VOOR veel wetenschappers en critici is Mozes niet veel meer dan een mythologische figuur. Ze verwerpen het bijbelverslag aan de hand van criteria op grond waarvan mannen als Plato en Socrates ook als mythen zouden moeten worden afgedaan.

Maar zoals we hebben gezien, is er geen geldige reden om de bijbelverslagen over Mozes te verwerpen. Integendeel, voor mensen die geloof hebben, zijn er ruimschoots voldoende bewijzen dat de hele bijbel „het woord van God” is (1 Thessalonicenzen 2:13; Hebreeën 11:1). * Voor die mensen is een studie  van het leven van Mozes niet gewoon een intellectuele bezigheid, maar juist een middel om hun geloof te versterken.

Filmmakers accentueren vaak Mozes’ heldhaftigheid en moed — eigenschappen die het publiek aanspreken. Zeker, Mozes was moedig (Exodus 2:16-19). Maar in de allereerste plaats was hij een man van geloof. God was reëel voor Mozes — zo reëel dat de apostel Paulus later zei dat Mozes „standvastig [bleef] als zag hij de Onzichtbare”. — Hebreeën 11:24-28.

Mozes leert ons dus de noodzaak een band met God aan te kweken. In ons dagelijks leven kunnen ook wij ons gedragen alsof we God zien! Dan zullen we nooit iets doen wat hem mishaagt. Merk ook op dat Mozes’ geloof al bij hem werd ingeprent toen hij nog maar een kind was. Zijn geloof was sterk genoeg om tegen „alle wijsheid der Egyptenaren” opgewassen te zijn (Handelingen 7:22). Wat een aanmoediging is dat voor ouders om hun kinderen van jongs af aan over God te leren! — Spreuken 22:6; 2 Timotheüs 3:15.

Mozes’ nederigheid was ook opmerkelijk. Hij was „de zachtmoedigste van alle mensen die op de oppervlakte van de aardbodem waren” (Numeri 12:3). Mozes was daarom bereid zijn fouten toe te geven. Hij schrijft over zijn eigen verzuim om zijn zoon te laten besnijden (Exodus 4:24-26). Hij vertelt openhartig over de keer dat hij in gebreke bleef God de eer te geven en over de zware straf die God hem oplegde (Numeri 20:2-12; Deuteronomium 1:37). Verder was Mozes bereid suggesties van anderen aan te nemen (Exodus 18:13-24). Zouden echtgenoten, vaders en andere met autoriteit beklede mannen er niet goed aan doen Mozes na te volgen?

Het is waar dat sommige critici betwijfelen of Mozes echt zachtmoedig was, gezien het feit dat hij af en toe keihard optrad (Exodus 32:26-28). De schrijver Jonathan Kirsch zegt: „De bijbelse Mozes is . . . zelden nederig en nooit mild en zijn gedrag kan niet altijd rechtvaardig worden genoemd. Op bepaalde angstaanjagende momenten . . . duikt een arrogante, bloeddorstige en wrede Mozes op.” Een dergelijke kritiek is bijzonder kortzichtig. Er wordt over het hoofd gezien dat Mozes niet uit wreedheid handelde. Hij deed het omdat hij intense liefde voor rechtvaardigheid had en geen goddeloosheid tolereerde. In deze tijd, waarin het populair is immorele leefstijlen te tolereren, herinnert Mozes ons eraan dat we onwrikbare morele maatstaven moeten hebben. — Psalm 97:10.

Mozes heeft een verbazingwekkende collectie geschriften nagelaten. Deze bevatten poëzie (Job, Psalm 90), historisch proza (Genesis, Exodus, Numeri), geslachtsregisters (Genesis hfst. 5, 11, 19, 22, 25) en een opmerkelijke verzameling wetten, de Wet van Mozes genaamd (Exodus hfst. 20–40; Leviticus, Numeri, Deuteronomium). Deze door God geïnspireerde Wet bevatte denkbeelden, wetten en beginselen in verband met bestuur die hun tijd eeuwen vooruit waren.

In landen waar het hoofd van de Staat ook het hoofd van de Kerk is, leidt dit vaak tot onverdraagzaamheid, religieuze onderdrukking en machtsmisbruik. In de Wet van Mozes was het beginsel van scheiding van Kerk en Staat opgenomen. Het was de koning niet toegestaan priesterlijke taken op zich te nemen. — 2 Kronieken 26:16-18.

