Hoe herkent u ernstige slaapstoornissen?

SOMS kunnen iemands symptomen op een ernstige slaapstoornis wijzen. Chronische slapeloosheid, die langer dan een maand duurt, houdt vaak verband met ernstiger problemen, zoals depressie. Chronische slapeloosheid kan ook een symptoom zijn van een ernstige lichamelijke ziekte.

Slaapapneu

Mario vocht overdag voortdurend tegen de slaap. Als ze met het gezin in de auto zaten en hij reed, moest zijn vrouw hem goed in de gaten houden, want hij had regelmatig een black-out, die hij zich meestal niet kon herinneren. Elke nacht snurkte hij luid en onregelmatig  en soms werd hij met een schok wakker, snakkend naar adem. *

Mario had de klassieke symptomen van slaapapneu. Apneu betekent letterlijk „geen adem”. Een periode van apneu tijdens de slaap kan tien seconden tot twee of drie minuten duren. Vaak ligt het slachtoffer naar adem snakkend te woelen en valt dan weer in slaap, en dat herhaalt zich honderden keren per nacht. Er zijn drie typen apneu.

Centrale apneu doet zich voor als het ademcentrum in de hersenen niet geregeld het signaal geeft om te ademen. Bij obstructieve slaapapneu is de bovenste luchtweg achter in de keel feitelijk gesloten, zodat er geen lucht door kan. Gemengde apneu is een combinatie van de twee en komt het meest voor. Het slachtoffer van elk van deze vormen van apneu kan er op een gegeven moment even slecht aan toe zijn als iemand die elke nacht opblijft!

Het leven van mensen met slaapapneu is vol gevaren, want ze kunnen tijdens het werk of achter het stuur van hun auto in slaap vallen. Ze kunnen hoge bloeddruk hebben, een vergroot hart en een verhoogde kans op een beroerte of hartfalen. Dr. William Dement van de Stanford University schat dat er jaarlijks 38.000 Amerikanen sterven aan hart- en vaatproblemen die het gevolg zijn van slaapapneu.

Hoewel slaapapneu het meest voorkomt bij zwaarlijvige mannen boven de veertig, kan het zich op elke leeftijd, zelfs bij jonge kinderen, voordoen. Er bestaan verschillende behandelingen, die allemaal het best door een medisch slaapspecialist begeleid kunnen worden. De meest effectieve niet-chirurgische behandeling voor obstructieve slaapapneu is het gebruik van een apparaat dat voor continue positieve-drukbeademing zorgt. De patiënt draagt ’s nachts een masker over zijn neus, en een drukregelaar (afgesteld door een arts) zorgt voor precies de juiste hoeveelheid lucht die nodig is om apneu te voorkomen. Als dit niet helpt, zijn er verschillende chirurgische procedures, zoals het gebruik van laser of radiogolven om overtollig weefsel uit de keel te verwijderen.

Narcolepsie

Nog een slaapstoornis die medische behandeling vereist, is narcolepsie — een neurologische aandoening die overmatige slaperigheid overdag veroorzaakt. Buck bijvoorbeeld was voortdurend doezelig. Zelfs tijdens belangrijke vergaderingen viel hij plotseling in slaap. Hij begon er een gewoonte van te maken sleutels in zijn hand te houden, zodat als hij in slaap viel, het lawaai van de op de grond vallende sleutels hem wakker zou maken. Toen kreeg hij kataplexie — een aandoening waarbij hij telkens als hij opgewonden raakte, slap in de knieën werd en in elkaar zakte. Daarna kreeg hij symptomen van slaapverlamming en af en toe hallucinaties vlak voordat hij in slaap viel.

Narcolepsie begint gewoonlijk op een leeftijd tussen de tien en de dertig jaar. De patiënt vertoont soms automatisch gedrag, waarbij hij zich normaal lijkt te gedragen maar zich niet herinnert dat er een lange tijdsperiode is verstreken. Het tragische van deze ziekte is dat er vaak jarenlang geen diagnose wordt gesteld, terwijl het slachtoffer als lui, geestelijk traag of vreemd wordt bezien. Narcolepsie wordt momenteel als ongeneeslijk beschouwd,  maar de symptomen kunnen behandeld worden met medicijnen en door de leefstijl aan te passen — met wisselend succes. *

Andere slaapstoornissen

Twee andere stoornissen, die soms in combinatie met elkaar voorkomen, zijn rechtstreeks van invloed op de ledematen en leiden tot chronische slapeloosheid. De ene is nachtelijke myoclonus, waarbij de benen, en soms de armen, tijdens de slaap heftige, schokkerige bewegingen maken. Neem bijvoorbeeld Michael. Onderzoeken toonden aan dat deze periodieke beenbewegingen hem zo’n 350 keer per nacht wakker maakten!

Een andere stoornis is het ’restless legs syndrome’, * waarbij sensaties diep in de beenspieren en knieën een sterke drang om te bewegen veroorzaken en zo de patiënt beletten in slaap te vallen. Hoewel deze aandoening soms in verband wordt gebracht met gebrek aan beweging of een slechte doorbloeding, schijnt het in sommige gevallen verband te houden met het gebruik van cafeïne. Ook van alcohol is bekend dat het de aandoening soms verergert.

Bruxisme is een stoornis die gekenmerkt wordt door het over elkaar schuiven of op elkaar klemmen van tanden en kiezen tijdens het slapen. Als het regelmatig gebeurt, kan het abnormale slijtage van tanden en kiezen en hevige pijn in de kaken veroorzaken, wat tot ernstige slapeloosheid leidt. Afhankelijk van de ernst van het probleem zijn er verschillende behandelingen, variërend van mondchirurgie tot het ’s nachts dragen van een gebitsbeschermer.

Deze beknopte bespreking van slechts enkele van de vele met slaap verband houdende stoornissen illustreert dat het gevaarlijk kan zijn ze te negeren. Behandeling kan eenvoudig of gecompliceerd zijn, maar is vaak wel essentieel. Als u of iemand van wie u houdt aan chronische slapeloosheid lijdt of tekenen vertoont van een ernstige slaapstoornis, kan het verstandig zijn snel professionele hulp te zoeken. Zelfs als door behandeling de problemen niet helemaal verdwijnen, kan het de risico’s aanzienlijk verminderen en de situatie voor iedereen makkelijker te verdragen maken. Bovendien zal in de toekomst, wanneer de bijbelse beloften in vervulling gaan, „geen inwoner . . . zeggen: ’Ik ben ziek.’” Alle ziekten zullen volledig uit de weg worden geruimd wanneer God ’alle dingen nieuw maakt’. — Jesaja 33:24; Openbaring 21:3-5.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 10]

Slaapstoornissen moeten onder begeleiding van een arts behandeld worden

[Illustratie op blz. 10]

Snurken kan een symptoom van slaapapneu zijn

[Illustratie op blz. 11]

Narcolepsie wordt vaak ten onrechte als luiheid opgevat

[Illustratie op blz. 12]

Apparaten die de druk in de luchtwegen regelen, kunnen slaapapneu helpen verminderen