Toenemend aantal eenoudergezinnen

„Het kwam nogal eens voor dat ik ’s nachts onder tranen tot God bad en tegen hem zei: ’Ik weet niet wat ik moet doen morgen.’” — GLORIA, EEN ALLEENSTAANDE MOEDER MET DRIE KINDEREN.

EENOUDERGEZINNEN zijn een permanent en onmiskenbaar element van menige samenleving geworden. * Nu de traditionele gezinsopbouw van man, vrouw en kinderen plaats maakt voor andere gezinsstructuren, vragen demografen en sociologen in veel delen van de wereld zich af hoe dat komt.

De hoogleraren sociologie Simon Duncan en Rosalind Edwards merken op dat „zich al geruime tijd veranderingen voltrekken in de gezinspatronen en de verhouding tussen de seksen”. Hoe komt dat? Volgens sommige waarnemers is dat het resultaat van de keuzes die mensen maken ten aanzien van de manier waarop ze willen leven, binnen een context van economische, culturele en sociale verandering.

Laten we eens enkele van die veranderingen beschouwen, naast de keuzes die gemaakt worden. De druk van het bestaan is van grote invloed op het leven van mensen. De buitenwereld legt beslag op elk uur dat niet slapend wordt doorgebracht. Tijd die voorheen aan gezinsactiviteiten werd besteed, wordt nu doorgebracht op het internet, voor de tv, aan de telefoon, in de auto, hollend van hot naar haar.

De economische druk eist ook zijn tol. Moderne gemakken kosten geld en dus werken meer ouders. Als deel van een mobiele samenleving zijn  veel gezinsleden ver van het ondersteunende netwerk van hun familie gaan wonen en werken en in sommige gevallen zelfs ver van hun huwelijkspartner. In veel landen helpt het amusement ook al niet, omdat daarin vaak instituten die een zekere stabiliteit verschaffen, zoals huwelijk en gezin, omlaaggehaald worden. *

De nieuwe alleenstaande moeder

De hedendaagse alleenstaande moeder beantwoordt lang niet altijd aan het oude stereotype van de ongehuwde tiener die van een uitkering leeft. Het ongehuwd moederschap heeft veel van zijn stigma verloren en is door beroemde rolmodellen zelfs geïdealiseerd. Bovendien zijn veel vrouwen beter opgeleid en beter in staat in hun onderhoud te voorzien, zodat het huwelijk niet langer financieel een eerste vereiste voor het moederschap is.

Sommige alleenstaande moeders, vooral volwassen kinderen van gescheiden ouders, blijven ongehuwd omdat ze niet willen dat hun kinderen het verdriet meemaken een van hun ouders te zien vertrekken. Andere vrouwen worden alleenstaande moeders doordat hun man hen verlaten heeft, niet uit vrije keuze. „Alleenstaand ouderschap is over het algemeen geen zelfzuchtige en weloverwogen keuze,” verklaart de Engelse Joseph Rowntree Foundation, „en kinderen in eenoudergezinnen zijn niet verwaarloosd en ongedisciplineerd.”

Niettemin is het bestaan van al die eenoudergezinnen een reden tot bezorgdheid, omdat alleenstaande ouders en hun kinderen vaak met emotionele stress en financiële problemen te kampen hebben en maatschappelijk in het nadeel kunnen zijn. Sommige mensen vragen zich misschien af of een alleenstaande ouder wel iets van de opvoeding terecht kan brengen. Wat zijn enkele van de speciale uitdagingen waarvoor eenoudergezinnen zich gesteld zien? Hoe kan een christen tegen de moeilijke taak om als alleenstaande ouder kinderen groot te brengen opgewassen zijn?

[Voetnoten]

[Kader op blz. 4]

Situatie in Nederland

Een op de zes gezinnen met kinderen is nu een eenoudergezin. In 1971 was dat nog een op de elf. Begin 2001 waren er in totaal bijna 400.000 eenoudergezinnen. Ongeveer de helft is ontstaan door echtscheiding, terwijl zoˈn kwart van de alleenstaande moeders nooit gehuwd is geweest. In 85 procent van de gevallen is de alleenstaande ouder de moeder. In totaal wonen er ruim 600.000 kinderen in een eenoudergezin.

[Verantwoording]

Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek

[Kader/Kaart op blz. 4, 5]

 EENOUDERGEZINNEN — IN VEEL LANDEN EEN TREND

Verenigde Staten: „Het aantal alleenstaande moeders is tussen 1970 en 2000 gestegen van 3 miljoen tot 10 miljoen; in hetzelfde tijdsbestek is het aantal alleenstaande vaders ook gestegen, van 393.000 tot 2 miljoen.” — Het Amerikaanse Bureau voor de Statistiek.

Mexico: Volgens de krant La Jornada nemen tienermoeders zo’n 27 procent van het totale aantal zwangerschappen in het land voor hun rekening.

Ierland: Het percentage eenoudergezinnen is gestegen van 5,7 in 1981 tot 7,9 in 1991. „Ontbinding van het huwelijk blijft een heel belangrijke oorzaak van alleenstaand moederschap.” — Single Mothers in an International Context, 1997.

Groot-Brittannië: „Eenoudergezinnen maken voor het eerst meer dan 25 procent van het totale aantal gezinnen uit, wat van een enorme toename van het aantal nooit gehuwde moeders en een aanzienlijke stijging van het echtscheidingscijfer in de afgelopen 30 jaar getuigt.” — The Times, Londen, 2 maart 2000.

Frankrijk: „Sinds het einde van de jaren ’70 is het aantal eenoudergezinnen proportioneel met meer dan 50 procent gestegen.” — Single Mothers in an International Context, 1997.

Duitsland: „Het aantal alleenstaande ouders is de afgelopen twee decennia verdubbeld. Bij bijna alle eenoudergezinnen . . . staat de moeder aan het hoofd.” — Single Mothers in an International Context, 1997.

Griekenland: „Sinds 1980 is het aantal ongehuwde moeders in [Griekenland] gestegen met 29,8 procent. En volgens door de Europese Unie verstrekte gegevens was in 1997 3,3 procent van de kinderen buitenechtelijk geboren, terwijl dat percentage in 1980 slechts 1,1 bedroeg.” — De krant Ta Nea, Athene, 4 september 1998.

Japan: ’Het aantal gezinnen met een alleenstaande moeder neemt sinds de jaren ’70 toe.’ In 1997 stond bij 17 procent van alle gezinnen een alleenstaande moeder aan het hoofd. — Single Mothers in an International Context, 1997; The World’s Women 2000: Trends and Statistics.

Australië: Bijna 1 op de 4 kinderen woont bij slechts een van hun biologische ouders. Dat is meestal het gevolg van het mislukken van het huwelijk of de relatie van de ouders. Geschat wordt dat het aantal eenoudergezinnen in 25 jaar tijd tussen de 30 en 66 procent zal stijgen. — Het Australische Bureau voor de Statistiek.