De roep om hervorming

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN DUITSLAND

„Als ik jonger was, zou ik een hervormingsbeweging beginnen!”, riep Anna, een tachtigjarige vrouw in Duitsland. „Wat zou u dan veranderen?”, vroeg Robert. „Alles!”, antwoordde Anna.

VELEN zullen het met Anna eens zijn. Uit een opiniepeiling die in het midden van de jaren negentig in Duitsland werd gehouden, bleek dat twee van de drie ondervraagden vonden dat er ’ingrijpende hervormingen en belangrijke maatschappelijke veranderingen’ nodig waren. Misschien is de situatie in het land waar u woont net zo.

Als de bevolking om een verandering roept, wordt er meestal hervorming beloofd. Frederick Hess, universitair docent didactiek en bestuurskunde, schreef over onderwijshervorming: „Hervorming is voornamelijk een symbolische actie om ongeduldige bevolkingsgroepen gerust te stellen.” We lezen krantenkoppen  die plannen aankondigen voor hervorming van de belasting, de gezondheidszorg, de landbouw en het rechtsstelsel. We horen over voorgestelde hervormingen in het onderwijs, de welzijnszorg en het strafstelsel. * We lezen ook dat de lidmaten van sommige kerken op leerstellige hervorming aandringen.

Hervormen of de status-quo handhaven?

Wat schuilt er achter die roep om verandering? De mens probeert voortdurend de wereld om hem heen te verbeteren. Hij heeft het geprobeerd via de stembus, door er geld aan te spenderen, door wetten te maken of door bruut geweld. Dit komt doordat de mens een diepgeworteld verlangen heeft om zijn situatie te verbeteren, zijn kinderen een betere toekomst te geven of de samenleving in overeenstemming te brengen met zijn idealen van welvaart, moraliteit en gerechtigheid. Zolang er mensen zijn die worstelen om aan de desastreuze gevolgen van onwetendheid, ziekte, armoede en honger te ontkomen, zal er om hervorming worden geroepen.

Hoewel velen hervorming toejuichen, zijn er ook mensen die andere gedachten hebben over hervormers en wat ze proberen te bereiken. Sommigen geven er de voorkeur aan de samenleving te houden zoals ze is, de status-quo te handhaven. Ze zien hervormers als idealisten die de wereld willen veranderen maar de realiteit uit het oog hebben verloren. Volgens het Handbuch der deutschen Reformbewegungen 1880–1933 zijn hervormers „een makkelijk doelwit voor kritiek, politieke spotprenten, karikaturen en ironie”. De Franse toneelschrijver Molière zei eens: „Het allerdomste wat je kunt doen is je bezighouden met het verbeteren van de wereld.”

Wat denkt u? Kan hervorming de wereld verbeteren? Of zijn hervormers alleen maar romantische dromers? Wat kan er over vroegere hervormingen worden gezegd? Hebben degenen die daar verantwoordelijk voor waren, hun doelstellingen bereikt? Deze vragen worden in de volgende artikelen besproken.

[Voetnoot]