Een gouden geschenk uit het hoge Noorden

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ZWEDEN

Welk cadeau dat typisch is voor ons land zullen we meenemen? Dit vroegen mijn vrouw en ik ons af toen we enkele vrienden in Engeland gingen bezoeken. Omdat we ons cadeautje van zelfgemaakte Scandinavische bergbraambessenjam ook een leerzaam aspect wilden geven, maakten we een etiket met informatie die vooral op onze eigen bevindingen en op enkele plaatselijke bronnen gebaseerd was. Hier volgt het resultaat van ons nazoekwerk.

Wat zijn bergbraambessen?

De bergbraambes, in het Latijn Rubus Chamaemorus, groeit aan een plant die niet hoger dan 30 centimeter wordt. Elke plant brengt slechts één witte bloem en één bes voort. De onrijpe bes is rood en hard, maar naarmate hij rijper wordt, krijgt hij een goudgele of ambergele kleur en wordt hij zacht en sappig. In het noorden van Engeland groeit de bergbraambes, zoals zijn naam al te kennen geeft, in de bergen, ter hoogte van laaghangende bewolking. Maar ze komen ook in andere vochtige gebieden voor, en dan vooral op de toendra’s en in de moerassen in heel het zuidelijk noordpoolgebied. In Zweden rijpen ze gewoonlijk in augustus, de tijd dat de herfst er aankomt.

Het goud van de moerassen

Eeuwenlang verzamelden de inheemse Lappen bergbraambessen als voedsel voor de winter. Ze zijn rijk aan vitamine C en andere vitaminen, en omdat ze een natuurlijk conserveringsmiddel bevatten, blijft bergbraambessenjam op een koele plaats jarenlang goed. Omdat de vroege kolonisten in die noordelijke gebieden vooral van vlees en vis leefden, werden de bessen een belangrijk vitaminesupplement. Geen wonder dat ze het goud van de moerassen werden genoemd!

Tegenwoordig worden er grote hoeveelheden bergbraambessen verzameld om aan supermarkten en de industrie te leveren. In Zweden bijvoorbeeld wordt er gemiddeld ruim 1000 ton bergbraambessen per jaar verhandeld — allemaal met de hand geplukt! IJverige bessenplukkers, vaak vakantiewerkers, kunnen zo een aardig centje verdienen. De Finnen hebben de bes zelfs eer bewezen door hem op hun nieuwe munt van twee euro af te beelden.

Een smakelijke ervaring

De bergbraambes heeft een frisse, zoetzure smaak. In de grote steden van Europa en de Verenigde Staten kan men in delicatessewinkels of andere zaken bergbraambessenjam, geconfijte bergbraambessen en zelfs likeuren met een bergbraambessensmaak vinden. Parfait van bergbraambessen heeft vaak als dessert op het menu van het jaarlijkse galadiner voor Nobelprijswinnaars in Stockholm gestaan. In exclusieve restaurants wordt de jam ook wel warm geserveerd met vanilleijs. De jam is bovendien heel lekker in Zweedse kwarktaart of bij gebakken camembert en is ook een heerlijke vulling voor taartjes. In Finland wordt goudgele bergbraambessenlikeur gemaakt, en in Zweden is onlangs bergbraambessenwijn op de wijnmarkt geïntroduceerd.

Als u ooit ergens komt waar bergbraambessen groeien, pluk ze dan en eet ze als ze nog vers zijn, liefst met een beetje poedersuiker en een dot slagroom. U zult het ermee eens zijn dat ze goud waard zijn — en u wordt er misschien toe bewogen uw Schepper te danken voor dit heerlijke geschenk.