De piñata — Een oude traditie

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN MEXICO

DE KINDEREN uit de buurt hebben een fiësta. We horen ze opgewonden roepen: „Dale! Dale! Dale!” (Sla erop!) We nemen een kijkje in de patio en zien een vrolijk versierde ezel van papier-maché tussen twee bomen hangen. Een geblinddoekt kind staat met een stok op de ezel te meppen in een poging hem kapot te krijgen. De gasten schreeuwen aanmoedigingen. Ten slotte barst de ezel open en valt er snoep, fruit en speelgoed uit. Onder veel gelach grabbelen ze allemaal naar de cadeautjes. Het ziet er leuk uit. Ons wordt verteld dat de ezel een piñata wordt genoemd en dat het kapotslaan van een piñata op fiësta’s hier in Mexico en enkele andere Latijns-Amerikaanse landen een traditie is.

We vragen ons af waarom de piñata zo populair is. Wat is de oorsprong ervan? Heeft het kapotslaan van de piñata een speciale betekenis? We besluiten ons erin te verdiepen.

De oorsprong van de piñata

Een mening die vaak gehoord wordt, is dat de Chinezen misschien de eersten zijn geweest die iets als een piñata hebben gebruikt als onderdeel van hun nieuwjaarsviering, die ook het begin van de lente inluidde. Ze maakten koeien-, ossen- en buffelfiguurtjes, die bedekt werden met gekleurd papier en gevuld werden met vijf soorten zaden. Er werden gekleurde stokken gebruikt om de figuurtjes open te breken. Het decoratieve papier dat de figuurtjes bedekte werd verbrand en de as ervan werd verzameld en bewaard omdat die het komende jaar geluk zou brengen.

Men denkt dat de Venetiaanse ontdekkingsreiziger Marco Polo in de dertiende eeuw de „piñata” uit China meegebracht heeft naar Italië. Daar kreeg hij zijn huidige naam, afgeleid van het Italiaanse woord pignatta of breekbare pot, en werd hij gevuld met snuisterijen, sieraden of snoep in plaats van zaden. Vervolgens verbreidde de traditie zich naar Spanje. Het werd gebruik de piñata op de eerste zondag van de grote vasten stuk te slaan. * Waarschijnlijk hebben Spaanse missionarissen de piñata in het begin van de zestiende eeuw naar Mexico meegenomen.

Maar de missionarissen waren misschien (net als wij) verbaasd te zien dat de inheemse bevolking van Mexico al een dergelijke traditie had. De Azteken vierden de geboortedag van Huitzilopochtli, hun god van de zon en de oorlog, door aan het eind van het jaar een aarden pot op een paal in zijn tempel te zetten. De pot werd versierd met kleurrijke veren en gevuld met kleine kostbaarheden. Vervolgens werd hij met een stok gebroken en de kostbaarheden die eruit vielen, werden aan het beeld van de god geofferd. De Maya hadden ook een spel waarbij  geblinddoekte deelnemers sloegen op een aarden pot die aan een koord hing.

Als onderdeel van hun strategie om de indianen tot het evangelie te bekeren, maakten de Spaanse missionarissen handig gebruik van de piñata om onder andere de strijd van de christen tegen de Duivel en de zonde te symboliseren. De traditionele piñata was een aarden, met kleurig papier bedekte pot die de vorm kreeg van een ster met zeven van kwastjes voorziene punten. Er werd gezegd dat deze punten de zeven hoofdzonden voorstelden: hebzucht, onmatigheid, traagheid, hoogmoed, afgunst, gramschap en onkuisheid. Het geblinddoekt slaan op de piñata beeldde het blinde geloof en de wilskracht af waarmee verleiding of kwaad werd overwonnen. De traktaties in de piñata vormden de beloning.

De piñata nu

Later ging de piñata deel uitmaken van de posadas-festiviteiten * in de kersttijd en tot nu toe is dat zo gebleven. (Een stervormige piñata wordt gebruikt om de ster af te beelden die de astrologen naar Bethlehem leidde.) Het breken van de piñata wordt ook heel belangrijk gevonden op verjaardagsfeestjes. Ja, piñata’s zijn zo’n typisch Mexicaanse traditie geworden dat Mexico ze zelfs naar andere landen exporteert.

 We merkten dat de piñata voor veel mensen in Mexico geen religieuze betekenis meer heeft en door de meesten als gewoon onschuldig vermaak wordt gezien. In feite worden piñata’s in Mexico bij veel feestelijke gelegenheden gebruikt, niet alleen bij de posadas of op verjaardagen. En piñata’s zijn in heel wat andere vormen dan de traditionele ster te koop. Je ziet ze soms in de vorm van dieren, bloemen of clowns.

Bij de overweging op een feestje een piñata stuk te slaan, doen christenen er goed aan rekening te houden met het geweten van anderen (1 Korinthiërs 10:31-33). Een voornaam punt is niet wat het gebruik honderden jaren geleden betekende, maar hoe er nu in uw omgeving over wordt gedacht. Het is begrijpelijk dat de meningen van plaats tot plaats kunnen verschillen. Daarom is het verstandig van zulke kwesties geen belangrijk strijdpunt te maken. De bijbel zegt: „Laat een ieder niet zijn eigen voordeel blijven zoeken, maar dat van de ander.” — 1 Korinthiërs 10:24.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 23]

Als u overweegt op een feestje een piñata stuk te slaan, is het goed rekening te houden met het geweten van anderen

[Illustratie op blz. 23]

Piñata’s zijn er in allerlei vormen en afmetingen