Wat is de oorzaak van het tijdperk van razernij?

EEN man wordt doodgeschoten terwijl hij in een bar zit in Praag (Tsjechië). Waarom? De schutter ergerde zich aan de harde muziek op de walkman van het slachtoffer. Een automobilist wordt op een kruispunt in Kaapstad (Zuid-Afrika) met een hockeystick doodgeknuppeld. Zijn aanvaller was blijkbaar geïrriteerd omdat het slachtoffer met zijn lichten naar hem had geknipperd. De voordeur van een Britse verpleegster die in Australië woont, wordt door een woedende ex-vriend ingetrapt; hij overgiet haar met benzine, steekt haar in brand en laat haar stervend achter.

Worden berichten van razernij — verkeersrazernij, huiselijk geweld, agressie in de lucht — buiten alle proporties opgeblazen? Of zijn ze, net als scheuren in de muren van een gebouw, juist de zichtbare signalen van een ernstig onderliggend probleem? De feiten wijzen erop dat het laatste het geval is.

Op de weg „zijn berichten van gewelddadige verkeersongelukken sinds 1990 met bijna zeven procent per jaar toegenomen”, zegt een recent rapport van de Stichting Veilig Verkeer van de American Automobile Association (AAA).

In huis viert razernij hoogtij. De politie in de Australische staat New South Wales bijvoorbeeld heeft in 1998 een toename van vijftig procent gezien in het aantal gerapporteerde gevallen van huiselijk geweld. Eén op de vier getrouwde of samenwonende vrouwen in dat land is door haar partner mishandeld.

In de lucht is het hetzelfde verhaal. De dreiging dat vliegtuigpassagiers plotseling doordraaien en personeel, medepassagiers en zelfs piloten aanvallen, heeft sommige grote luchtvaartmaatschappijen ertoe gebracht hun cabinepersoneel te voorzien van speciale gordels om gewelddadige personen in hun stoel vast te binden.

Waarom lijken steeds meer mensen niet in staat hun emoties in bedwang te houden? Wat beweegt iemand tot deze daden van razernij? Is het echt mogelijk deze gevoelens te beheersen?

Vanwaar de toename in razernij?

Een aanval van razernij is het voelen of uiten van hevige woede. Daden van razernij doen zich voor als woede de kans krijgt aan te zwellen totdat ze in een gewelddadige uitbarsting van emoties tot ontlading komt. „Gewelddadige verkeersruzies zijn zelden het gevolg van een opzichzelfstaand voorval. In plaats daarvan schijnen ze het gevolg te zijn van iemands instelling en de opeenstapeling van stress in het leven van de automobilist”, aldus David K. Willis, hoofd van de Stichting Veilig Verkeer van de AAA.

Wat nog bijdraagt tot deze opeenstapeling van stress is de stortvloed van informatie die we geacht worden elke dag in ons op te nemen. Op de achterkant van het boek Information Overload van David Lewis staat: „Veel werknemers gaan tegenwoordig kopje-onder in een stroom van gegevens . . . Overweldigd door informatie . . . worden ze gestrest, roekeloos en verlamd door analyses.” Een krant haalde een voorbeeld van deze stroom van gegevens aan en zei: „Een doordeweekse uitgave van een krant bevat evenveel informatie als de gemiddelde mens in de zeventiende eeuw in zijn hele leven te verwerken zou krijgen.”

 Ook wat we in onze mond stoppen kan woede aanwakkeren. Uit twee op grote schaal uitgevoerde onderzoeken bleek dat er verband bestaat tussen toegenomen vijandigheid en het roken van sigaretten, alcoholgebruik en een ongezond eetpatroon. Deze epidemische leefgewoonten voeden stress en frustratie — frustratie die tot uitbarsting komt in de vorm van gevloek, ongeduldigheid en onverdraagzaamheid.

Slechte manieren en films

Over het verband tussen onbeleefdheid en misdaad zegt dr. Adam Graycar, directeur van het Australische Instituut voor Criminologie (AIC): „Een hernieuwd accent op respect en beleefdheid zou een van de belangrijkste stappen kunnen zijn in de richting van het verminderen van kleine criminaliteit.” Het instituut bepleit het oefenen van geduld, het tonen van verdraagzaamheid en het vermijden van vloeken. Verzuimen dat te doen, zo stelt het instituut, kan wanordelijk gedrag in crimineel gedrag veranderen. Ironisch genoeg werkt een vorm van ontspanning waarvoor velen kiezen om frustratie en stress kwijt te raken in werkelijkheid onverdraagzaamheid en razernij in de hand. Hoe?

