Wanneer micro-organismen geen schade meer aanrichten

MICRO-ORGANISMEN zijn onontbeerlijk voor het leven. Een aanzienlijk deel van de aardbodem en van ons eigen lichaam bestaat eruit. Zoals in het kader „Soorten micro-organismen” op bladzijde 7 wordt opgemerkt, ’huizen er biljoenen bacteriën in ons lichaam’. De meeste daarvan zijn nuttig — essentieel zelfs — voor de gezondheid. Slechts betrekkelijk weinig micro-organismen veroorzaken ziekte, maar we kunnen erop vertrouwen dat mettertijd niemand nog schade van micro-organismen zal ondervinden.

Laten we, voordat we het middel beschouwen waardoor alle schadelijke effecten van micro-organismen uitgebannen zullen worden, stilstaan bij inspanningen die nu worden gedaan om ziekteverwekkende micro-organismen te bestrijden. Het is goed om het kader „Wat u kunt doen” te bekijken, maar beschouw daarnaast eens wat er in de gezondheidszorg gebeurt in de strijd tegen resistente micro-organismen.

Mondiale strategieën

Dr. Gro Harlem Brundtland, de voormalige directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), beschreef de inspanningen die worden gedaan. In het Report on Infectious Diseases 2000, „Het bedwingen van antimicrobiële resistentie”, wees ze op de noodzaak „een mondiale strategie” uit te werken om de resistentie van micro-organismen tegen te gaan. Ze sprak ook over het vormen van een verenigd front door alle zorgverleners en benadrukte: „We zijn in de gelegenheid om een massale campagne tegen infectieziekten te beginnen.”

In 2001 kwam de WHO met een „Mondiale Strategie voor het Tegengaan van Antimicrobiële Resistentie”. In dat document werd een plan gepresenteerd bestemd voor zorgverleners en mensen in het algemeen met betrekking tot „wat te doen en hoe het te doen”. De strategie behelsde onder meer het geven van voorlichting over het voorkomen van ziekte en van instructies voor het gebruik van antibiotica en andere antimicrobiële middelen na het oplopen van een infectie.

Daarnaast kregen werkers in de gezondheidszorg — artsen en verpleegkundigen maar ook anderen die in ziekenhuizen en verpleeg- en verzorgingstehuizen werken — de dringende raad betere maatregelen te nemen om de verbreiding van besmetting te vermijden. Helaas is uit onderzoeken gebleken dat veel gezondheidswerkers nog nalaten hun handen te wassen of andere handschoenen aan te doen voordat ze naar de volgende patiënt gaan.

Enquêtes hebben ook aangetoond dat artsen soms ten onrechte antibiotica voorschrijven. Eén reden daarvoor is dat mensen er bij hun dokter op aandringen hun een antibioticum te geven voor een snelle genezing. Artsen doen dat dan, gewoon om hun patiënten een plezier te doen. Vaak nemen artsen niet de tijd om hun patiënten voor te lichten en beschikken ze evenmin over de middelen om vast te stellen om welke ziekteverwekker het gaat. Ook worden nogal eens nieuwere maar duurdere breedspectrumantibiotica voorgeschreven. En ook dat draagt bij tot het resistentieprobleem.

Andere gebieden waarop de Mondiale Strategie van de WHO zich richt, zijn ziekenhuizen, nationale gezondheidsstelsels, voedselproducenten, farmaceutische bedrijven en wetgevers. Het rapport moedigt aan tot algehele samenwerking om de mondiale dreiging van resistente micro-organismen tegen te gaan. Maar zal zo’n programma werken?

 Obstakels

De Mondiale Strategie van de WHO noemde als een voornaam obstakel voor het oplossen van gezondheidsproblemen het winstmotief — geld. De bijbel zegt dat de liefde voor geld verantwoordelijk is voor „allerlei schadelijke dingen” (1 Timotheüs 6:9, 10). De WHO beklemtoont: „Interacties met de farmaceutische industrie moeten ook overwogen worden, zoals gepaste controle op de toegang van vertegenwoordigers tot de ziekenhuisstaf en toezicht op door de industrie gesponsorde voorlichtingsprogramma’s voor zorgverleners.”

Farmaceutische bedrijven hebben hun producten agressief onder de aandacht van artsen gebracht. Nu richten ze zich via tv-reclame rechtstreeks tot het publiek. Dat heeft kennelijk bijgedragen tot het overmatige gebruik van geneesmiddelen, wat weer een voorname factor is geweest bij de sterke toename van resistente micro-organismen.

In het hoofdstuk over het gebruik van antimicrobiële middelen bij slacht- en legvee verklaart de Mondiale Strategie van de WHO: „In sommige landen verdienen veeartsen wel 40% of meer van hun inkomen met de verkoop van geneesmiddelen, wat dus het beperken van het gebruik van antimicrobiële middelen ontmoedigt.” Er is ruimschoots bewezen dat resistente micro-organismen zijn ontstaan en floreren door het buitensporige gebruik van antibiotica.

