Hoge bloeddruk — Preventie en bestrijding

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN BRAZILIË

MARIAN was bang! Ze had volkomen onverwacht een hevige neusbloeding gekregen. „Ik dacht dat ik doodging”, vertelt ze. Een arts deelde Marian mee dat haar neusbloeding veroorzaakt was door hoge bloeddruk (arteriële hypertensie). „Maar ik voel me goed”, antwoordde Marian. „Veel mensen weten niet dat hun bloeddruk te hoog is omdat ze geen symptomen hebben”, antwoordde zij.

Hoe is het met uw bloeddruk gesteld? Zou u door uw huidige leefstijl in de toekomst een verhoogde bloeddruk kunnen krijgen? Wat kunt u doen om uw bloeddruk onder controle te houden? *

De bloeddruk is de kracht die het bloed uitoefent op de wand van de bloedvaten. De bloeddruk is vast te stellen met behulp van een opblaasbare rubbermanchet, die rond de bovenarm wordt aangebracht en aangesloten is op een apparaat dat de druk meet. Er worden twee waarden verkregen. Bijvoorbeeld 120/80. Het eerste getal wordt de systolische bloeddruk genoemd omdat het de bloeddruk tijdens de samentrekking van het hart (systole) aangeeft, terwijl het tweede getal de diastolische bloeddruk wordt genoemd omdat het de bloeddruk aangeeft terwijl het hart in rust is (diastole). De bloeddruk wordt gemeten in millimeters kwik en artsen classificeren patiënten als hypertensief wanneer hun bloeddruk boven de 140/90 ligt.

Waardoor stijgt de bloeddruk? Stelt u zich voor dat u uw tuin aan het sproeien bent. Door de kraan verder open te draaien of de dikte van de straal te verkleinen, vergroot u de druk van het water. Hetzelfde gebeurt met de bloeddruk: wordt de bloedtoevoer groter of wordt het bloedvat nauwer, dan gaat de bloeddruk omhoog. Waardoor ontstaat hoge bloeddruk? Daar zijn veel factoren bij betrokken.

Factoren die u niet onder controle hebt

Onderzoekers hebben ontdekt dat als iemand familieleden met hoge bloeddruk heeft, zijn kansen erop groter zijn. Uit statistieken blijkt dat hypertensie bij eeneiige tweelingen meer voorkomt dan bij twee-eiige tweelingen. In een onderzoek wordt gesproken van het „in kaart brengen van de genen die verantwoordelijk zijn voor arteriële hypertensie”, wat allemaal het bestaan lijkt te bevestigen van een erfelijke component die verantwoordelijk is voor hoge bloeddruk. Bekend is ook dat de kans op een abnormaal hoge bloeddruk toeneemt met de leeftijd en groter is onder zwarte mannen.

Factoren die u wel onder controle hebt

Let op uw eetpatroon! Zout (natrium) kan de bloeddruk bij sommige mensen verhogen, vooral bij diabetespatiënten, mensen met ernstige hypertensie, ouderen en sommige zwarten. Een overmaat aan vet in de bloedbaan kan afzettingen van cholesterol op de  binnenwand van bloedvaten veroorzaken (atherosclerose), waardoor ze nauwer worden en de bloeddruk stijgt. Mensen die meer dan dertig procent boven hun ideale lichaamsgewicht zijn, lopen meer kans op hoge bloeddruk. Studies doen vermoeden dat een verhoging van het gebruik van kalium en calcium de bloeddruk kan verlagen.

Roken wordt in verband gebracht met een grotere kans op atherosclerose, diabetes, hartaanvallen en beroerten. Daarom zijn roken en hoge bloeddruk een gevaarlijke combinatie die tot hart- en vaatziekten kan leiden. Hoewel de bevindingen elkaar tegenspreken, kunnen ook cafeïne — die in koffie, thee en coladranken zit — en emotionele en lichamelijke stress een verhoogde bloeddruk verergeren. Daarnaast weten wetenschappers dat een intensief of chronisch gebruik van alcohol en te weinig lichamelijke activiteit de bloeddruk kunnen verhogen.

Een gezonde leefstijl

Het zou een vergissing zijn te wachten tot u hoge bloeddruk hebt voordat u positieve stappen gaat doen. U moet u van jongs af aan om een gezonde leefstijl bekommeren. Indien u daar nu op let, zult u in de toekomst een betere kwaliteit van leven hebben.

