Bescherm uw gehoor!

„Er zijn in de wereld meer dan 120 miljoen mensen met een invaliderende gehoorbeschadiging.” — Wereldgezondheidsorganisatie.

ONS gehoorvermogen is een geschenk om zuinig op te zijn. Maar naarmate we ouder worden, gaat ons gehoor geleidelijk achteruit. De moderne maatschappij en de vele en gevarieerde geluiden die ze met zich meebrengt, schijnt dit proces te hebben versneld. Een onderzoeker van het Centraal Instituut voor Doven, in Saint Louis (Missouri, VS), merkte op: „Ongeveer 75 procent van het gehoorverlies bij de gemiddelde Amerikaan wordt niet alleen door het verouderingsproces veroorzaakt maar ook door hetgeen waaraan hij zijn oren gedurende zijn leven blootstelt.”

Een hevige, kortstondige blootstelling aan harde geluiden kan schadelijk zijn voor de gevoelige structuren in het inwendige oor. Vaker echter is gehoorverlies het resultaat van „het cumulatieve effect van lawaaierig werk, lawaaierige hobby’s, lawaaierige ontspanningsactiviteiten”, zegt hoorspecialist dr. Margaret Cheesman. Wat kunt u doen om uw gehoor te beschermen? Voor het antwoord op deze vraag is het nuttig iets te weten over de werking van uw gehoorzin.

De geluiden die we horen

De omgeving waarin we leven schijnt steeds lawaaieriger te worden. Veel mensen worden dagelijks gebombardeerd met geluiden van uiteenlopende intensiteit, variërend van het lawaai van auto’s, bussen en vrachtwagens op straat tot de herrie van elektrisch gereedschap op de werkplek.

Soms verergeren wij het probleem door de volumeknop open te draaien. Een populaire manier om naar muziek te luisteren is met een walkman op. Volgens Marshall Chasin, medeoprichter van de Klinieken voor Musici in Canada, geven onderzoeken in Canada en de Verenigde Staten aan dat jongeren in toenemende mate lijden aan gehoorverlies dat veroorzaakt wordt door het gebruik van hoofdtelefoons waarvan het geluid nogal hard staat.

Maar wat is te hard? Geluid wordt op drie manieren  getypeerd — door duur, frequentie en amplitude. De duur heeft eenvoudig betrekking op de tijdsduur dat een geluid wordt gehoord. De frequentie of toonhoogte van een geluid wordt aangegeven in hertz, of het aantal trillingen per seconde. Een normaal, goed gehoor kan tonen waarnemen waarvan de frequentie tussen de 20 en 20.000 trillingen per seconde ligt.

De amplitude of sterkte van een geluid wordt gemeten in eenheden die decibels (dB) worden genoemd. Een normale conversatie heeft een geluidsniveau van ongeveer 60 decibel. Audiologen zeggen dat hoe langer iemand wordt blootgesteld aan een geluid van meer dan 85 decibel, hoe groter het uiteindelijke gehoorverlies zal zijn. Hoe harder het geluid, hoe sneller het gehoor zal worden beschadigd. Een bericht in het tijdschrift Newsweek merkte op: „Uw oor kan gerust twee uur lang het geluid van een pneumatische drilboor aan (100 dB), maar langer dan dertig minuten in een lawaaierige hal waar videogames worden gespeeld (110 dB) redt het niet. Elke stijging van 10 decibel op de geluidsschaal vertegenwoordigt 10 maal zoveel oorverscheurend lawaai.” Proeven bevestigen dat geluid pijnlijk wordt bij ongeveer 120 decibel. Het is onvoorstelbaar dat sommige stereo-installaties bij mensen thuis meer dan 140 decibel geluid kunnen voortbrengen! — Zie het kader links onder.

Om te begrijpen hoe het komt dat harde geluiden ons gehoor kunnen beschadigen, zullen we eens beschouwen wat er gebeurt wanneer geluid onze oren bereikt.

Hoe ons gehoor werkt

De vorm van het vlezige deel van ons uitwendige oor, de oorschelp, werd ontworpen om geluidsgolven op te vangen en die de gehoorgang in te geleiden, waar ze al snel bij het trommelvlies terechtkomen. Nu zullen de geluidsgolven ervoor zorgen dat het trommelvlies in trilling wordt gebracht, en het trommelvlies op zijn beurt laat de drie gehoorbeentjes in het middenoor trillen. Vervolgens worden de trillingen overgebracht op het binnenoor, een met vloeistof gevulde ruimte omgeven door bot. Hier bewegen de trillingen door de vloeistof in de cochlea, het slakkenhuisvormige hoorcentrum van het binnenoor waar zich de haarcellen bevinden. De vloeistof in de cochlea maakt dat het bovenste deel van de haarcellen verwerkbare zenuwsignalen gaat uitsturen. Die impulsen worden vervolgens aan de hersenen doorgegeven, waar ze worden verwerkt en geïnterpreteerd als geluid.