De productie van antibiotica is feitelijk verbijsterend. In de Verenigde Staten alleen al worden jaarlijks zo’n twintig miljoen kilo antibiotica  geproduceerd! Van de totale wereldproductie wordt slechts ongeveer de helft gebruikt voor mensen. De rest wordt óf op gewassen gesproeid óf aan dieren gevoerd. Antibiotica worden vaak door het voer van slachtvee gemengd om de groei te versnellen.

De rol van regeringen

Veelzeggend is dat in het officiële resumé van de Mondiale Strategie van de WHO wordt gezegd: „De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de strategie zal voor een groot deel bij afzonderlijke landen liggen. Regeringen spelen daarin een cruciale rol.”

Het is een feit dat verscheidene regeringen programma’s hebben ontwikkeld om de antimicrobiële resistentie tegen te gaan, met de nadruk op samenwerking binnen en buiten hun nationale grenzen. Deze programma’s omvatten het beter bijhouden van het gebruik van antimicrobiële middelen en de resistentie van micro-organismen, verbeterde infectiebestrijding, een juist gebruik van antimicrobiële middelen in de geneeskunde en de agrarische sector, research om inzicht te krijgen in resistentie, en de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Het Report on Infectious Diseases 2000 van de WHO was niet optimistisch. Waarom niet?

Het rapport wees op „een gebrek aan politieke wil van de kant van regeringen die de volksgezondheid  misschien niet op hun prioriteitenlijst hebben staan”. Het voegde eraan toe: „Ziekte — en dus resistentie — vaart ook wel bij onlusten, armoede, massamigratie en milieudegradatie, waarbij grote aantallen mensen blootstaan aan infectieziekten.” Helaas zijn dat juist problemen die menselijke regeringen nooit hebben kunnen oplossen.

De bijbel spreekt echter over een regering die niet alleen de problemen zal oplossen die ziekte veroorzaken, maar ook ziekte totaal zal uitbannen. Misschien denkt u dat sommige micro-organismen altijd schade zullen aanrichten, maar er zijn goede redenen om te geloven dat de toekomst er veel beter uit zal zien.

Wanneer geen enkel micro-organisme schade zal aanrichten

De bijbelprofeet Jesaja wees lang geleden op een bovenmenselijke regering en identificeerde de regeerder. Die profetie luidt: „Een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven; en de vorstelijke heerschappij zal op zijn schouder komen. En zijn naam zal worden genoemd: Wonderbaar Raadgever, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst.” — Jesaja 9:6.

Wie is dit kind, deze vorst die de heerschappij zou ontvangen? Merk eens op hoe hij nog voor zijn geboorte werd geïdentificeerd. De engel Gabriël vertelde de maagd Maria: „Zie! gij zult in uw schoot ontvangen en een zoon baren, en gij moet hem de naam Jezus geven. Deze zal groot zijn . . . en aan zijn koninkrijk zal geen einde zijn.” — Lukas 1:31-33.

Toen Jezus volwassen was geworden, bewees hij dat hij inderdaad de beloofde Heerser van Gods Koninkrijksregering was. Niet alleen trok Jezus het land door om „het goede nieuws van het koninkrijk” te verkondigen, maar hij demonstreerde ook zijn vermogen om alle ziekten en kwalen uit te bannen. De bijbel bericht dat „er grote scharen naar hem toe [kwamen], die kreupelen, verminkten, blinden, stommen en vele anderen bij zich hadden, en zij wierpen hen gewoonweg aan zijn voeten, en hij genas hen, zodat de schare verbaasd stond toen zij zagen dat de stommen spraken en de kreupelen liepen en de blinden konden zien”. — Mattheüs 9:35; 15:30, 31.

Ja, wat voor ziekte of handicap mensen ook hadden, Jezus genas hen. Hij wekte zelfs verscheidene mensen die gestorven waren weer tot leven! (Lukas 7:11-17; 8:49-56; Johannes 11:38-44) Degenen die genezen werden, en zelfs de uit de doden opgewekten, stierven weliswaar uiteindelijk, maar uit Jezus’ wonderen bleek wat hij in de toekomst zal doen voor mensen die onder de Koninkrijksheerschappij op aarde leven. De bijbel belooft dat dan „geen inwoner zal zeggen: ’Ik ben ziek.’” — Jesaja 33:24; Openbaring 21:3, 4.

In deze tijd — en daar zijn we ons allemaal pijnlijk van bewust — is iedereen onderhevig aan ziekte en dood. Micro-organismen berokkenen miljoenen mensen schade en blijken vaak fataal. Toch is het menselijk lichaam zo schitterend ontworpen dat sommigen zich afvragen waarom er mensen ziek worden. De arts Lewis Thomas schreef over de uiterst belangrijke rol van bacteriën en merkte op dat ziekte veel weg heeft „van een ongeluk”. Hij zei: „Het kan zijn dat er in het verdedigingsmechanisme van de patiënten op een bepaalde manier een zwakke plek ontstaat.”

