De zienswijze van de bijbel

Wie is de aartsengel Michaël?

VOLGENS de bijbel wordt het geestenrijk bewoond door miljoenen engelen (Daniël 7:9, 10; Openbaring 5:11). Van begin tot eind maakt de Schrift honderden malen melding van de engelen die loyaal blijven aan God. Toch worden slechts twee van deze geestelijke schepselen bij hun naam genoemd. De ene is de engel Gabriël, die persoonlijk in de loop van zo’n 600 jaar boodschappen van God aan drie verschillende personen overbracht (Daniël 9:20-22; Lukas 1:8-19, 26-28). De andere engel die in de bijbel bij zijn naam wordt genoemd, is Michaël.

Michaël is duidelijk een markante engel. In het boek Daniël staat bijvoorbeeld dat Michaël ten behoeve van Jehovah’s volk tegen goddeloze demonen strijdt (Daniël 10:13; 12:1). In de geïnspireerde brief van Judas gaat Michaël de confrontatie met Satan aan in een geschil over Mozes’ lichaam (Judas 9). Uit het boek Openbaring blijkt dat Michaël oorlog voert tegen Satan en zijn demonen en hen uit de hemel slingert (Openbaring 12:7-9). Geen enkele andere engel wordt met zo’n grote macht en autoriteit over Gods vijanden afgeschilderd. Het is dan ook geen wonder dat de bijbel Michaël met recht aanduidt als „de aartsengel”, waarbij het voorvoegsel „aarts” „hoogste” of „voornaamste” betekent.

De controverse over Michaëls identiteit

De godsdiensten van de christenheid maar ook het judaïsme en de islam hebben strijdige ideeën over engelen. Sommige verklaringen zijn vaag. Zo zegt The Anchor Bible Dictionary: „Er zou één superieure engel kunnen zijn en/of een kleine groep aartsengelen (meestal vier of zeven).” Volgens The Imperial Bible-Dictionary is Michaël de „naam van een bovenmenselijk wezen, over wie er globaal genomen twee strijdige meningen zijn geweest, óf dat hij de Heer Jezus Christus is, de Zoon van God, óf dat hij een van de zogenoemde zeven aartsengelen is”.

In de joodse overlevering zijn deze zeven aartsengelen Gabriël, Jeremiël, Michaël, Raguel, Rafaël, Sariël en Uriël. Daarentegen gelooft de islam in vier aartsengelen, namelijk Jibrīl, Mīkāl, ‘Izrā’īl en Isrāfīl. Het katholicisme gelooft ook in vier aartsengelen: Michaël, Gabriël, Rafaël en Uriël. Wat zegt de bijbel erover? Zijn er verscheidene aartsengelen?

 Het antwoord van de bijbel

Afgezien van Michaël wordt er in de bijbel geen aartsengel genoemd en de Schrift gebruikt evenmin de term „aartsengel” in het meervoud. De bijbel beschrijft Michaël als de aartsengel, wat impliceert dat alleen hij die benaming draagt. Het is dus redelijk te concluderen dat Jehovah God aan één, en slechts één, van zijn hemelse schepselen het algehele gezag over alle andere engelen heeft gedelegeerd.

Naast de Schepper zelf wordt van slechts één getrouwe persoon gezegd dat engelen aan hem onderworpen zijn — namelijk Jezus Christus (Mattheüs 13:41; 16:27; 24:31). De apostel Paulus maakte specifiek melding van „de Heer Jezus” en „zijn krachtige engelen” (2 Thessalonicenzen 1:7). En Petrus beschreef de uit de doden opgestane Jezus met de woorden: „Hij is aan Gods rechterhand, want hij is heengegaan naar de hemel, en engelen en autoriteiten en krachten werden aan hem onderworpen.” — 1 Petrus 3:22.

Hoewel er niets in de bijbel staat waardoor de aartsengel Michaël expliciet als Jezus wordt geïdentificeerd, is er één schriftplaats die Jezus met de positie van aartsengel in verband brengt. In zijn brief aan de Thessalonicenzen profeteerde de apostel Paulus: „De Heer zelf zal uit de hemel neerdalen met een bevelende roep, met de stem van een aartsengel en met Gods trompet, en zij die dood zijn in eendracht met Christus zullen eerst opstaan” (1 Thessalonicenzen 4:16). In deze schriftplaats wordt Jezus beschreven wanneer hij zijn macht als Gods Messiaanse koning heeft aanvaard. Toch spreekt hij met „de stem van een aartsengel”. Merk ook op dat hij de macht bezit om de doden op te wekken.

Toen Jezus als mens op aarde was, verrichtte hij diverse malen een opstanding. Hij gebruikte dan zijn stem om een bevelende roep te laten horen. Bij het opwekken van de overleden zoon van een weduwe uit de stad Naïn zei hij bijvoorbeeld: „Jonge man, ik zeg u: Sta op!” (Lukas 7:14, 15) Later, vlak voordat hij zijn vriend Lazarus opwekte, riep Jezus „met een luide stem: ’Lazarus, kom naar buiten!’” (Johannes 11:43) Maar bij die gelegenheden was Jezus’ stem de stem van een volmaakte man.

Na zijn eigen opstanding werd Jezus als geestelijk schepsel tot een „superieure positie” in de hemel verhoogd (Filippenzen 2:9). Nu hij niet langer mens is, heeft hij de stem van een aartsengel. Toen dus Gods trompet het signaal gaf dat „zij die dood zijn in eendracht met Christus” tot hemels leven opgewekt zouden worden, liet Jezus „een bevelende roep” horen, deze keer „met de stem van een aartsengel”. Het is redelijk te concluderen dat alleen een aartsengel zou roepen „met de stem van een aartsengel”.

Er zijn nog wel andere hooggeplaatste engelen, zoals de serafs en de cherubs (Genesis 3:24; Jesaja 6:2). Toch wijst de Schrift op de uit de doden opgestane Jezus Christus als de voornaamste van alle engelen — de aartsengel Michaël.