Een blik op de wereld

Talmen en uw gezondheid

„Talmen kan u ziek maken”, zegt een onderzoek waarvan de krant The Vancouver Sun melding maakt. Zoals tijdens een onlangs in Toronto (Canada) gehouden conferentie van de American Psychological Society naar voren werd gebracht, bleek uit een onderzoek onder 200 Canadese studenten „dat degenen die het steeds uitstelden actie te ondernemen, zichzelf daardoor zo onder druk zetten dat ze aan meer met stress verband houdende aandoeningen leden dan anderen. . . . Toen de datum van het examen dichterbij kwam, steeg het stressniveau bij die studenten sterk. Hun onbezorgde houding maakte plaats voor vaker optredende hoofdpijn, rugpijn, verkoudheid, slaapproblemen en allergieën. Ze hadden meer last van ademhalingsmoeilijkheden, infecties en migraine.”

 Een vis die bergen beklimt!

Een team Braziliaanse ichtyologen, wetenschappers die vissen bestuderen, hebben een bepaalde soort Zuid-Amerikaanse grondzalm geobserveerd die routinematig de schijnbaar onmogelijke prestatie levert een natte, glibberige, 15 meter hoge rots achter een waterval op te klimmen, bericht het tijdschrift Natural History. „De onderzoekers hebben geobserveerd hoe het vier centimeter lange visje in de snelle zoetwaterrivieren van Espírito Santo in oostelijk Brazilië de waterval beklimt.” Met hun twee paar grote vinnen klampten de grondzalmen zich vast aan rotsen aan de voet van de waterval en bewogen zich centimeter voor centimeter de 15 meter hoge rotswand op, „met sterke zijwaartse bewegingen”, terwijl ze regelmatig pauzeerden. „De wetenschappers denken dat dit gedrag ertoe bijdraagt dat de populaties in het geïsoleerde binnenland in stand blijven”, aldus het bericht. Maar grondzalmen zijn niet de enige vissen met bergbeklimmersvaardigheden; andere soorten zijn bijvoorbeeld tropische grondels en Aziatische modderkruipers.

Zoutresistente tomaten

„Onderzoekers hebben via genetische manipulatie de eerste tomatenplant ter wereld ontwikkeld die in zout water kan groeien — een vooruitgang die een van de grootste problemen in de landbouw zou kunnen helpen oplossen”, zegt washingtonpost.com. De zouttolerante tomaat is voorzien van een gen uit een plant die verwant is aan de kool. Het ingebrachte gen stelt de tomaat in staat „het zout af te voeren naar opslagholten, waardoor de plant kan gedijen op wat anders marginaal akkerland zou zijn”. Volgens het bericht „kan de genetisch gemanipuleerde tomaat groeien op grond die bevloeid wordt met water dat ongeveer 50 keer zouter is dan normaal”. Men hoopt dat zulke zoutresistente planten zullen kunnen groeien op grond die niet geregeld door regen wordt schoongespoeld. Het bericht zegt verder dat „nog een mogelijke toepassing van de gemodificeerde tomaten (of andere gewassen die op dezelfde manier zoutresistent zijn gemaakt) is beschadigde grond terug te winnen door de zouten te absorberen”.

Suïcidale kinderen

Het aantal telefoontjes van suïcidale kinderen naar hulplijnen van de Britse liefdadigheidsinstelling ChildLine is verdubbeld, van 346 in 1990/91 tot 701 in 1998/99, bericht de Londense Guardian. „Extreme gevallen van wanhoop” werden „veroorzaakt door gepest, seksueel misbruik, mishandeling, sterfgevallen en examenstress”. Volgens de liefdadigheidsinstelling „schuilt er ernstig gevaar in de algemeen heersende gedachte dat een zelfmoordpoging alleen maar het vragen om aandacht is. Het fabeltje gaat niet op dat zij die over zelfmoord praten, het niet zullen doen. Veel suïcidale kinderen die ChildLine belden, zeiden dat hun verdriet werd verergerd door het schijnbare gebrek aan bezorgdheid bij hun ouders of verzorgers.” Na een eerste zelfmoordpoging „zijn gezinnen zo opgelucht dat het kind het heeft overleefd . . . dat ze aannemen dat het probleem is verdwenen. Dan gebeurt het droevig genoeg opnieuw”, gewoonlijk binnen enkele maanden na de eerste poging. Hoewel het aantal suïcidale meisjes vier keer zo groot was als het aantal jongens, was bij de jongens de kans dat ze zichzelf ook inderdaad ombrachten veel groter. De meeste suïcidale kinderen die opbelden waren tussen de 13 en de 18, maar de jongsten waren nog maar 6 jaar.