Het is inderdaad zo dat mensen met een sterk immuunsysteem zelden of nooit last hebben van een bacteriële infectie. Toch bezwijken mensen uiteindelijk onder de last der jaren en de dood. De bijbel zegt dat de zonde die geërfd werd van de oorspronkelijk volmaakte eerste mens, Adam, de zwakke plek is waaraan ziekte en dood te wijten zijn. ’Door één mens’, zo legt de bijbel uit, ’is de zonde de wereld binnengekomen en door de zonde de dood, en aldus heeft de dood zich tot alle mensen uitgebreid omdat zij allen gezondigd hadden.’ — Romeinen 5:12.

Maar God heeft zijn Zoon naar de aarde gezonden om zijn volmaakte leven als een losprijs te geven om mensen te verlossen van de gevolgen van de zonde (Mattheüs 20:28). De bijbel legt uit: „Het loon dat de zonde betaalt, is de dood, maar de gave die God schenkt, is eeuwig leven door Christus Jezus, onze Heer” (Romeinen 6:23; 1 Johannes 5:11). Onder de heerschappij van Gods koninkrijk zullen de genezende effecten van Christus’ loskoopoffer verwezenlijkt worden. Dan zullen alle micro-organismen, zelfs de microben die nu ziekteverwekkend zijn, niemand nog schade berokkenen.

Is het niet zinnig om u op de hoogte te stellen van de Koninkrijksregering die in de bijbel wordt beloofd en die in oplossingen zal voorzien voor de problemen van de mensheid? Jehovah’s Getuigen zouden het heerlijk vinden om u te helpen daar meer over te weten te komen.

[Kader op blz. 9]

Wat u kunt doen

Wat kunt u doen om het gevaar van resistente micro-organismen tot een minimum te beperken? De Wereldgezondheidsorganisatie heeft wat richtlijnen verschaft. Ten eerste werden er maatregelen genoemd die we kunnen nemen om ziekte en de verbreiding van besmetting te verminderen. Ten tweede werd uiteengezet hoe we een beter gebruik van antimicrobiële middelen kunnen maken.

De beste manier om ziekte en de verbreiding ervan tegen te gaan is uiteraard, alles te doen wat nodig is om gezond te blijven. Wat kunt u doen om te voorkomen dat u ziek wordt?

Maatregelen om ziek worden te voorkomen

1. Doe uw best om de volgende drie dingen te krijgen: goede voeding, genoeg lichaamsbeweging en voldoende rust.

2. Let op uw persoonlijke hygiëne. Autoriteiten benadrukken handen wassen als de meest effectieve manier om ziek worden te voorkomen en het overbrengen van een besmetting op anderen te vermijden.

3. Zorg ervoor dat het voedsel dat u en uw gezin eten veilig is. Let er vooral op dat uw handen en de plek waar maaltijden worden bereid schoon zijn. Zie er ook op toe dat het water dat u gebruikt om uw handen en voedsel te wassen schoon is. Omdat micro-organismen goed gedijen in voedsel, moet vlees door en door gaar zijn. Berg voedsel goed gekoeld weg.

4. In landen waar vliegende insecten ernstige ziekten overbrengen, is het raadzaam ’s avonds of ’s ochtends vroeg, wanneer deze insecten het actiefst zijn, uw bezigheden buitenshuis te beperken. En maak steevast gebruik van netten en horren.

5. Vaccins kunnen uw immuunsysteem toerusten om sommige microben te bestrijden die in het gebied waar u woont veel voorkomen.

Gebruik van antimicrobiële middelen

1. Raadpleeg een arts voordat u een antibioticum of antimicrobieel middel koopt of gebruikt. Bij middelen die rechtstreeks bij de gebruiker gepromoot worden, is de verkoper vaak meer gebaat dan de koper.

2. Dring er niet bij uw arts op aan u een antibioticum voor te schrijven. Als u dat doet, geeft hij u er misschien alleen een omdat hij bang is u als patiënt te verliezen. Verkoudheid bijvoorbeeld wordt veroorzaakt door een virus, en een verkoudheid wordt niet genezen door antibiotica. Als u een antibioticum gebruikt wanneer u een virus hebt, kan het zijn dat u nuttige bacteriën bestrijdt en daarmee resistente bacteriën de kans geeft zich te vermenigvuldigen.

3. Sta er niet op de nieuwste medicijnen te krijgen — misschien zijn ze voor u niet de beste en kosten ze u veel meer dan nodig is.

4. Raadpleeg bij elk geneesmiddel een betrouwbare bron. Waar is het voor? Welke bijwerkingen kan het hebben? Wat zijn de interacties met andere geneesmiddelen en overige factoren die het slikken ervan gevaarlijk kunnen maken?

5. Indien het antibioticum echt terecht is voorgeschreven, wordt u over het algemeen aangeraden de voorgeschreven kuur helemaal af te maken, zelfs als u zich beter voelt voordat u alles gebruikt hebt. Het laatste deel van de kuur draagt ertoe bij dat de infectie helemaal over is.

[Illustratie op blz. 10]

Onder Gods rechtvaardige regering zullen mensen genieten van een leven zonder micro-organismen die schade aanrichten