Voedzaam eten binnen uw bereik

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN MEXICO

ANGÉLICA maakte deel uit van een gezin van tien personen in een kleine plattelandsstad in de staat Oaxaca (Mexico). Ze waren arm en hun dagelijkse kost bestond uit maïstortilla’s, bonen, chilisaus, nauwelijks voedzame rijst, zoet brood en thee. „We groeiden niet erg hard”, zegt Angélica. „We waren klein en mager. We werden vaak ziek — maagstoornissen, parasieten en verkoudheden.”

Angélica en haar familie besloten naar Mexico-Stad te verhuizen in de hoop werk te vinden waardoor ze hun financiële situatie zouden kunnen  verbeteren. Ze meent dat het voedsel dat nu dagelijks op tafel komt veel beter is omdat het bestaat uit melk, eieren, vlees, room, een paar groentesoorten en een verscheidenheid aan bewerkte voedingsmiddelen. Maar is hun eten nu echt voedzamer geworden?

Wanvoeding — Hoe wijdverbreid?

Over de hele wereld lopen zo’n 800 miljoen mensen gevaar aan ondervoeding te sterven. Volgens het World Health Report 1998 van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), wordt vijftig procent van alle sterfgevallen onder kinderen tot vijf jaar met ondervoeding in verband gebracht. Zelfs degenen die erin slagen te overleven, zijn vaak niet gezond.

Het andere uiterste is dat volgens de bewering van sommigen wel 800 miljoen mensen gevaar lopen aan de gevolgen van overmatig eten te sterven. Een onevenwichtig voedingspatroon kan leiden tot chronische ziekten zoals zwaarlijvigheid, atherosclerose, verhoogde bloeddruk, diabetes, levercirrose en diverse soorten kanker. Samenvattend zegt de WHO: „Wanvoeding beslaat dus een breed scala van kwalen, met inbegrip van ondervoeding, een specifiek tekort aan voedingsstoffen, en overvoeding; ze doodt, verminkt, vertraagt, verlamt, maakt blind en schaadt de menselijke ontwikkeling op een werkelijk omvangrijke, wereldwijde schaal.”

In hetzelfde land kan zowel ondervoeding als zwaarlijvigheid voorkomen. In hetzelfde gezin kunnen jonge kinderen zijn die ondervoed zijn maar ook volwassenen die chronisch kampen met zwaarlijvigheid. Het komt voor dat dezelfde persoon die als kind ondervoed was, als volwassene zwaarlijvig is. Het laatste kan voorkomen bij mensen die van het platteland naar de stad verhuizen.

Veel mensen beseffen niet dat er een verband bestaat tussen hun gezondheidstoestand en hun eetgewoonten. Misschien komt dat omdat de gevolgen van een slecht eetpatroon voor iemands gezondheid  zich niet onmiddellijk openbaren. Maar een gezond eetpatroon kan veel ziekten voorkomen. De WHO schat zelfs dat wel veertig procent van de kankergevallen door betere voeding en door lichaamsbeweging voorkomen zou kunnen worden. Maar hoe kunt u gezonder gaan eten?

Hoe u gezonder kunt eten

Sommigen zijn van mening dat voedsel in drie hoofdgroepen is verdeeld. Tot de eerste groep behoren granen zoals maïs, tarwe, rijst, haver, rogge, gerst en gierst, alsook knollen zoals de aardappel en yamswortel. Die koolhydraten leveren snelle energie. De tweede groep omvat peulvruchten zoals bonen, sojabonen, linzen, kekererwten en tuinbonen en enkele voedingsmiddelen die van dierlijke oorsprong zijn, zoals vlees, vis, eieren, melk en melkproducten. Ze zijn een bron van eiwitten, ijzer, zink en een aantal vitaminen. De derde groep omvat groente en fruit. Die voorzien in essentiële vitaminen en mineralen. Ook leveren ze vezels en verschaffen ze energie en zijn ze de enige natuurlijke bron van vitamine C.

Volgens dr. Héctor Bourges, hoofd voeding aan het Salvador Zubirán Nationaal Instituut voor Medische Wetenschappen en Voeding (INNCMSZ) in Mexico, moet gezonde voeding gevarieerd, toereikend en uitgebalanceerd zijn. Hij stelt voor dat we „in elke maaltijd ten minste één voedselsoort uit elke groep verwerken en de voedselsoorten die binnen elke groep worden gebruikt zoveel mogelijk afwisselen, alsook de manier waarop ze worden bereid”.

Neem bijvoorbeeld María. Ze woonde met haar familie in Atopixco, een plattelandsgemeenschap in de staat Hidalgo (Mexico). Ze waren erg arm en hun dagelijks voedsel bestond uit tortilla’s, bonen, pasta, rijst en hete pepers. In tegenstelling tot de familie van Angélica die in het begin werd genoemd, aten ze ook kleine pompoenen, chayotes, paddestoelen, en groenten zoals postelein en ganzenvoet, en veel hiervan werd in de natuur verzameld. Ze probeerden af en toe aan seizoenfruit te komen. Hun inspanningen hadden een betere gezondheid tot gevolg.

Dr. Adolfo Chávez, hoofd van de afdeling Toegepaste Voedingsleer en Voedingsvoorlichting van het INNSZ, beveelt aan dierlijke producten te gebruiken ter aanvulling van maaltijden in plaats van als basis. U zou een gerecht kunnen maken met alleen een paar eieren, gecombineerd met aardappelen, groenten of bonen. Een waarschuwend woord is echter op zijn plaats: was groente en fruit altijd zorgvuldig, vooral als iets rauw gegeten zal worden.

Voeding moet ook geschikt zijn voor elke afzonderlijke persoon, en factoren als leeftijd, geslacht en leefstijl moeten in aanmerking worden genomen. Sommigen raden volwassenen aan twee porties groente en/of fruit per maaltijd te eten en de consumptie van volkorenproducten en peulvruchten op te voeren. Sommigen geven het advies om per maaltijd slechts kleine hoeveelheden voedsel van dierlijke oorsprong te consumeren, met een voorkeur voor vis, kip zonder vel, en magere vleessoorten. Ook raadt men aan de consumptie van vetten en suikers te beperken.

Zelfs mensen die in ontwikkelingslanden leven en die getroffen zijn door armoede kunnen soms hun eetpatroon verbeteren. Hoe? Door voedzaam eten te kiezen en het te variëren en te combineren, bijvoorbeeld door graanproducten en peulvruchten te mengen. Door kleine hoeveelheden vlees of eieren te gebruiken om de voedingswaarde van een maaltijd te verhogen. Door te profiteren van de groene gewassen die in uw omgeving groeien en van fruit van het seizoen.

Onze Schepper laat ’voedsel uit de aarde voortkomen’ ter verheuging van de mensheid (Psalm 104:14). De bijbel zegt in Prediker 9:7: „Ga, eet uw voedsel met verheuging.” Door evenwichtig en matig te zijn, kunnen we ongetwijfeld genieten van de voordelen van het heerlijke en voedzame eten dat de Schepper heeft verschaft.

[Illustratie op blz. 26]

DE EERSTE GROEP: granen en knollen

[Illustratie op blz. 26]

DE TWEEDE GROEP: peulvruchten, vlees, vis, eieren, melk en melkproducten

[Illustratie op blz. 26]

DE DERDE GROEP: groente en fruit