De Wet van Mozes bevatte ook zienswijzen over hygiëne en ziektebestrijding, zoals het in quarantaine plaatsen van zieke mensen en het verwijderen van menselijke uitwerpselen, en deze zienswijzen zijn in overeenstemming met de moderne wetenschap (Leviticus 13:1-59; 14:38, 46; Deuteronomium 23:13). Dit is opmerkelijk wanneer we bedenken dat veel van de Egyptische geneeskunde in Mozes’ tijd een gevaarlijke mengeling van kwakzalverij en bijgeloof was. In deze tijd zouden miljoenen mensen in ontwikkelingslanden gespaard kunnen blijven voor ziekte en de dood als de door Mozes  onderwezen hygiënische maatstaven werden toegepast.

Christenen zijn niet verplicht zich aan de Mozaïsche wet te houden (Kolossenzen 2:13, 14). Maar het is nog steeds heel waardevol er een studie van te maken. Die Wet spoorde Israël aan om God exclusieve toewijding te schenken en afgoderij te mijden (Exodus 20:4; Deuteronomium 5:9). Kinderen kregen het gebod hun ouders te eren (Exodus 20:12). De Wet veroordeelde ook moord, overspel, stelen, liegen en begeren (Exodus 20:13-17). Voor die beginselen hebben christenen in deze tijd hoge achting.

We leven in beangstigende tijden. De mensheid heeft beslist behoefte aan een leider als Mozes — iemand die niet alleen macht en autoriteit bezit maar ook integriteit, moed, medegevoel en diepe liefde voor gerechtigheid. Toen Mozes stierf, moeten de Israëlieten zich hebben afgevraagd: zal de wereld ooit nog iemand van zijn formaat aanschouwen? Mozes zelf heeft die vraag beantwoord.

 Mozes’ geschriften verklaren hoe ziekte en dood in de wereld zijn gekomen en waarom God goddeloosheid heeft laten bestaan (Genesis 3:1-19; Job hfst. 1, 2). In Genesis 3:15 staat de allereerste goddelijke profetie opgetekend — een belofte dat het kwaad uiteindelijk uitgeroeid zal worden! Hoe? De profetie gaf te kennen dat er iemand geboren zou worden door bemiddeling van wie er redding zou komen. Deze belofte vormde de basis voor de hoop dat er een Messias zou opstaan om de mensheid te bevrijden. Maar wie zou die Messias zijn? Mozes helpt ons hem onmiskenbaar te identificeren.

Tegen het einde van zijn leven sprak Mozes deze veelbetekenende woorden: „Een profeet uit uw eigen midden, uit uw broeders, gelijk mij, zal Jehovah, uw God, voor u verwekken — naar hem dient gijlieden te luisteren” (Deuteronomium 18:15). De apostel Petrus paste deze woorden later rechtstreeks op Jezus toe. — Handelingen 3:20-26.

De meeste joodse commentators ontkennen elke gelijkenis tussen Mozes en Jezus met klem. Zij stellen dat de woorden van deze tekst van toepassing zijn op elke ware profeet die na Mozes kwam. Maar volgens de Tanakh — The Holy Scriptures, uitgegeven door de Jewish Publication Society, zegt Deuteronomium 34:10: „Nooit is er in Israël meer een profeet opgestaan gelijk Mozes — die door de HEER was uitgekozen, van aangezicht tot aangezicht.”

Er zijn inderdaad veel getrouwe profeten na Mozes gekomen, zoals Jesaja en Jeremia. Maar geen van hen had zo’n unieke band met God als Mozes — met wie Hij „van aangezicht tot aangezicht” sprak. Mozes’ belofte dat er een profeet ’gelijk hem’ zou komen, moet dus op één persoon van toepassing zijn — de Messias! Interessant is dat joodse geleerden er voor de komst van het christendom — en de religieuze vervolging door valse christenen — net zo over dachten. Dit is terug te vinden in joodse geschriften, zoals de Midrash Rabbah, waarin Mozes wordt beschreven als de voorloper van de „laatste Verlosser”, of de Messias.

Het valt niet te ontkennen dat Jezus in veel opzichten als Mozes was. (Zie het kader  „Jezus — Een profeet gelijk Mozes”.) Jezus heeft macht en autoriteit (Mattheüs 28:19). Jezus is „zachtaardig en ootmoedig van hart” (Mattheüs 11:29). Jezus haat wetteloosheid en onrecht (Hebreeën 1:9). Daarom kan hij ons het leiderschap geven dat we zo hard nodig hebben! Hij is degene die binnenkort goddeloosheid zal uitroeien en de aarde in de paradijselijke staat zal brengen die in de bijbel wordt beschreven. *