Ervaart u het als een verlies dat normen en waarden veranderen?

„WAT is het belangrijkste probleem waar we als land mee te maken hebben?” De meeste mensen in de Verenigde Staten aan wie bij een enquête deze vraag werd gesteld, noemden de achteruitgang van het gezinsleven en de moraal als een van hun voornaamste redenen tot bezorgdheid. Daarin staan ze niet alleen.

Zo werd in het Parijse dagblad International Herald Tribune opgemerkt: „Er bestaat een duidelijk waarneembare hunkering, vooral onder de jongeren, naar een of andere verenigende visie, een stel erkende idealen voor het aanpakken en temmen van de krachten van de hebzucht, de zelfzucht en het verlies van gemeenschapszin, die de wereld schijnen over te nemen. . . . Dit groeiende debat over de behoefte aan een mondiale ethiek is een erkenning dat er iets ontbreekt.”

Vindt u dat regeringen en wereldleiders, de captains of industry inbegrepen, over de normen en waarden beschikken die nodig zijn om ons naar een gelukkiger, veiliger en zekerder toekomst te voeren? Hebt u, op zijn minst enigermate, een gevoel van verlies als gevolg van de veranderende normen en waarden die u om u heen ziet?

Eén reden tot diepe bezorgdheid zou uw persoonlijke veiligheid kunnen zijn. Woont u in een gebied waar u uw deur niet op slot hoeft te doen? Voelt u zich op uw gemak als u ’s avonds in uw buurt op straat loopt? Als u zo fortuinlijk bent in een gebied te wonen waar geen sprake is van regelrechte oorlogvoering, etnische onrust of dodelijke bendeoorlogen, bent u misschien nog wel bang het slachtoffer te worden van een aanranding, roofoverval, inbraak of diefstal. Dat kan begrijpelijkerwijs verdrietig stemmen en een gevoel van verlies teweegbrengen.

Bovendien kunt u — op zijn minst tot op zekere hoogte — het vertrouwen in anderen dat u eens had, verloren hebben. Misschien bent u zowel op uw werk als in de gezinssfeer bij mensen een toenemende geneigdheid tegengekomen om u kwaad te berokkenen als daarmee hun eigen belangen gediend zijn, al is het maar marginaal.

De overheid moet het voorbeeld geven

Erkend wordt dat er door de geschiedenis heen een nauw verband heeft bestaan tussen de normen en waarden die elk lid van een samenleving heeft en de normen en waarden waardoor haar regering zich laat leiden. Calvin Coolidge, die later president van de Verenigde Staten werd, zei eens: „Mensen spreken van  natuurrechten, maar ik daag iedereen uit te laten zien waar in de natuur er ooit rechten bestaan hebben of erkend werden voordat er een naar behoren afgekondigd stel overeenkomstige wetten was ingevoerd om die natuurrechten vast te leggen en te beschermen.”

Uiteindelijk is het de heersende regering — ongeacht hoe ze aan de macht is gekomen — die burgerrechten als persvrijheid, vrijheid van vergadering, vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting, vrijwaring van willekeurige arrestatie of intimidatie, en het recht op een eerlijk proces kan bevorderen of belemmeren.

Abraham Lincoln, die later tot president van de Verenigde Staten werd gekozen, heeft eens gezegd: „Het wettige doel van regeren is, voor een gemeenschap van mensen alles te doen wat er voor hen gebeuren moet maar wat zij helemaal niet, of niet zo goed, zelf kunnen doen — in hun afzonderlijke en individuele capaciteiten.” Als regeringen zich inzetten om zulke verheven doelstellingen te bereiken, is de bevolking geneigd de machthebbers te vertrouwen.

Dat vertrouwen schijnt nu echter plaats gemaakt te hebben voor cynisme en wantrouwen. Uit een recent onderzoek in de Verenigde Staten bleek dat 68 procent van de geënquêteerden het ethisch doen en laten van federale functionarissen als middelmatig of zelfs slecht beoordeelde. In veel landen is het beeld dat het publiek van regeringsfunctionarissen heeft, geschokt door omkoopschandalen en corruptie op de hoogste niveaus. Het is begrijpelijk dat dit bij groeiende aantallen mensen tot een gevoel van verlies heeft geleid.

Het goede voorbeeld van koning Salomo

Een voorbeeld uit de oudheid illustreert wat een grote invloed er kan uitgaan van de normen en waarden van machthebbers. Koning Salomo regeerde van 1037 tot 998 voor onze jaartelling over  de twaalf stammen van Israël. Zijn vader, koning David, was een van Israëls uitnemende koningen geweest. De bijbel schildert David als iemand die waarheid en rechtvaardigheid liefhad en bovenal als een man met een onvoorwaardelijk geloof en vertrouwen in zijn God, Jehovah. David bracht Salomo dezelfde normen en waarden bij.