In de Derde Braziliaanse Gemeenschappelijke Verklaring over Arteriële Hypertensie werden duidelijk de veranderingen in leefstijl vermeld die een daling van de arteriële bloeddruk bevorderen. Ze vormen een nuttige richtlijn voor mensen met een hoge of normale bloeddruk.

Voor mensen met een te hoog lichaamsgewicht bevalen de onderzoekers een uitgebalanceerd caloriearm dieet aan, het vermijden van snelle en „wonder”-diëten en een programma van matige lichaamsbeweging. Ten aanzien van zout raadden ze een gebruik van niet meer dan zes gram of één theelepel per dag aan. * In de praktijk betekent dat, het gebruik van zout bij de voedselbereiding tot een minimum te beperken en zo min mogelijk conserven, vleeswaren (salami, ham, worstjes, enzovoort) en gerookte levensmiddelen te eten. Het zoutgebruik kan ook verminderd worden door tijdens het eten geen extra zout toe te voegen en door de etiketten op bewerkt voedsel te lezen om te zien hoeveel zout er is toegevoegd.

In de Braziliaanse consensusverklaring werd tevens aanbevolen meer kalium te gebruiken omdat  het een „antihypertensief effect” kan hebben. Met het oog daarop moet een gezond eetpatroon „voedingsmiddelen die arm aan natrium en rijk aan kalium zijn” omvatten, zoals bonen, donkergroene groenten, bananen, meloenen, wortelen, rode bietjes, tomaten en sinaasappels. Het is ook belangrijk uw alcoholgebruik op een bescheiden peil te houden. Sommige onderzoekers wijzen erop dat mannen met een hoge bloeddruk niet meer dan 30 milliliter alcohol per dag mogen gebruiken; en vrouwen of personen met een laag lichaamsgewicht niet meer dan 15 milliliter. *

In de Braziliaanse consensusverklaring concludeerde men dat geregelde lichaamsbeweging de bloeddruk omlaag bracht en zo de kans op het krijgen van arteriële hypertensie verkleinde. Matige aërobische lichaamsbeweging, zoals lopen, fietsen en zwemmen, 30 tot 45 minuten lang, drie tot vijf keer per week, is gezond. * Andere factoren die geassocieerd zijn met een gezondere leefstijl zijn onder andere stoppen met roken, het onder controle houden van de vetten in het bloed (cholesterol en triglyceriden) en van diabetes, voldoende calcium en magnesium gebruiken en het tegengaan van fysieke en emotionele stress. Sommige geneesmiddelen kunnen de bloeddruk verhogen, zoals middelen tegen een verstopte neus, middelen tegen maagzuur die veel natrium bevatten, eetlustremmers, en pijnbestrijders voor migraine die cafeïne bevatten.

Indien u lijdt aan arteriële hypertensie is uw dokter het beste in staat u raad te geven over uw eetpatroon en gewoonten, afgestemd op uw persoonlijke behoeften. Maar uw situatie daargelaten, het is altijd nuttig van jongs af aan gezond te leven, niet alleen voor lijders aan hoge bloeddruk maar voor alle leden van het gezin. De in het begin van dit artikel genoemde Marian moest veranderingen in haar leefwijze aanbrengen. Momenteel gebruikt ze medicijnen en leidt ze ondanks haar gezondheidsprobleem een normaal leven. Hoe staat het met u? Houd in afwachting van de tijd dat alle mensen een gezond leven zullen hebben en „geen inwoner zal zeggen: ’Ik ben ziek’”, uw bloeddruk onder controle! — Jesaja 33:24.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 22]

WAT TE DOEN TEGEN HOGE BLOEDDRUK

1. Leefregels om hoge bloeddruk tegen te gaan

• Afslanken

• Minder zout gebruiken

• Meer kaliumrijk voedsel eten

• Alcoholgebruik verminderen

• Geregelde lichaamsbeweging

2. Andere manieren om de bloeddruk onder controle te houden

• Calcium- en magnesiumsupplementen

• Vezelrijk vegetarisch dieet

• Antistresstherapie

3. Andere maatregelen

• Stoppen met roken

• Cholesterolpeil onder controle houden

• Diabetes onder controle houden

• Geneesmiddelen vermijden die de bloeddruk kunnen verhogen

[Verantwoording]

Ontleend aan de Derde Braziliaanse Gemeenschappelijke Verklaring over Arteriële Hypertensie — Revista Brasileira de Clínica & Terapêutica.

[Illustraties op blz. 23]

Geregelde lichaamsbeweging en een gezond eetpatroon helpen hoge bloeddruk te voorkomen en tegen te gaan