Voorstander van oorlog of bevorderaar van vrede?

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ZWEDEN

De Nobelprijs wordt jaarlijks toegekend aan personen of organisaties die op bepaalde terreinen aanzienlijke bijdragen hebben geleverd tot het welzijn van de mensheid. Wanneer is deze traditie begonnen en welk verband bestaat er met het streven naar wereldvrede?

ZIJN naam wordt geassocieerd met de vooruitgang van de mensheid, maar hij heeft grote rijkdommen verzameld met de verkoop van oorlogswapens. Wie was hij? Alfred Bernhard Nobel, een Zweeds industrieel en scheikundige. Nobel is geloofd om zijn inspanningen op humanitair gebied, maar hij is ook „een handelaar in dood en verderf” genoemd. Waarom? Omdat Nobel het dynamiet heeft uitgevonden en hij tijdens zijn leven een fortuin heeft verdiend met de fabricage en verkoop van dodelijke explosieven.

Na Nobels dood in 1896 werd echter een opzienbarende ontdekking gedaan. In zijn testament werd bepaald dat er een bedrag dat nu overeen zou komen met zo’n tien miljoen euro opzijgelegd moest worden, en dat elk jaar de gekweekte rente toegekend moest worden aan personen die opmerkelijke prestaties hadden geleverd op het gebied van de natuurkunde, scheikunde, geneeskunde, letterkunde en vrede.

Eerst stond menigeen perplex. Waarom zou een explosievenfabrikant er zo op gebrand zijn bijzondere verdiensten en zelfs grote bijdragen tot de vrede te belonen? Sommigen namen aan dat Nobel door zijn geweten geplaagd werd wegens de destructieve aard van zijn levenswerk. Anderen gingen echter geloven dat Nobel altijd al de vrede had willen bevorderen. Het lijkt er inderdaad op dat hij geloofde dat naarmate de wapens dodelijker werden, er minder kans op oorlog zou zijn. „Misschien zullen mijn fabrieken nog sneller een eind aan oorlog maken dan uw congressen”, zei hij naar verluidt tegen een schrijfster, waaraan hij toevoegde: „Op de dag dat twee legerkampen elkaar in een seconde wederzijds zouden kunnen verdelgen, zullen alle beschaafde naties waarschijnlijk vol afschuw terugdeinzen en hun legers ontbinden.”

Is Nobels voorspelling waar gebleken? Welke lessen zijn er geleerd in de eeuw die er sinds Nobels dood is verstreken?

[Inzet op blz. 3]

„Ik zou graag een stof of machine uitvinden met zo’n verschrikkelijk vermogen tot massavernietiging dat oorlog daardoor voorgoed onmogelijk zou zijn” — ALFRED BERNHARD NOBEL

[Illustratieverantwoording op blz. 3]

Page 2: Missile: U.S. Navy photo; building rubble: UN PHOTO 158178/J. Isaac; page 3: Nobel: © Nobelstiftelsen