Een blik op de wereld

Meesterimitators

Naar verluidt kunnen spreeuwen het geluid van meer dan 40 vogels imiteren. Maar dat is nog niet alles. Er is waargenomen dat de gewone spreeuw autobussen, sirenes, kettingzagen, autoalarmen, schapen en zelfs hinnikende paarden nadoet. Nu hebben ze echter een nieuw geluid aan hun repertoire toegevoegd — het geluid van gsm’s. Dus „als u buiten een mobiele telefoon hoort gaan, ontdekt u misschien tot uw verrassing dat de ’telefoon’ veren heeft”, bericht het tijdschrift National Geographic. „Naarmate er meer mobiele telefoons komen, zullen spotvogels, beo’s en andere imitators waarschijnlijk mee gaan doen”, zegt het tijdschrift.

 ’Liegen is zwaar werk voor de hersenen’

Onderzoekers aan de University of Pennsylvania hebben ontdekt dat de hersenen veel harder moeten werken om een leugen te vertellen dan om de waarheid te vertellen. Dr. Daniel Langleben heeft dit verschijnsel bestudeerd met een apparaat voor ’functional magnetic resonance imaging’ (fMRI; functionele beeldvorming door magnetische resonantie) om vast te stellen welke gedeelten van de hersenen actief zijn wanneer iemand liegt. Als er een vraag wordt gesteld, moeten onze hersenen die eerst verwerken. Dan „zal iemand die wil liegen, bijna instinctmatig, eerst aan het juiste antwoord denken voordat hij [een] verkeerd antwoord bedenkt of geeft”, bericht The News van Mexico-Stad. „In de hersenen krijgt u niets cadeau”, zegt Langleben. „Het proces om een leugen te vertellen is veel ingewikkelder dan om de waarheid te vertellen, en veroorzaakt meer neuronactiviteit.” Deze toegenomen activiteit is op een fMRI te zien als een lichtvlek. „Zelfs bij personen met een gladde tong is liegen zwaar werk voor de hersenen”, zegt de krant.

Wereldwijde wapenvoorraad groeit

In 2001 waren er over de hele wereld naar schatting 639 miljoen kleine vuurwapens in het bezit van politie, leger, rebellenlegertjes en afzonderlijke personen, bericht Small Arms Survey 2002, het rapport van een door de VN ondersteund onderzoek. „Dat is minstens 16 procent meer dan eerdere schattingen”, zegt de Survey. Bovendien groeit de wereldomvattende voorraad kleine vuurwapens met ruwweg 1 procent per jaar door nieuwe productie. Momenteel worden er in meer dan 98 landen door minstens 1000 bedrijven pistolen, geweren, mortieren en bazooka’s geproduceerd. Volgens het rapport „werd de [totale] waarde van de wereldwijde productie van kleine vuurwapens, met inbegrip van munitie, in 2000 . . . geschat op minstens € 7 miljard”. Tussen de 80 en 90 procent van de wereldhandel in kleine vuurwapens is legaal, en het grootste aantal vuurwapens (59 procent) is in het bezit van burgers.

Dodelijke smog

„Wel een vijfde van alle sterfgevallen door longkanker in steden wordt veroorzaakt door uiterst kleine deeltjes vervuiling, waarvan de meeste afkomstig zijn van uitlaatgassen”, bericht het tijdschrift New Scientist. Onderzoekers in de Verenigde Staten en Canada hebben ongeveer een half miljoen Amerikanen 16 jaar lang gevolgd, waarbij ze rekening hielden met risicofactoren zoals leeftijd, sekse, ras, rookgewoonten, eetpatroon, alcoholgebruik en blootstelling aan verontreinigende stoffen op het werk. „Het onderzoek was geconcentreerd op deeltjes van minder dan 2,5 micrometer in doorsnee”, zegt New Scientist, omdat „men vermoedt dat deze fijne deeltjes dodelijk zijn doordat ze zich diep in de longen nestelen”. Uit het onderzoek bleek dat het risico van blootstelling aan smog in sommige steden „te vergelijken is met het risico dat iemand loopt die gedurende lange tijd passief rookt”, aldus het tijdschrift.

