Hoe u opgewassen bent tegen een wegwerpmaatschappij

„IN DE natuur . . . bestaat zoiets als afval niet.” Dat is volgens het blad Time de mening van een gerespecteerd recyclingsdeskundige. Hij doelde daarmee op de opmerkelijke manier waarop dood of afgedankt materiaal uit één onderdeel van een ecosysteem altijd gebruikt wordt ten behoeve van andere onderdelen. Dezelfde deskundige is naar verluidt van mening dat „de mensheid de afvalvrije methoden van de natuur kan trachten te evenaren, maar dat dit innovatieve technieken en een grote verandering van instelling zal vergen”.

De meesten van ons kunnen waarschijnlijk weinig doen om de een of andere innovatieve nieuwe techniek te ontwikkelen. Maar onze instelling kunnen we onder controle houden! En de juiste instelling tegenover bepaalde fundamentele beginselen van goed gedrag zal ons helpen beter  opgewassen te zijn tegen de problemen van het leven in een wegwerpmaatschappij.

Vermijd verspilling

Eén op de vijf aardbewoners gaat ’s avonds met honger naar bed. Die wetenschap moet ons doordringen van de noodzaak waardering te hebben voor voedsel en verspilling te vermijden. Een echtpaar dat na 28 jaar zendingswerk in Afrika naar Europa terugkeerde, zei dat een van hun grootste uitdagingen om weer in hun geboorteland te wennen, het verwerken was van ’de enorme verspilling van voedsel’.

Verstandige ouders leren hun kinderen niet meer op hun bord te scheppen dan ze op kunnen. Dat geeft minder afval en verspilling. Het is beter eerst kleine porties te nemen en dan pas om een tweede portie te vragen. Natuurlijk moeten ouders het voorbeeld geven. Jezus gaf ons allemaal het goede voorbeeld door oprechte waardering voor Gods voorzieningen te tonen, zowel voor de stoffelijke als voor de geestelijke. De bijbel geeft te kennen dat Jezus het zorgvuldig vermeed voedsel te verspillen — ook al was er door een wonder overvloedig in voorzien! — Johannes 6:11-13.

Het beginsel verspilling te vermijden, kan ook worden toegepast op kleding, meubilair en apparatuur. Als we dingen goed onderhouden en ze zo lang gebruiken als dat praktisch is, tonen we dat we dankbaar zijn voor wat we hebben. We hoeven niet het slachtoffer te worden van de pogingen van de reclamewereld om ons een ontevreden gevoel te geven over wat we hebben door ons iets groters, beters, snellers en sterkers aan te bieden. Uiteraard kunnen we het volste recht hebben om bezittingen die nog bruikbaar zijn te vervangen. Maar voordat we dat doen, kunnen we misschien onze instelling en motieven onder de loep nemen.

Vermijd hebzucht

Op hun reis door de wildernis op weg naar het Beloofde Land kregen de Israëlieten voedsel in de vorm van manna. Volgens het bijbelverslag werd  het manna in voldoende hoeveelheden verschaft. De Israëlieten kregen echter de waarschuwing niet hebzuchtig te worden; ze mochten slechts genoeg nemen voor hun onmiddellijke behoeften. Degenen die de waarschuwing in de wind sloegen, ontdekten dat hebzucht niet loonde, want uit het overgebleven manna kwamen wormen en het begon te stinken (Exodus 16:16-20). De manier waarop de bijbel krachtig en herhaaldelijk hebzucht veroordeelt, laat aan duidelijkheid niets te wensen over. — Efeziërs 5:3.

Niet alleen de bijbel huldigt dat standpunt. Seneca bijvoorbeeld, een Romeins filosoof en toneelschrijver uit de eerste eeuw, erkende dat een hebzuchtig iemand nooit tevreden is. Hij merkte op: „Voor hebzucht is de hele natuur te klein.” Erich Fromm, een filosoof uit de twintigste eeuw, kwam tot dezelfde conclusie: „Hebzucht is een bodemloze put, welke de mens in eindeloze bevredigingspogingen zonder enige kans op echte bevrediging uitput.” Naast het vermijden van hebzucht en verspilling zijn er ook enkele positieve stappen die velen bewust hebben genomen.

Leer te delen

Gaat u spullen die nog in goede staat verkeren afdanken, bedenk dan wie u er een plezier mee zou kunnen doen. Wanneer kinderen bijvoorbeeld uit hun kleren groeien, zouden andere kinderen ze dan nog heel goed kunnen dragen? Zou u iets soortgelijks kunnen doen met andere spullen die nog steeds waarde hebben maar die u niet meer zo veel gebruikt als vroeger? Deel het plezier dat u aan iets hebt beleefd door het aan iemand anders door te geven. De Amerikaanse auteur en humorist Mark Twain schreef eens: „Om de vreugde in al haar volheid te ervaren, moet je iemand hebben om ze mee te delen.” Misschien weet u uit ervaring dat gedeelde vreugd dubbele vreugd is. Door op deze manier te delen, draagt u bovendien uw steentje bij tot het tegengaan van de negatieve effecten van een wegwerpmentaliteit.

Met anderen delen is een deugd waartoe de bijbel sterk aanmoedigt (Lukas 3:11; Romeinen 12:13; 2 Korinthiërs 8:14, 15; 1 Timotheüs 6:18). Ja, hoeveel beter zou de wereld eruitzien als iedereen bereid was te delen!

Wees tevreden met het noodzakelijke

Wie tevreden is, is gelukkig. Dat is een universele waarheid. Een Griekse spreuk luidt: „Niets zal hem tevredenstellen die niet tevreden is met een beetje.” En de Japanners zeggen: „Arm is wie niet tevreden is.” Ook de bijbel spreekt in lovende bewoordingen over tevredenheid. We lezen: „Ze is ongetwijfeld een middel tot groot gewin, deze godvruchtige toewijding gepaard aan het genoegen nemen met wat men heeft. Want wij hebben niets in de wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wanneer wij daarom voedsel, kleding en onderdak hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn.” — 1 Timotheüs 6:6-8; Filippenzen 4:11.

Tevreden zijn met wat we hebben, kan natuurlijk „een grote verandering van instelling” vergen. Susanne, een jonge vrouw, besefte onlangs dat ze zo’n verandering moest aanbrengen. Ze zei: „Ik kwam tot de slotsom dat ik niet alles kon hebben wat ik wilde en daarom moest leren blij te zijn met wat ik heb. Nu ben ik gelukkig en tevreden.”

Tevredenheid leidt echt tot geluk. Professor Argir Hadjihristev, een Bulgaars gerontoloog, zegt: „Het basiseuvel is allereerst dat men niet tevreden is met het weinige dat men heeft.” Met betrekking tot de voordelen die tevreden zijn voor de gezondheid heeft, voegt hij eraan toe: „De persoon die niet streeft naar een beter leven dan zijn buurman, die niet constant probeert steeds meer te krijgen, leeft zonder wedijver en daardoor zonder stress. En dat is goed voor de zenuwen.”

Ja, een wegwerpmaatschappij kan nooit waar geluk teweegbrengen. Een wegwerpmentaliteit nog veel minder! Het lijkt of steeds meer mensen dat beginnen in te zien. U ook?

[Illustratie op blz. 9]

Kinderen moeten het verspillen van voedsel leren vermijden

[Illustratie op blz. 9]

Jezus gaf een prachtig voorbeeld in het vermijden van verspilling

[Illustratie op blz. 10]

Waarom zou u wat u niet meer gebruikt niet aan anderen geven in plaats van het weg te gooien?