Hoe zij zien wat u zegt

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN GROOT-BRITTANNIË

TWEE vermoedelijke terroristen die in een openbaar park met elkaar spraken, werden op video vastgelegd. Niemand kon horen wat ze zeiden — toch arresteerde de politie hen, waarop ze tot vele jaren gevangenisstraf werden veroordeeld. Hun gefilmde conversatie was afgelezen door iemand die bedreven is in spraakafzien en die in Groot-Brittannië algemeen erkend wordt als een getuige-deskundige. Ze is wel beschreven als een „krachtig geheim wapen” van de Britse politie.

Om meer te weten te komen over de kunst van spraakafzien (liplezen), ging ik op bezoek bij Mike en Christina. Christina is vanaf haar derde doof. Later heeft ze een school voor doven bezocht, waar ze spraakafzien heeft geleerd. Mike heeft zelf spraakafzien geleerd, na zijn huwelijk met Christina.

Hoe moeilijk is spraakafzien? „Je moet je concentreren op de vorm en de beweging van de lippen, de tong en de onderkaak”, zegt Mike. Christina voegt eraan toe: „Je moet aandachtig kijken naar de persoon die met je spreekt, en naarmate je beter wordt in spraakafzien, ga je ook letten op gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal.”

Een van de grootste fouten, heb ik geleerd, is dat degene die aan het woord is gaat schreeuwen of lipbewegingen gaat overdrijven. Zulke vervormingen kunnen verwarrend zijn en het doel voorbijstreven. Als iemand de kunst van spraakafzien eenmaal meester is, kan hij zelfs een regionaal accent vaststellen. Maar dit is allemaal natuurlijk niet gemakkelijk! Hearing Concern, een organisatie die gespecialiseerd is in het lesgeven in spraakafzien, zegt heel eerlijk: „Spraakafzien vereist oefenen, oefenen en nog eens oefenen.”

Het gebeurt weleens, geeft Christina toe, dat ze tot haar schaamte ontdekt dat ze in een bus of trein heel onwillekeurig een gesprek „afluistert”. Het enige wat ze dan kan doen is meteen de andere kant opkijken. Maar haar vermogen kan een bescherming zijn. Christina kijkt niet meer naar voetbal op televisie omdat ze zich zo vaak ergerde aan wat ze sommige spelers kon zien zeggen.

Slechts weinigen zullen ooit zo vaardig worden als het ’geheime wapen’ van de Britse politie. Maar zelfs op een lager niveau kan spraakafzien een waardevolle kunst zijn om aan te leren na een acuut verlies van het gehoor.

[Illustratie op blz. 31]

Christina

[Illustratie op blz. 31]

Mike