De almachtige God verscheen in een droom aan Salomo en zei tegen hem: „Vraag! Wat zal ik u geven?” (2 Kronieken 1:7) In plaats van om grote rijkdom, persoonlijke roem of politieke overwinningen te vragen, liet Salomo zien welke normen en waarden hem dierbaar waren door te vragen om een wijs, begrijpend en gehoorzaam hart, zodat hij het volk Israël goed zou kunnen besturen.

Wat betekende de regering van Salomo voor het volk? God zegende hem met wijsheid, heerlijkheid en persoonlijke rijkdommen — zolang hij de geestelijke waarden van het volk trouw bleef. Archeologische vondsten getuigen van de materiële welvaart onder Salomo’s regering. In het boek The Archaeology of the Land of Israel wordt gezegd: „De rijkdommen die van alle kanten naar het koninklijk hof stroomden en de bloeiende handel . . . brachten een snelle en opmerkelijke revolutie in elk aspect van het materiële ontwikkelingspeil teweeg.”

Ja, Salomo’s goede regering bracht zijn onderdanen vrede, zekerheid en geluk. „Juda en Israël bleven in zekerheid wonen, ieder onder zijn eigen wijnstok en onder zijn eigen vijgeboom, van Dan tot Berseba, al de dagen van Salomo.” — 1 Koningen 4:20, 25.

Het slechte voorbeeld van koning Salomo

Maar jammer genoeg veranderden Salomo’s normen en waarden ten slotte, net zoals dat nu bij zo veel leiders het geval is. Het bijbelverslag zegt: „Hij kreeg zevenhonderd vrouwen, vorstinnen, en driehonderd bijvrouwen; en zijn vrouwen neigden geleidelijk zijn hart. Nu geschiedde het toen Salomo oud werd, dat zijn eigen vrouwen zijn hart tot het volgen van andere goden hadden geneigd; en zijn hart bleek niet onverdeeld met Jehovah, zijn God, te zijn, zoals het hart van zijn vader David.” — 1 Koningen 11:3, 4.

Welke uitwerking hadden de veranderde normen en waarden van koning Salomo op zijn volk? Ondanks zijn grote bekwaamheid en wijsheid werd Salomo aan het eind van zijn regering een onderdrukkend heerser. De hoge kosten van zijn regering vormden een buitensporige belasting voor de economie van het land. De arbeiders werden ontevreden. Politieke rivalen keerden zich tegen de koning en probeerden hem van de troon te stoten. Het volk verloor veel van zijn saamhorigheid. Wat ironisch dat Salomo zelf schreef: „Wanneer de rechtvaardigen vele worden, verheugt zich het volk; maar wanneer een goddeloze heerst, zucht het volk.” — Spreuken 29:2.

Kort na Salomo’s dood leidden politieke onrust en wantrouwen tot een tweedeling van de natie, gevolgd door een periode van tegenspoed, tweedracht en verval. De Israëlieten gingen gebukt onder een overweldigend gevoel van verlies. Hun regering hanteerde andere normen en waarden en vergat de belangen van het volk. De fundamentele fout was dat hun leiders Jehovah en zijn wetten hadden genegeerd. Het hele volk was daar het slachtoffer van.

Wijdverbreid gebrek aan vertrouwen in deze tijd

In de huidige commerciële, religieuze en overheidskringen hebben velen onvoldoende aandacht besteed aan de handhaving van hoge normen en waarden. Dat heeft weer een gevoel van verlies teweeggebracht in de geest en het hart van de bevolking in het algemeen. Regeringen en andere leiders zijn steeds minder in staat de basisproblemen van hun land op te lossen.

Ze zijn bijvoorbeeld niet in staat geweest een eind te maken aan oorlog of een halt toe te roepen aan de stijgende kosten van de gezondheidszorg of de slechte effecten van de handel in drugs. Ook onderwijssystemen zijn in verval geraakt. Diverse regeringen sponsoren zelfs het georganiseerd gokken. Veel commerciële en religieuze leiders zijn eveneens een schokkende teleurstelling gebleken door hun corrupte en immorele doen en laten. Geen wonder dat er een wijdverbreid gebrek aan vertrouwen is in de integriteit van degenen van wie mensen leiderschap verwachten.

Is ook maar enige regering in staat de fundamentele mensenrechten en normen en waarden te beschermen en zelfs de leiding te nemen in het handhaven ervan? Ja zeker. In ons slotartikel wordt uitgelegd hoe.

[Inzet op blz. 7]

’HEBZUCHT, ZELFZUCHT EN GEBREK AAN GEMEENSCHAPSZIN SCHIJNEN DE WERELD OVER TE NEMEN.’ — INTERNATIONAL HERALD TRIBUNE

[Illustraties op blz. 8]

Toen koning Salomo zich aan Gods wetten hield, verheugden ook zijn onderdanen zich in hoge normen en waarden