Lokaas voor muggen

Een firma in Singapore produceert een apparaat om muggen zonder insecticiden te bestrijden. Het is een zwarte plastic doos van zo’n 40 centimeter lang die „warmte en kooldioxide afgeeft, net zoals een menselijk lichaam doet”, bericht de Londense Economist. Omdat muggen hun slachtoffers vinden door zich te oriënteren op lichaamswarmte en kooldioxide in de ademhaling, „houdt [het apparaat] muggen voor de gek door ze het idee te geven dat hun een maaltje te wachten staat”. De doos wordt elektrisch verwarmd en laat kooldioxide vrijkomen uit een kleine patroon. Glinsterende lichtjes lokken het insect in een gleuf in de doos. Een ventilator blaast het insect dan naar beneden waar het in water verdrinkt. Het apparaat kan 1200 muggen per nacht vangen en kan aangepast worden om de ’s nachts actieve Anopheles, die malaria overbrengt, of de overdag stekende Aedes, de drager van gele koorts en dengue, te bestrijden. Nog een voordeel is dat er geen onschadelijke insecten zoals vlinders worden gedood.

Mannen aangemoedigd vis te eten

Mannen die grote hoeveelheden vette vis eten, zoals zalm, haring en makreel, lopen twee- tot driemaal minder kans prostaatkanker te krijgen dan mannen die zelden vis eten, zeggen onderzoekers van het Karolinska-instituut in Stockholm. In het 30 jaar durende onderzoek onder 6272 mannen werd rekening gehouden met risicofactoren zoals roken. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat „zogenoemde omega-3-vetzuren [die vooral in vette vis zitten] kennelijk de ontwikkeling van prostaatkanker belemmeren”. Dezelfde vetzuren „verminderen tevens de kans op een hartaanval”, zegt het rapport. Daarom geven deskundigen het advies „een- of tweemaal per week” vis te eten.

Rijstzemelen redden bomen

Rijstzemelen, in steenfabrieken in Noord-Peru als alternatieve brandstof gebruikt, dragen ertoe bij dat veel bedreigde johannesbroodbomen niet worden omgehakt voor brandhout, bericht de Peruaanse krant El Comercio. Het gebruik van rijstzemelen, een afvalproduct uit de landbouw, door 21 steenproducenten heeft er ook toe bijgedragen dat de uitstoot van kooldioxide is verminderd. Bovendien is het rendement van de ovens met 15 procent gestegen doordat de wanden werden bepleisterd met een pasta samengesteld uit zand, klei en melasse — wat voor een betere isolatie zorgt en dus minder warmte verloren laat gaan. Er worden ook experimenten gedaan om de as van rijstzemelen bij het mengsel voor stenen te voegen, in de hoop het eindproduct sterker te maken. „Dit gebruik [van rijstzemelen] zorgt tevens voor minder vervuiling en minder problemen met het opslaan van afvalproducten”, zegt El Comercio.

Geestelijke gezondheid en kinderen

„Uit statistieken blijkt dat één op de vijf kinderen tegen de tijd dat het 11 is een probleem met zijn geestelijke gezondheid zal hebben”, zegt The Gazette, een krant die in het Canadese Montreal verschijnt. „Een goede geestelijke gezondheid betekent de sociale, lichamelijke, geestelijke en emotionele aspecten van het leven met elkaar in evenwicht te brengen.” Volgens Sandy Bray, een coördinatrice voor gemeenschapsonderwijs van de Canadian Mental Health Association, zouden we net zo bezorgd moeten zijn om onze geestelijke gezondheid als om onze lichamelijke gezondheid. Bray zegt: „Als we geestelijke gezondheid onder aan onze prioriteitenlijst laten staan, dan zullen we eerder depressief, bezorgd en gestrest worden.” Ouders krijgen de aanmoediging preventiever te werk te gaan bij het geestelijk gezond houden van hun kinderen, door in hun leven tijd in te ruimen voor het gezin en door gezamenlijk te eten. Andere suggesties die iedereen helpen een goede geestelijke gezondheid te behouden, zijn zorgen voor voldoende slaap, goed eten, fit blijven, tijd maken voor dingen waar u plezier in hebt, tijd met vrienden doorbrengen, lachen, vrijwilligerswerk doen, complimentjes geven en aanvaarden, echt naar anderen luisteren en niet te hard voor uzelf zijn als u fouten maakt.

De hoge prijs van overbevissing

„De mens heeft ten aanzien van de zee een apocalyps teweeggebracht op een schaal die men zich van tevoren nooit had kunnen indenken, waarbij duizenden soorten door overbevissing zijn uitgestorven, zo bleek uit een onderzoek”, zegt de Londense Times. „De efficiëntie waarmee de mens op grote zeedieren en schaaldieren jaagt, heeft in zo’n mate voedselketens verstoord en ecosystemen verwoest dat de zeeën nooit meer hetzelfde zullen zijn”, zo blijkt uit het onderzoeksproject. Het bericht vermeldt dat toen kapitein John Smith in 1607 de wateren van Chesapeake Bay aan de oostkust van de Verenigde Staten binnen zeilde, een kanon dat overboord viel „duidelijk te zien [was] in water van bijna 10 meter diep”. De onderzoekers schreven dit toen zo heldere water toe aan „enorme oesterbanken [die] elke drie dagen al het water in de baai filterden, waardoor de hoeveelheid microben en algen werd beheerst”. In die tijd „waren grijze walvissen, dolfijnen, lamantijnen, Zuid-Amerikaanse otters, zeeschildpadden, alligators en Atlantische steuren talrijk” in dit gebied. Nu is het het woongebied van „een fractie van het aantal soorten” dat er eens zijn habitat vond.