Een blik op de wereld

Verbluffende evenwichtskunst van vogels

Vogels hebben een evenwichtsorgaan in hun binnenoor dat hun bewegingen tijdens de vlucht coördineert. Maar dit orgaan vormt geen verklaring voor hun vermogen om rechtop te staan en te lopen, „aangezien hun lichaam, in tegenstelling tot dat van mensen, horizontaal georiënteerd is en hun staart niet voldoende tegenwicht vormt”, zegt de Duitse Leipziger Volkszeitung. „Na vier jaar onderzoek slaagde dierenfysioloog Reinhold Necker erin bij duiven een tweede evenwichtsorgaan te vinden”, verklaart de krant. Necker ontdekte in de bekkenstreek van de vogels zenuwcellen en met vloeistof gevulde holten die kennelijk dienen om hun evenwicht te bewaren. „Als de holten met vloeistof geopend waren,” aldus het bericht, „konden de duiven met verbonden ogen niet langer rechtop zitten of lopen. Ze vielen van hun stok of rolden om. Maar ze konden nog steeds vliegen.”

 Schenkingen per pasje

„Steeds meer Canadese kerken” stappen over op „moderne bankmethoden en bieden hun leden de mogelijkheid bankpasjes en creditcards te gebruiken als een gemakkelijke manier om een bijdrage in de collecteschaal te doen”, zegt de krant Vancouver Sun. In veel kerkportalen zijn betaalautomaten geplaatst en er liggen „enveloppen voor schenkingen met de mogelijkheid van een automatische afschrijving of betaling per creditcard”. Kerkgangers halen eenvoudig hun pasje door de automaat, toetsen het gewenste bedrag in en leggen dan een kopie van de kwitantie in de collecteschaal. Een predikant gaf als commentaar: „De maatschappij stapt langzaam maar zeker over op plastic geld. Waarom zou de kerk achterblijven?” En een penningmeester van de kerk zei schertsend: „Je spaart airmiles op je pasje en je gaat ook nog eens naar de hemel vanwege je donaties. Je kunt het zien als een dubbele investering.”

Bescherm uw stem

„Stemgebreken komen veel voor, maar er wordt vaak te weinig aandacht aan geschonken”, zegt de Zuid-Afrikaanse krant Natal Witness. Volgens Julie Barkmeier, universitair docente fonetiek, zijn zulke gebreken vaak het gevolg van knobbeltjes en poliepen op of irritaties van de stembanden die ontstaan door een verkeerd gebruik van de stem. Zo’n verkeerd gebruik omvat volgens een veel verspreid medisch handboek onder andere schreeuwen, op een onnatuurlijk lage toon praten, of het inhaleren van irriterende stoffen zoals sigarettenrook of industriegassen. „Wanneer [stembanden] te sterk trillen, kunnen ze tegen elkaar slaan, waardoor er zachte, gezwollen plekken ontstaan die zich tot eeltachtige knobbeltjes ontwikkelen”, bericht de Natal Witness. Het gevolg is een hese, schorre stem. „Als u een duidelijke verandering van stem opmerkt die twee weken of langer aanhoudt, moet u een arts raadplegen”, adviseert het artikel. „Als u uw stem wilt beschermen, . . . moet u niet schreeuwen of luid praten, niet hoesten of alsmaar uw keel schrapen, veel water drinken, minder cafeïne tot u nemen, niet roken en, voordat u gaat spreken, diep inademen. . . . Ten slotte moet u uw stem rust gunnen.”

Niet langer „een onbekend kind”

Negentig jaar nadat in april 1912 de Titanic is gezonken, is een slachtoffertje van die ramp geïdentificeerd, zegt de Londense Times. Zijn lichaampje, dat met nog 43 andere niet-geïdentificeerde slachtoffers uit het water was gevist, lag in Nova Scotia (Canada) begraven. Op zijn grafsteen stond: „Een onbekend kind”. Een groep van 50 wetenschappers, historici, genealogen en tandartsen hebben het kind nu met behulp van DNA-onderzoek geïdentificeerd als Eino Panula, een 13 maanden oud Fins jongetje dat samen met zijn moeder en vier broers om het leven kwam. Het gezin wilde een nieuw leven beginnen in Amerika, waar Eino’s vader, die vooruitgereisd was, tevergeefs op hen wachtte. Toen niemand het dode kind opeiste of kon identificeren, „adopteerde” de bemanning van het Canadese bergingsschip hem, betaalde voor zijn graf en verzorgde het. Andere naamloze slachtoffers van de ramp met de Titanic kunnen wellicht ook met behulp van DNA-onderzoek geïdentificeerd worden. Ter wille van het onderzoek „heeft een familielid van moederszijde [van een van de slachtoffers] net na zijn 100ste verjaardag een bloedmonster afgestaan”, aldus The Times.

