Een parasitaire maar nuttige wesp

DE SLUIPWESP mag er dan vreemd en bijna griezelig uitzien, maar waarom wordt ze eigenlijk parasitair genoemd? Omdat ze zich meestal voortplant door in of op de larve van een ander insect of een spin een eitje te leggen.

In Noord-Amerika zijn meer dan 3000 soorten sluipwespen. Die wespen maken weer deel uit van een superfamilie met onderscheiden soorten parasitaire wespen. Volgens schattingen van wetenschappers bestaat deze insectenfamilie wereldwijd uit meer dan 40.000 soorten.

Sluipwespen variëren in grootte van ongeveer 3 millimeter tot 5 centimeter. Hun slanke, gebogen achterlijf is langer dan hun kop en borststuk bij elkaar. Sluipwespen verschillen van andere wespen door hun langere voelsprieten.

Het opvallendste kenmerk van de sluipwesp is de naaldachtige buis aan het uiteinde van het achterlijf. Dit is de legboor, het orgaan waarmee de eitjes worden gelegd. Die boor is vaak langer dan het lijf en zo dun als een paardenhaar, met drie lange draden die heen en weer schuiven om het ei uit de buis te persen.

Hoe vindt de sluipwesp de larve van een potentiële gastheer? Volgens waarnemingen tikt de vrouwelijke Megarhyssa-wesp, die tot het geslacht Sluipwespen behoort, met haar antennes op een boom om trillingen op te vangen van een larve die een centimeter of twee onder de boomschors zit. Zodra ze een larve ontdekt, gaat ze nog harder tikken. Ten slotte steekt ze de buis geleidelijk in de schors, alsof ze er een gaatje in boort.

Waarnemers hebben het volgende opgemerkt: „Als het uiteinde van de legboor van de wesp de larve raakt, wordt er één eitje door de buis naar beneden geperst om naast of boven op de ten dode opgeschreven gastheer te worden afgezet.” Als het eitje uitkomt, voedt de nieuwe larve zich met de vetten en het lichaamsvocht van de gastheer. Dan spint ze een zijden cocon waarin ze zich tot een volwassen wesp zal ontwikkelen. Ten slotte komt de wesp uit de boom te voorschijn, klaar om een nieuwe generatie insecten lastig te vallen.

Sluipwespen mogen dan als meedogenloze parasieten beschreven worden, maar ze dienen een belangrijk doel. Hun larven voeden zich bijvoorbeeld met aardwantsen, katoenkevers, appelbladrollers en aspergekevertjes, allemaal insecten die schadelijk zijn voor voedingsgewassen. Kennelijk gaan sluipwespen de verspreiding van deze schadelijke diertjes tegen.

Hoewel er heel veel sluipwespen zijn, worden ze zelden waargenomen omdat er in de omgeving waar ze gewoonlijk naar voedsel zoeken en eieren leggen, nauwelijks mensen komen. De sluipwesp is slechts een van de vele voorbeelden van de verscheidenheid in het aantal levensvormen en het evenwicht ertussen, die het bevattingsvermogen van de mens nog altijd te boven gaan.

[Illustratie op blz. 24]

Sluipwesp die op het punt staat haar ei te leggen

[Verantwoording]

Scott Bauer/Agricultural Research Service, USDA