Het limbisch systeem helpt de hersenen te bepalen aan welke geluiden aandacht moet worden geschonken en welke geluiden kunnen worden genegeerd. Een moeder bijvoorbeeld hoort misschien niet bewust het normale geluid van een kind dat aan het  spelen is, maar ze zal wel onmiddellijk reageren op een angstkreet. Omdat we met twee oren horen, kunnen we stereo horen en dat is erg nuttig. Hierdoor kunnen we vaststellen waar de geluiden vandaan komen. Wanneer een geluid uit spraak bestaat, kunnen de hersenen echter maar één boodschap tegelijk begrijpen. „Daarom”, zegt het boek The Senses, „kunnen mensen wanneer ze tijdens een telefoongesprek naar iemand luisteren, niet gemakkelijk in zich opnemen wat de persoon naast hen zegt.”

Hoe lawaai ons gehoor beschadigt

Om ons voor te stellen hoe harde geluiden ons gehoor kunnen beschadigen, zouden we de volgende vergelijking kunnen maken. Een rapport over bedrijfsveiligheid vergelijkt de haarmembranen in het inwendige oor met koren op een veld en het geluid dat het oor binnenkomt met de wind. Een briesje zal, als een zacht geluidje, de toppen van het koren laten bewegen, maar het koren wordt er niet door beschadigd. Een hogere windsnelheid zal de korenhalm echter meer belasten. Een plotselinge, buitengewoon harde wind of de langdurige blootstelling aan minder harde wind zou de halm onherstelbaar kunnen beschadigen en kunnen laten afsterven.

Zo is het ook met lawaai en de minuscule, tere haarcellen in het inwendige oor. Een plotselinge luide klap kan de weefsels in het inwendige oor doen scheuren en littekens achterlaten die blijvende doofheid veroorzaken. Bovendien kunnen langdurige gevaarlijke geluidsniveaus de tere haarcellen blijvend beschadigen. Wanneer ze eenmaal beschadigd zijn, kunnen ze zich niet meer herstellen. Een bijkomend gevolg kan tinnitus zijn — een zoemen, rinkelen of brommen in de oren of in het hoofd.

Bescherm uw gehoor om het zo lang mogelijk te behouden

Hoewel gehoorverlies erfelijk kan zijn of door een ongeval kan ontstaan, kunnen we voorzorgsmaatregelen nemen om onze kostbare gehoorzin te beschermen en zo lang mogelijk te behouden. Het is goed om u van tevoren op de hoogte te stellen van de mogelijke gevaren die uw gehoor loopt. Zoals een audioloog zei „is wachten tot er problemen ontstaan voordat je actie onderneemt, net als het aanbrengen van de zonnebrandcrème nadat je verbrand bent”.

Vaak is het een kwestie van hoe we luisteren en niet zozeer waarnaar we luisteren. Als u bijvoorbeeld een stereohoofdtelefoon gebruikt, zult u het volume misschien zo laag willen zetten dat u de geluiden om u heen nog kunt horen. Als uw geluidsinstallatie in uw auto of thuis zo hard staat dat een gewone conversatie niet meer mogelijk is, zou dit heel goed een signaal kunnen zijn dat deze ook hard genoeg staat om uw gehoor te beschadigen. Deskundigen waarschuwen dat twee tot drie uur blootstelling aan 90 decibel uw oren kan beschadigen. Het advies is om telkens wanneer u zich in een lawaaierige omgeving bevindt, oordopjes of andere gehoorbeschermers te gebruiken.

Ouders doen er goed aan te bedenken dat kinderen kwetsbaarder zijn voor gehoorbeschadigingen dan volwassenen. Denk aan het potentiële gevaar van speelgoed dat veel lawaai maakt. Ja, een rammelaar kan een niveau van 110 decibel bereiken!

Onze oren zijn gevoelige, kleine en schitterende mechanismen. We kunnen er alle uiteenlopende en prachtige geluiden van de wereld om ons heen mee horen. Dit kostbare geschenk van het gehoor verdient het beslist beschermd te worden.

[Kader op blz. 20]

Het geschatte aantal decibels van enkele gewone geluiden

• Ademhalen — 10 decibel

• Fluisteren — 20 decibel

• Conversatie — 60 decibel

• Spitsverkeer — 80 decibel

• Keukenmachine — 90 decibel

• Passerende trein — 100 decibel

• Kettingzaag — 110 decibel

• Overvliegende straaljager — 120 decibel

• Geweerschot — 140 decibel

[Kader op blz. 21]

Wellicht is er al gehoorverlies als u

• het geluid van de radio of tv harder zet terwijl anderen dit akelig hard vinden

• anderen voortdurend vraagt te herhalen wat ze hebben gezegd

• vaak fronst, voorover buigt en uw hoofd draait om de persoon die tegen u spreekt te kunnen horen

• moeite hebt te horen wat er wordt gezegd op openbare bijeenkomsten of wanneer er lawaai op de achtergrond is, zoals tijdens sociale gelegenheden of in een drukke winkel

• vaak van anderen afhankelijk bent om u te vertellen wat er werd gezegd

[Diagram op blz. 20]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Oorschelp

Drie gehoorbeentjes in het middenoor

Trommelvlies

Slakkenhuis

Zenuwen naar de hersenen