Wetenschap en religie zijn met elkaar te rijmen

„Wetenschap en religie [worden] niet langer als onverenigbaar beschouwd.” — The Daily Telegraph, Londen, 26 mei 1999.

BIJ zowel wetenschap als religie, in hun edelste vorm, gaat het om het zoeken naar waarheid. De wetenschap ontdekt een wereld waar een luisterrijke orde heerst, een heelal dat duidelijke blijken van intelligent ontwerp bevat. De ware religie maakt die ontdekkingen zinvol door te leren dat het intellect van de Schepper achter het ontwerp schuilt dat in de stoffelijke wereld zichtbaar is.

„Ik merk dat mijn inzicht in de wetenschap enorm verrijkt wordt door religie”, zegt de moleculair bioloog Francis Collins. Hij vervolgt: „Wanneer ik iets ontdek over het menselijk genoom, ervaar ik een gevoel van ontzag voor het mysterie van het leven en zeg ik bij mezelf: ’Tjonge, alleen God wist dit eerder.’ Het is een heerlijke en ontroerende gewaarwording, die me helpt God te begrijpen en waarderen en waardoor de wetenschap me nog meer voldoening schenkt.”

Wat zal iemand helpen wetenschap en religie met elkaar te rijmen?

Een voortdurend zoeken

Accepteer de beperkingen: Het eind van ons zoeken naar antwoorden in verband met het oneindige heelal en de eindeloze ruimte en tijd is nog niet in zicht. De bioloog Lewis Thomas merkte op: „Er zal geen eind komen aan dit proces, omdat we nu eenmaal een onverzadigbaar weetgierige soort zijn, onderzoekend, speurend en ernaar  strevend de dingen te begrijpen. We krijgen het nooit opgelost. Ik kan me geen eindpunt voorstellen waar iedereen een zucht zal slaken en zal zeggen: ’Nu begrijpen we alles.’ Het zal altijd ons verstand te boven gaan.”

Wanneer het gaat om religieuze waarheid is de omvang eveneens onbegrensd. Een van de bijbelschrijvers, Paulus, verklaarde: „Nu zien we alleen raadselachtige weerkaatsingen in een spiegel . . . Mijn kennis is nu gedeeltelijk.” — 1 Korinthiërs 13:12, The New English Bible.

Gedeeltelijke kennis over zowel wetenschappelijke als religieuze kwesties weerhoudt ons er echter niet van goedgefundeerde conclusies te trekken op basis van de feiten waarover we beschikken. We hoeven niet in details te weten hoe de zon is ontstaan om er absoluut zeker van te zijn dat hij morgen op zal komen.

 Laat de bekende feiten spreken: Bij het zoeken naar antwoorden moeten we ons laten leiden door deugdelijke beginselen. Als we voor de bewijsvoering niet de hoogste normen hanteren, zijn we makkelijk te misleiden bij onze zoektocht naar wetenschappelijke en religieuze waarheid. Laten we reëel zijn: niemand van ons kan ooit alle wetenschappelijke kennis en denkbeelden, die thans reusachtige bibliotheken vullen, evalueren. Daar staat tegenover dat de bijbel in een handzaam compendium van geestelijk onderwijs voorziet dat we kunnen beschouwen. De bijbel wordt terdege gestaafd door bekende feiten. *

Voor kennis in het algemeen geldt echter dat het oprechte moeite kost om feit van speculatie en werkelijkheid van bedrog te onderscheiden — zowel in de wetenschap als in de godsdienst. Zoals de bijbelschrijver Paulus aanraadde, moeten we „de tegenstrijdigheden der valselijk zo genoemde ’kennis’” afwijzen (1 Timotheüs 6:20). Om de wetenschap en de bijbel met elkaar te rijmen, moeten we de feiten voor zich laten spreken, waardoor we gissingen en speculaties vermijden, en nagaan hoe het ene feit het andere staaft en aanvult.

Wanneer we bijvoorbeeld inzien dat de bijbel de term „dag” gebruikt voor periodes van uiteenlopende duur, begrijpen we dat het verslag over de zes scheppingsdagen in Genesis niet in tegenspraak hoeft te zijn met de wetenschappelijke conclusie dat de leeftijd van de aarde ongeveer vier en een half miljard jaar is. Volgens de bijbel bestond de aarde al een niet-gespecificeerde tijd voordat de scheppingsdagen begonnen. (Zie het kader „De scheppingsdagen — Elk 24 uur lang?”) Zelfs als de wetenschap zichzelf corrigeert en een andere leeftijd voor onze planeet oppert, gaan de uitspraken  in de bijbel nog op. In plaats van de bijbel tegen te spreken, voorziet de wetenschap ons in dit en veel andere gevallen juist ruimschoots van aanvullende informatie over de stoffelijke wereld, in het verleden en het heden.

Geloof, geen lichtgelovigheid: De bijbel verschaft ons kennis over God en zijn voornemens die uit geen enkele andere bron te putten is. Waarom moeten we er vertrouwen in stellen? De bijbel zelf nodigt ons uit zijn nauwkeurigheid te testen. Sta eens stil bij de historische authenticiteit, de bruikbaarheid, de eerlijkheid van de schrijvers en de integriteit van de bijbel. Door een onderzoek in te stellen naar de nauwkeurigheid van de bijbel, met inbegrip van de uitspraken van wetenschappelijke aard en, nog overtuigender, de onfeilbare vervulling van honderden profetieën door de eeuwen heen tot op de huidige dag, kan men er vol overtuiging in gaan geloven als het Woord Gods. Geloof in de bijbel is geen lichtgelovigheid maar een gefundeerd vertrouwen in de nauwkeurigheid van schriftuurlijke uitspraken.

