Geweldscriminaliteit — Wat is er aan de hand?

FRANK en Gabriella liepen in de vroege ochtenduren langs de kust van Oregon (VS), genietend van het opgaan van de zon. Ze hadden geen flauw vermoeden wat er ging gebeuren. Even later waren ze allebei dood, van dichtbij in het hoofd geschoten. Was het wraak? Of jaloezie? Geen van beide. De schutter, die hen niet kende, gaf toe aan een gril — hij wilde weten hoe het voelde om iemand te doden.

„Op zondag 28 april 1996 kreeg Martin Bryant alle aandacht van de westerse wereld toen hij zich volop uitleefde. Op een tocht door Port Arthur in Tasmanië schoot hij iedereen neer die hij tegenkwam; het gaf hem een heerlijk gevoel van opwinding en macht” (A Study of Our Decline, door Philip Atkinson). Hij had wel de dood van 35 mensen op zijn geweten!

Een 65-jarige gepensioneerde man in Canada zat vroeg in de ochtend op de fiets voor zijn gebruikelijke ritje. Terwijl hij voorttrapte, werd hij van achteren aangereden door een automobilist, die hem voor dood liet liggen. Zijn fiets werd zo’n 700 meter over de weg meegesleurd. Eerst werd gedacht aan een ongeluk waarbij de chauffeur was doorgereden, maar verder onderzoek wees uit dat hij was aangereden door de chauffeur van een gestolen auto, die aan het joyrijden was. Blijkbaar had het aanrijden van de fietser bij het „plezier” gehoord.

Een ander soort criminaliteit?

Er worden al eeuwen lang misdaden gepleegd, maar bij de hierboven genoemde misdrijven roepen mensen uit: „Waarom? Hoe komt iemand erbij zoiets te doen?” Terwijl menigeen niet meer opkijkt van veel voorkomende misdaden als diefstal en fraude, is er een toenemende categorie daden die de aandacht van de media trekt en waarbij mensen bij zichzelf zeggen: Dat is zinloos! Wat is er met de wereld aan de hand?

Die misdaden zijn anders. Ze zijn vaak schokkend en wreed van aard. Zoals in de bovenstaande voorbeelden worden ze gewoonlijk gepleegd tegen onschuldige mensen die vreemden zijn voor de daders. Bovendien schijnt er vaak geen duidelijk motief voor deze gewelddelicten te zijn. Er komt geen eind aan de lijst van zinloze daden.

In april 1999 doodden in Colorado (VS) twee leerlingen bij een schietpartij op school twaalf leerlingen en een leraar voordat ze de hand aan zichzelf sloegen. In Californië stierf in 1982 een man na het innemen van een zonder recept  verkrijgbaar geneesmiddel waaraan iemand strychnine had toegevoegd. In 1993 lokten twee jongens van tien jaar de tweejarige James Bulger mee uit het winkelcentrum in Bootle (Merseyside, Engeland), waar zijn moeder bij de slager stond. Ze namen hem mee naar een spoorbaan en sloegen hem dood met een knuppel.

Sommige daden kunnen als terrorisme geclassificeerd worden, zoals de vergiftiging in de metro van Tokio in 1995. Japan was geschokt toen leden van een sekte in een Tokiose metro gifgas verspreidden, waardoor twaalf mensen omkwamen en duizenden letsel opliepen. Weinigen kunnen de verwoesting van het World Trade Center in New York en de aanval op het Pentagon in Washington D.C. vergeten, waarbij zo’n 3000 levens verloren gingen, en de bomaanslag vorig jaar op Bali (Indonesië), die bijna 200 mensenlevens kostte.

Het is duidelijk dat zulke gewelddelicten nu wijd en zijd voorkomen. Het probleem is mondiaal; het treft veel landen en allerlei mensen.

In sommige gevallen is het bijna of de daders met elkaar wedijverden wie de schokkendste misdaad kon begaan. Ook uit haat voortspruitende misdaden komen steeds meer voor. Die worden met extreme wreedheid gepleegd tegen mensen die als enige „fout” hebben dat ze tot een ander ras, een andere godsdienst of een andere etnische groep behoren — zoals in 1994 het geval was toen in Rwanda zo’n 800.000 Tutsi werden vermoord.

Dit alles maakt dat velen zich afvragen: Wat is er aan de hand? Was het vroeger ook zo? Waaraan zijn zulke afschuwelijke misdaden toe te schrijven? Welke hoop is er dat zulke boosaardige misdaden zullen afnemen of helemaal zullen ophouden? In de volgende artikelen zal op deze en andere vragen worden ingegaan.

[Inzet op blz. 4]

Gewelddelicten worden vaak tegen willekeurige slachtoffers en zonder duidelijk motief gepleegd