„Kinderen en volwassenen stromen naar bioscopen om naar uitbeeldingen van dood en verderf te kijken. De markt voor gewelddadige video’s is enorm en winstgevend. ’Oorlogsspeelgoed’ blijft bij veel kinderen populair, ook al is dat niet altijd bij hun ouders het geval. Velen, zowel volwassenen als kinderen, genieten van geweld op televisie, en de televisie speelt een belangrijke rol bij het overbrengen van culturele waarden”, staat in een rapport van het AIC. Hoe houdt dat verband met uitbarstingen van razernij op straat en in huis? Het rapport concludeert: „In de mate waarin een maatschappij geweld vergoelijkt, zullen de waarden van afzonderlijke personen in die maatschappij zich dienovereenkomstig ontwikkelen.”

Veel personen zullen tegenwoordig aanvoeren dat woede afreageren gewoon een natuurlijk antwoord is op spanning, een onvermijdelijke reactie op onze stressrijke, agressieve maatschappij. Is het dus waar dat de populaire opvatting „als je kwaad bent, moet je eens flink stoom afblazen” echt een goed advies is?

Dient razernij bedwongen te worden?

Net zoals een uitbarstende vulkaan verwoesting brengt over degenen die eromheen wonen, zo berokkent ook iemand die intense woede tot uiting brengt degenen die om hem heen leven schade. Ook brengt hij zichzelf ernstige schade toe. In welk opzicht? „Zich laten leiden door woede resulteert in nog meer agressie”, zegt The Journal of the American Medical Association (JAMA). Uit onderzoeken blijkt dat mannen die woede uiten „meer kans lopen op vijftigjarige leeftijd dood te zijn dan zij die dat niet doen”.

De Amerikaanse Hartstichting zegt in dezelfde trant: „Mannen die woede-uitbarstingen krijgen, hebben een tweemaal zo grote kans op een beroerte als mannen die hun kalmte bewaren.” Deze waarschuwingen gelden voor beide seksen.

Welke raad is wel effectief? Let eens op de overeenkomsten tussen de raad van wereldse deskundigen en die  van de meest verspreide autoriteit op het gebied van menselijke verhoudingen, de bijbel.

Beheers woede — vermijd razernij

Dr. Redford B. Williams zegt in JAMA: „De kans is klein dat het simplistische advies ’als je kwaad bent, moet je eens flink stoom afblazen’ . . . veel zal helpen. Het is veel belangrijker te leren uw woede te evalueren en die vervolgens te beheersen.” Hij raadt aan uzelf af te vragen „(1) Is deze situatie belangrijk voor me? (2) Zijn mijn gedachten en gevoelens terecht gezien de naakte feiten? (3) Is er iets aan deze situatie te veranderen zodat ik deze woede niet hoef te ervaren?”

Spreuken 14:29; 29:11 „Hij die langzaam is tot toorn, is overvloedig in onderscheidingsvermogen, maar wie ongeduldig is, verheft dwaasheid. Heel zijn geest laat een verstandeloze de vrije loop, maar wie wijs is, houdt die tot het laatst toe kalm.”

Efeziërs 4:26 „Weest toornig en zondigt toch niet; laat de zon niet ondergaan terwijl gij in een geërgerde stemming verkeert.”

Frank Donovan doet in zijn boek Dealing With Anger — Self-Help Solutions for Men de aanbeveling: „Woede ontlopen — of meer in het bijzonder de situatie en andere mensen uit de weg gaan als u woedend bent — is een strategie die vooral als woede ernstiger vormen aanneemt, belangrijk is en waarde heeft.”

Spreuken 17:14 „Het begin van een twist is als iemand die aan wateren de vrije loop laat; verwijder u dus vóórdat de ruzie is uitgebroken.”

Bertram Rothschild schrijft in het tijdschrift The Humanist: „Woede . . . is voornamelijk iemands persoonlijke verantwoordelijkheid. De redenen om kwaad te worden zitten in ons hoofd. . . . De weinige keren dat u met woede iets hebt bereikt, verdwijnen in het niet bij de talloze keren dat woede dingen erger heeft gemaakt. Het is veel beter de woede niet te laten ontstaan dan die te ondergaan.”

Psalm 37:8 „Laat af van toorn en laat de woede varen; betoon u niet verhit enkel om kwaad te doen.”

Spreuken 15:1 „Een zacht antwoord keert woede af, maar een woord dat smart veroorzaakt, doet toorn opkomen.”

Spreuken 29:22 „Een man die snel toornig is, verwekt twist, en al wie tot woede geneigd is, begaat menige overtreding.”

Miljoenen Getuigen van Jehovah over de hele wereld onderschrijven de bovenstaande raad. We nodigen u uit hun vergaderingen in de Koninkrijkszaal bij u in de buurt te bezoeken en zelf te zien dat leven naar de bijbelse raad echt werkt, ondanks het feit dat we in een tijdperk van razernij leven.

[Illustraties op blz. 23]

Net als een uitbarstende vulkaan richt iemand met onbeheerste woede schade aan

[Illustratie op blz. 24]

De bijbelse raad werkt echt