Earth Simulator

Op 11 maart 2002 zetten Japanse technici de krachtigste supercomputer aller tijden in werking. Hun doel was „een virtuele replica van onze planeet te creëren”, zegt het tijdschrift Time. De computer, die Earth Simulator wordt genoemd, beslaat een oppervlakte van vier tennisvelden en kost ongeveer € 320 miljoen. Hij voert ruim 35 biljoen berekeningen per seconde uit en is daarmee vijfmaal zo snel als zijn naaste concurrent, een Amerikaanse machine voor militair gebruik die 7,2 biljoen berekeningen per seconde kan maken. „Door feitelijke klimaatgegevens van satellieten en oceaanboeien in de Earth Simulator in te voeren,” zegt Time, „kunnen onderzoekers een computermodel van de hele planeet creëren waarmee ze vervolgens telkens een stapje verder in de tijd kunnen gaan om te zien wat er met ons milieu gaat gebeuren. De wetenschappers hebben al een prognose van de temperaturen van alle oceanen ter wereld voor de komende 50 jaar uitgewerkt.”

De waarde van lezen

„Hoe graag kinderen in hun vrije tijd lezen heeft een groter effect op het succes van hun opleiding dan de financiële of maatschappelijke status van het gezin waar ze deel van uitmaken”, zegt de Londense krant The Independent. Uit een internationaal onderzoek naar de leesgewoonten van 15-jarigen bleek dat „graag lezen” of „regelmatig lezen” meer voordelen opleverde dan het hebben van goed opgeleide ouders met een goede baan. Het onderzoek toonde aan dat „15-jarigen uit de meest armzalige milieus die fervente lezers waren, bij leestesten een beter puntengemiddelde (540) haalden dan kinderen uit de hoogste kringen die niet van lezen hielden (491)”, aldus de krant. Uit een enquête onder meer dan 1000 tieners bleek dat „meisjes vaker voor hun plezier lezen dan jongens”. Driekwart van de meisjes gaf aan de maand ervoor een boek te hebben gelezen, vergeleken met 55 procent van de jongens.

Een parasiet die „zich dood houdt”

Braziliaanse onderzoekers hebben een ingenieuze truc ontdekt waarvan de parasieten die het menselijk immuunsysteem kunnen besmetten en leishmaniasis veroorzaken zich bedienen, bericht de Braziliaanse krant Folha de S. Paulo. De parasieten benutten een normaal lichaamsproces waarbij cellen die niet meer nodig zijn of schade zouden kunnen gaan aanrichten, zichzelf vernietigen (apoptose) en door andere cellen, macrofagen genoemd, die als een soort stofzuiger fungeren, worden opgeslokt. De parasieten bootsen de moleculaire signalen na die cellen in het beginstadium van apoptose afgeven, en brengen de macrofagen er aldus met een list toe hen te verslinden. Eenmaal in de macrofagen vermenigvuldigen de parasieten zich snel en besmetten dan andere cellen. De symptomen zijn onder andere zweren en het opzetten van milt en lever, soms met de dood als gevolg. Volgens Folha de S. Paulo hopen de onderzoekers dat de ontdekking van de strategie waarvan de parasiet zich bedient tot nieuwe behandelingsmethoden van leishmaniasis zal leiden.

Bescherming tegen steekmuggen

„Met meer dan 2500 soorten komen steekmuggen overal op aarde voor”, zegt het tijdschrift México Desconocido. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes voeden zich met nectar, maar alleen de vrouwtjes steken. Daardoor brengen ze malaria, dengue en het West-Nijlvirus op mensen over. Hoe kunt u zich tegen muskieten beschermen? Het verslag geeft de volgende suggesties: (1) Ga in het schemerdonker en ’s nachts, als muskieten het actiefst zijn, niet naar buiten. (2) Gebruik een muskietennet, bij voorkeur een dat geïmpregneerd is met een insectenwerend middel. (3) Draag loszittende kleding met lange mouwen en lange pijpen, en zo nodig een hoed met gaas om het hele gezicht af te schermen. (4) Smeer of spuit op onbedekte huid een insectenwerend middel. (5) Neem elke dag 300 milligram vitamine B₁. Daardoor wordt de transpiratie van sommige mensen voor steekmuggen onaantrekkelijk. (6) Bedek in moerasgebieden uw huid met een laagje modder als noodbeveiliging. Ga niet krabben als u gestoken bent, want bloeden kan tot een infectie leiden. Smeer de plek in plaats daarvan in met zinkzalf.