Heb respect voor de wetenschap; erken de waarde van geloof: Jehovah’s Getuigen nodigen mensen die zowel wetenschappelijk als religieus onbevooroordeeld zijn uit, deel te nemen aan een oprechte speurtocht naar de waarheid op beide terreinen. In hun gemeenten stimuleren de Getuigen gezond respect voor de wetenschap en haar bewezen bevindingen en tevens de innige overtuiging dat religieuze waarheid alleen te vinden is in de bijbel, die ronduit en ruimschoots onderbouwd verklaart het Woord van God te zijn. De apostel Paulus verklaarde: „Toen gij Gods woord hebt ontvangen, hetwelk gij van ons hebt gehoord, hebt gij het niet als het woord van mensen aangenomen, maar, wat het ook inderdaad is, als het woord van God.” — 1 Thessalonicenzen 2:13.

Natuurlijk zijn er, net als bij de wetenschap, schadelijke leugens en praktijken in de godsdienst binnengedrongen. Er bestaat dan ook ware religie en valse religie. Daarom hebben veel mensen de georganiseerde gevestigde religies verlaten om lid te worden van de christelijke gemeente van Jehovah’s Getuigen. Ze zijn teleurgesteld in het gebrek aan bereidheid bij hun vroegere religie om menselijke overleveringen en mythen af te zweren en in plaats daarvan de ontdekte of geopenbaarde waarheid te aanvaarden.

Daar komt nog bij dat ware christenen een echt doel in het leven vinden, gebaseerd op een gedegen kennis van de Schepper, zoals hij in de bijbel wordt geopenbaard, en van zijn bekendgemaakte bedoelingen met de mensheid en de planeet waarop we leven. Jehovah’s Getuigen hebben bevredigende, redelijke, op de bijbel gebaseerde antwoorden ontvangen op vragen als: Waarom zijn we hier? Waar gaan we heen? Ze zullen die informatie heel graag met u delen.

[Voetnoot]

[Kader op blz. 10]

De scheppingsdagen — Elk 24 uur lang?

Sommige fundamentalisten beweren dat niet evolutie maar creationisme de verklaring is voor de voormenselijke geschiedenis. Ze verklaren dat de hele stoffelijke schepping werd voortgebracht in slechts zes dagen van elk 24 uur, zo’n 6000 à 10.000 jaar geleden. Maar daarmee propageren ze een onschriftuurlijke leer die voor velen aanleiding is geweest om de spot te drijven met de bijbel.

Is een dag in de bijbel altijd letterlijk 24 uur lang? Genesis 2:4 spreekt over „de dag waarop Jehovah God aarde en hemel maakte”. Die ene dag omvat alle zes de scheppingsdagen uit Genesis hoofdstuk 1. Volgens het bijbelse taalgebruik is een dag een afgebakende periode en kan hij duizend jaar of vele duizenden jaren lang zijn. De bijbelse scheppingsdagen laten een tijdsduur van duizenden jaren voor elk ervan toe. Bovendien bestond de aarde reeds voordat de scheppingsdagen begonnen (Genesis 1:1). Op dit punt is het bijbelverslag dus verenigbaar met ware wetenschap. — 2 Petrus 3:8.

Over beweringen dat de scheppingsdagen slechts 24 letterlijke uren lang waren, merkt de moleculair bioloog Francis Collins op: „Niets in de moderne geschiedenis heeft serieuze geloofsopvattingen meer schade toegebracht dan het creationisme.”

[Kader op blz. 11]

Is de wetenschap moreel verheven?

Het is begrijpelijk dat religie door veel mensen uit de wetenschap afgewezen is wegens haar verzet tegen wetenschappelijke vooruitgang, haar schokkende staat van dienst en haar huichelarij en wreedheid. John Postgate, hoogleraar in de microbiologie, wijst erop dat „de godsdiensten . . . de verschrikkingen van mensenoffers, kruistochten, pogroms en inquisities [hebben] gebracht. In de hedendaagse wereld is die duisterder kant van de godsdienst gevaarlijk geworden. Want in tegenstelling tot de wetenschap is de godsdienst niet neutraal.”

Vergeleken met de veronderstelde redelijkheid, objectiviteit en discipline van de wetenschap, aldus Postgate, „is de wetenschap moreel verheven”.

Is de wetenschap echt moreel verheven? Het antwoord luidt nee. Postgate geeft zelf toe dat „men ook in wetenschappelijke kringen te maken heeft met jaloezie, hebzucht, vooroordeel en afgunst”. Hij voegt eraan toe dat „sommige wetenschappers in staat zijn gebleken tot moord omwille van wetenschappelijk onderzoek, zoals in nazi-Duitsland en Japanse gevangenkampen is gebeurd”. En toen National Geographic een verslaggever opdracht gaf na te gaan hoe een vervalst fossiel in dat tijdschrift had kunnen belanden, sprak de verslaggever van „verblinde geheimzinnigheid en misplaatst vertrouwen, van botsende trotse persoonlijkheden, zelfverheffing, vrome wensen, naïeve veronderstellingen, menselijke dwaling, koppigheid, geknoei, achterklap, leugens [en] corruptie”.

En het is uiteraard de wetenschap die de mensheid heeft voorzien van afschuwelijk oorlogstuig, zoals biologische wapens, gifgas, geleide raketten, „slimme” bommen en atoombommen.

[Illustratie op blz. 8, 9]

Miernevel (Menzel 3), waargenomen met de Hubble-ruimtetelescoop

[Verantwoording]

NASA, ESA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

[Illustraties op blz. 9]

De wetenschap heeft een wereld vol duidelijke blijken van intelligent ontwerp ontdekt

[Illustratie op blz. 10]

Jehovah’s Getuigen stimuleren respect voor ware wetenschap en geloof in de bijbel