeste bloedcellen in het beenmerg geproduceerd. Elke dag maakt uw beenmerg voor elke kilo lichaamsgewicht twee en een half miljard rode bloedcellen aan, een miljard granulocyten (witte bloedcellen) en twee en een half miljard bloedplaatjes. Dit compenseert het overeenkomstige dagelijkse verlies van cellen. Bij een gezonde volwassene worden elke seconde miljoenen rode bloedcellen afgebroken en vervangen.

Om vanuit het beenmerg in de bloedstroom te komen, nadert de onrijpe rode bloedcel nu de buitenwand van de kleine vaten (sinusoïden) in het beenmerg en perst ze zich door een kleine opening, een migratieporie genoemd, en komt dan in het bloed terecht. De cel zal nog zo’n drie dagen hemoglobine blijven aanmaken. Maar dan, wanneer ze een rijpe rode bloedcel, of erytrocyt, is geworden, staakt ze deze activiteit.

De coronaire circulatie en de longcirculatie

In de zeventiende eeuw stelden artsen vast dat er twee soorten bloedsomloop zijn. Bij de coronaire circulatie vertrekken de microscopische „vrachtwagens” van uw lichaam, de rode bloedcellen, vanuit het hart naar de weefsels van het lichaam. Daar leveren ze zuurstof af en halen ze afvalproducten op in de vorm van kooldioxide. Dit proces wordt inwendige ademhaling genoemd. Vervolgens keren de rode bloedcellen terug naar het hart. Bij de longcirculatie worden de „vrachtwagens” naar de longen gestuurd. Daar worden de afvalproducten gelost en wordt weer zuurstof geladen. Longcirculatie zorgt er dus voor dat uw lichaam ademhaalt.

Wanneer er niet genoeg cellen zijn

Soms zijn er minder rode bloedcellen dan normaal. Dit is de aandoening die artsen anemie of bloedarmoede noemen. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals (1) een stoornis bij de aanmaak of rijping van rode bloedcellen, (2) een versnelde afbraak van deze cellen, en (3) een grote bloeding. Anemie kan ook het gevolg zijn van een chronische ontsteking of van een tumor.

Er kunnen problemen ontstaan wanneer er óf te veel óf te weinig ijzer in het bloed aanwezig is. Wanneer er te weinig ijzer is, kunnen de rode bloedcellen niet normaal tot volledige ontwikkeling komen. Het gevolg is dat de cellen kleiner en bleker zullen zijn dan gewoonlijk. In veel gevallen wordt deze stoornis verholpen door een behandeling met ijzer. Soms is het ijzergehalte in het bloed te hoog. Dat kan het geval zijn wanneer beschadigde rode bloedcellen openscheuren, waardoor er ijzer aan het lichaam wordt afgegeven. Geleidelijk raken alle organen van het lichaam vergiftigd. Vooral de vergiftiging van het hart is ernstig. Patiënten die aan deze aandoening lijden, bezwijken bijna altijd aan chronisch hartfalen.

Er zou veel geschreven kunnen worden over al het werk dat bloedcellen in uw lichaam verzetten, maar het is duidelijk dat hun schitterende complexiteit, die hier slechts ten dele is beschreven, de wijsheid looft van Degene die het leven heeft ontworpen en geschapen. Eén van zijn aanbidders uit de oudheid zei over de grootse en intelligente Schepper: „Door hem hebben wij leven en bewegen wij ons en zijn wij.” — Handelingen 17:28.