Volgroeid na een eeuw!

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN BOLIVIA

WAAROM rijden bezoekers vanaf La Paz, een stad in de Andes, twee tot drie uur door stukken dorre wildernis van de Altiplano naar een afgelegen gebied dat Comanche wordt genoemd? Waarom komen plantkundigen uit alle delen van de wereld naar deze hoge, uitstekende rots die in het niet valt bij de uitgestrektheid van het landschap?

Het antwoord: om te komen kijken naar wat zowel de kolossaalste van alle kruiden als de opmerkelijkste plant van de Andes is genoemd — de Puya raimondii. Als u in de lente komt, hebt u misschien het geluk een bijzondere bloemenpracht te zien, die volgens sommigen honderd jaar duurt om tot ontwikkeling te komen.

U zult in een omtrek van honderden kilometers nergens anders een Puya raimondii aantreffen; in feite groeit deze zeldzame soort maar op een paar plaatsen, allemaal in het Andesgebergte. Omdat ze geen houtachtige structuur heeft zoals bomen en struiken, classificeren botanici de plant als een kruid. Maar u hebt nog nooit een kruid van zulke afmetingen gezien! De reusachtige rozet van smalle, uiterst scherpgepunte bladeren reikt zo hoog dat zelfs de langste man er niet bij kan. Wanneer we tussen de bladeren kijken, realiseren we ons dat ze voor kleine vogels een dodelijke val zijn. In de nauwer wordende ruimten ertussen zitten vrijwel altijd de verdroogde kadavers van vogels die zich tussen de bladeren hebben gewaagd, misschien om te ontsnappen aan een havik, om vervolgens door de dodelijke punten te worden doorboord.

U zult de bloemen waarschijnlijk het interessantste deel van de plant vinden. Tussen de talloze planten die hier bijeenstaan, zult u gewoonlijk hooguit een of twee bloeiende exemplaren aantreffen.

Het is echt een sensationele ervaring om deze reus van de plantenwereld te zien bloeien. Boven de stam met de bladeren verheft zich de grootste bloemenaar in de plantenwereld. Daarop zitten duizenden gele bloemen die tot een hoogte van tien meter reiken — hoger dan een gebouw van drie verdiepingen! Vastgehecht aan de rotsen en zich uitstrekkend naar de hemel staat de Puya raimondii daar in indrukwekkende afzondering.

 Helaas wordt de Puya raimondii echter met uitsterven bedreigd. Om de een of andere reden houden mensen ervan deze plant te verbranden. Of ze dat nu doen omdat ze het leuk vinden een brandende fakkel van die grootse afmetingen te zien, voor de warmte wanneer de temperatuur daalt of omdat ze bang zijn dat de schapen in haar stekelige bladeren vast komen te zitten en zullen sterven, het blijft allemaal giswerk. Niettemin heeft de puya zich gehandhaafd, ondanks branden, vorst, wind, de verschroeiende zon en weinig grond. Hoe doet ze dat?

De Puya raimondii behoort tot een grote familie van zo’n 2000 soorten die gespecialiseerd lijken te zijn in overleving waar het andere planten niet lukt — de bromelia’s. Met uitzondering van één soort komen ze alleen op beide Amerikaanse continenten voor. Vele hebben, net als de puya, wortels waarvan de belangrijkste functie is de plant stevig te verankeren. Op hun bladeren hebben ze microscopische schubben waardoor ze vocht uit de lucht kunnen opnemen in plaats van uit de grond. Bovendien sijpelt eventuele dauw of regen in de centrale reservoirs die niet alleen de plant maar ook een menigte kleine beestjes van water voorzien. Van alle bromelia’s is de Puya raimondii echter de grootste.

Wat deze plant, die de bijnaam „koningin van de Andes” draagt, zo interessant maakt, is dat het buitengewoon lang duurt voordat ze volgroeid is en bloeit. Een bekende botanicus telde de littekens van bladeren op een dood exemplaar en schatte de leeftijd op 150 jaar. Anderen beweren dat de planten maar zeventig jaar worden. Door de lokale bevolking worden ze honderdjarige planten genoemd omdat men gelooft dat het honderd jaar duurt voordat hun bloeiperiode aanbreekt. Het eerste exemplaar dat ooit uit zaad werd gekweekt, bloeide in 1986 in Californië, naar verluidt al na slechts 28 jaar. Wat de feiten ook zijn omtrent die hoog in de Andes groeiende puya’s, ze doen er beslist heel lang over om tot volle wasdom te komen.

[Illustratie op blz. 22]

Hoe kan de kolossale „Puya raimondii” groeien met zo weinig aarde?

[Illustratie op blz. 23]

De duizenden bloemen van de „Puya raimondii” trekken veel vogels aan

[Illustratie op blz. 23]

Een „Puya raimondii” die een brand heeft doorstaan