Ongeregistreerde geboorten

„Elk jaar wordt de geboorte van meer dan 50 miljoen kinderen — meer dan 40 procent van alle geboorten over de hele wereld — niet geregistreerd”, bericht het Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF). Er wordt aan toegevoegd: „In 39 landen werd minstens 30 procent van alle kinderen bij de geboorte niet geregistreerd en in 19 landen was dat minstens 60 procent.” Wat betekent dat? Zonder geboorteakte bestaan kinderen wettelijk niet en daardoor kunnen fundamentele sociale voorzieningen minder toegankelijk voor hen worden. „Geboorteaangifte is een menselijk grondrecht, dat de deur opent naar andere rechten zoals recht op toegang tot onderwijs en gezondheidszorg . . . en recht op bescherming tegen discriminatie, misbruik en exploitatie”, zegt UNICEF. En de problemen die het gevolg zijn van ongeregistreerde geboorten blijven niet tot kinderen beperkt. „In zijn latere leven kan de ongeregistreerde volwassene misschien geen . . . trouwvergunning krijgen”, aldus het rapport.

„Ecologisch faillissement” dreigt

Wetenschappers schatten dat als de consumptie van de natuurlijke hulpbronnen van de aarde in het huidige tempo doorgaat, „ons een ecologisch faillissement te wachten staat”, bericht de Canadese krant The Globe and Mail. Volgens een onderzoek dat eerst in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences werd gepubliceerd, heeft men berekend dat mensen in 1961 „70 procent van het jaarlijkse biologische productievermogen van de aarde gebruikten. In 1999 was dat 120 procent. Nu is het ongeveer 125 procent.” Dat betekent dat de aarde 15 maanden nodig zou hebben om „de natuurlijke hulpbronnen aan te vullen die mensen [jaarlijks] verbruiken” met visserij, landbouw, mijnbouw en de verbranding van fossiele brandstoffen. „Een van de redenen waarom het zo snel achteruitgaat, is dat de biologische capaciteit van de planeet afneemt doordat bepaalde grond zo beschadigd raakt dat er geen gewassen meer op te verbouwen zijn. Wat nog erger is, er wordt naarmate de wereldbevolking groeit steeds meer van die biologische capaciteit gevergd”, aldus de krant.

Kerken voor een ander doel gebruiken

„Toen Mark Twain in 1881 Montreal bezocht, zei hij dat ’je geen steen kon gooien zonder een raam van een kerk te breken’. Tegenwoordig zou je het raam kunnen ingooien van een appartement in een kerk”, aldus The Gazette van Montreal. Hoewel de stad nog zo’n 600 religieuze gebouwen heeft, zegt de krant dat misschien wel 100 daarvan, de meeste katholiek, in de komende tien jaar te koop aangeboden worden. „Volgens het aartsbisdom Montreal zijn er sinds 1960 wel 25 katholieke parochies opgeheven.” Canada’s katholieke bevolking is gegroeid van ongeveer 1,5 miljoen in 1871 tot bijna 10 miljoen in 1971; toch „is het kerkbezoek scherp gedaald, vooral in Quebec”, aldus The Gazette. Bernard Fortin, die de leiding heeft over pastorale planning voor het aartsbisdom Montreal, zei tegen de krant dat kerkbezoek in dat gebied is afgenomen van 75 procent in 1970 tot zo’n 8 procent in deze tijd.

Tv veroorzaakt eetstoornissen

Volgens een bericht in de Londense Independent „is er een duidelijk verband tussen televisie en symptomen van eetstoornissen bij jonge meisjes”. Dr. Anne Becker van de medische faculteit van Harvard, in de Verenigde Staten, nam interviews af met tienermeisjes op Fiji kort nadat de televisie daar in 1995 was geïntroduceerd. Ze merkte dat televisie „een zeer negatieve uitwerking lijkt te hebben op het beeld dat zij van hun lichaam hadden en op eetstoornissen”. In welk opzicht? De Fijische cultuur bevordert traditiegetrouw een goede eetlust en robuustere lichaamsvormen. Maar na het zien van de slanke televisiesterren kregen veel van de schoolmeisjes de neiging hen te imiteren. Vóór de introductie van de televisie op Fiji had bijvoorbeeld niet één van de meisjes die met het onderzoek meededen ooit geprobeerd door middel van braken haar gewicht onder controle te houden. Maar drie jaar later zei 11,3 procent dat ze dat deden. Onderzoekers hebben ook gemerkt dat 69 procent van de schoolmeisjes zei te hebben gelijnd om af te vallen, en bijna drie kwart zei dat ze zich „te dik” vonden.