Een uniek mediterraan wildreservaat

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN SPANJE

 DUIZENDEN jaren lang hebben de landen rond de Middellandse Zee hun bossen gekapt, hun land overbeweid en met hun jacht enkele van de wilde diersoorten bijna geheel uitgeroeid. Nu zijn er in die regio nog maar weinig ongerepte gebieden. In één deel van Spanje heeft een combinatie van omstandigheden er echter voor gezorgd dat een klein gebied nog vrijwel geheel ongerept is. Dat is de streek Monfragüe, wat „ruige berg” betekent.

Toch zou alleen het feit dat dit deel van Spanje zo afgelegen ligt niet voldoende zijn geweest om haar habitat te beschermen. Gelukkig pasten de boeren die in de streek rond Monfragüe woonden een veeteeltmethode toe die van onschatbare waarde is gebleken voor het behoud van een kostbaar restant van de enorme stukken inheems bos die ooit de heuvels rond de Middellandse Zee bedekten. Het bewaard gebleven bosgebied stond bekend als de dehesa, of „beboste weide”.

Een ecologische landbouwmethode

Eeuwen geleden ontdekten de boeren in Estremadura (de regio in Spanje waar Monfragüe ligt) dat de groenblijvende eikenbossen * die het land bedekten, konden voorzien in essentiële schaduw en voeding voor hun kudden. Dus in plaats van al de bomen te kappen om weidegrond te krijgen, liet men voldoende eiken staan om een open bosgebied te creëren. Ook snoeiden ze de bomen om de takken meer in de breedte te laten uitlopen. De schaduw van die imposante eikenbomen beschermde de grasrijke weiden eronder en hun overvloedige opbrengst aan eikels voorzag in voedzaam voedsel voor het rundvee en de varkens. Omdat die dehesa een aanzienlijk deel van de oorspronkelijke boomgroei in stand hield, konden veel inheemse vogel- en andere diersoorten zich handhaven.

De Taag en de Tiétar, de twee rivieren die dwars door de dehesa stromen, doen ravijnen ontstaan en komen ten slotte samen onder aan de voet van de Monfragüe. Het woeste gebied aan weerszijden van deze twee rivieren waar het oorspronkelijke mediterrane bos beter behouden is gebleven dan in enig ander gebied, werd uiteindelijk in 1979 een natuurreservaat. Het reservaat werd opgericht omdat Monfragüe op dit moment wordt beschouwd als een van de gebieden waar het mediterrane ecosysteem het best bewaard is gebleven.

Vogels die in de bijbel worden genoemd

Hoewel het park een betrekkelijk klein gebied beslaat, biedt het een veilige haven voor de genetkat, het edelhert, het wilde zwijn en de zeldzame pardellynx, een van de meest bedreigde zoogdieren in Europa. Omdat de meeste van deze  dieren echter ’s nachts actief zijn, zal een bezoeker die overdag komt eerder de indrukwekkende roofvogels zien die veelvuldig in het gebied voorkomen. De meeste van deze mediterrane rovers zijn ook typerend voor bijbelse landen.

In het midden van de negentiende eeuw merkte de natuurkenner H. B. Tristram op dat hij vrijwel overal op zijn reis in Palestina vale gieren zag rondcirkelen. Datzelfde zou over Monfragüe gezegd kunnen worden, waar 400 vogelparen hun nest hebben op de rotsachtige klippen die uitzien over de rivieren de Taag en de Tiétar. Aan het eind van de dag cirkelen tientallen gieren boven hun gemeenschappelijke nesten en die enorme silhouetten leveren een gespikkelde avondhemel op. *

In veel delen van Europa nestelen ooievaars boven op oude gebouwen. In de Monfragüestreek, waar het goed gaat met de ooievaarsstand, maken ze hun nest nog steeds in eikenbomen (Psalm 104:17). Keizersarenden en steenarenden maken net als de ooievaars gebruik van de thermiekbellen en bij hun voortdurende speurtocht naar prooi zweven en glijden ze geduldig rond en ’kijken ze in de verte’. — Job 39:27-29.

De rode wouwen, die vlugger zijn dan de arenden en ook meer voorkomen, nemen in de zomermaanden in aantal toe. Ook de scherpziende zwarte wouwen maken verkenningsvluchten boven de rivieren van het natuurreservaat, altijd op de uitkijk naar vis die ze uit het water kunnen plukken. — Job 28:7.

Andere roofvogels, zoals de oehoe en de kerkuil beginnen tegen de avond aan hun vlucht. De oehoe nestelt op de afgelegen steile rotsen van Monfragüe, een woongebied dat lijkt op de verlaten ruïnes van het oude Babylon, waar hij zich volgens de profeet Jesaja ook zou vestigen. — Jesaja 13:21.

Behoud en herstel van het beschermde natuurgebied

Wilde bloemen geven het natuurpark een kleurrijke aanblik, vooral in het voorjaar. De tere witte bloesems van de cistusroos, of rotsroos, met daarbij groepjes paarse lavendelstruiken, bedekken vrijwel alle boomloze hellingen. En als de zomer in aantocht is, worden de groene weiden overal opgeluisterd met het helderrood van klaprozen.

De voornaamste zorg van de beheerders van het natuurpark is nu het behoud van deze waardevolle habitat. Om die reden zijn ze druk bezig met het planten van inheemse boomsoorten ter vervanging van de geïntroduceerde dennen en eucalyptusbomen die geen nut hebben voor de wilde dieren in het park. Ook werken ze samen met plaatselijke boeren bij de bescherming van de omliggende dehesas, waarbij ze hen aanmoedigen indien nodig opnieuw eikenbomen te planten. Hopelijk zullen deze maatregelen het voortbestaan van dit unieke mediterrane wildreservaat garanderen.

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 16, 17]

Van links naar rechts: grazende runderen op het open bosterrein, een genetkat en een edelhert

[Illustratie op blz. 18]

Monniksgier

[Illustratie op blz. 18]

Oehoe

[Illustratie op blz. 18]

Steenarend

[Verantwoording]

Fotos: Cortesía de GREFA