Werkplek of strijdtoneel?

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN DUITSLAND

„Ik kon er gewoon niet meer tegen. Ik werkte al meer dan dertig jaar bij hetzelfde bedrijf en ik had inmiddels een leidinggevende functie. Toen kwam de nieuwe chef. Hij was jong, dynamisch en zat vol ideeën. Hij vond dat ik in de weg zat en dus begon hij me te pesten. Na maanden van beledigingen, leugens en vernedering zat ik geestelijk aan de grond. Toen het bedrijf me vervroegd pensioen aanbood, ben ik daarop ingegaan.” — Peter. *

PETER was het slachtoffer van pesten op de werkplek, of „mobbing”, om een woord te gebruiken dat in Europa steeds meer ingeburgerd raakt. In Duitsland, waar Peter woont, hebben naar schatting 1,2 miljoen mensen te lijden van mobbing. In Nederland krijgt één op de vier werknemers er op een gegeven moment mee te maken. En volgens een rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie is mobbing een toenemend probleem in Australië, Denemarken, Groot-Brittannië, Oostenrijk, de Verenigde Staten en Zweden. Maar wat is mobbing nu precies?

Een „zenuwoorlog”

Volgens het Duitse opinieblad Focus is mobbing „veelvuldig, herhaaldelijk en systematisch treiteren”. Het gaat verder dan wat gekheid maken op de werkplek, een enkele sarcastische opmerking, kritiek, plagen of iemand een poets bakken. Mobbing is een campagne van psychoterreur met als doel het slachtoffer buiten te sluiten. *

De tactieken variëren van kinderachtig dwarszitten tot het toebrengen van schade of letsel. Het slachtoffer is het doelwit van lasterpraat, gescheld en agressief gedrag, of hij wordt totaal genegeerd. Sommige slachtoffers krijgen met opzet te veel werk of worden geregeld uitgekozen om de vervelendste karweitjes te doen waar niemand zin in heeft. Of hun collega’s saboteren hun  pogingen om productief te werken, misschien door informatie achter te houden. In sommige gevallen hebben treiteraars de autobanden van het slachtoffer kapotgesneden of in zijn computer ingebroken.

Sommige slachtoffers van getreiter worden door één persoon bestookt. Maar het gebeurt vaker dat het slachtoffer door meerdere collega’s onder vuur genomen wordt. Het woord „mobbing” (van „mob”: bende, gepeupel) is dus toepasselijk, omdat het inhoudt dat een groep mensen iemand onder druk zet door hem opzettelijk te hinderen of zich tegen hem te keren.

Wat misschien wel de meeste verbazing wekt, is dat het getreiter in veel gevallen met goedvinden van de baas plaatsvindt. Uit sommige Europese onderzoeken bleek dat de chef in ongeveer 50 procent van de gevallen een actieve rol speelde, en heel vaak bleek hij of zij de enige treiteraar te zijn. Door dit alles verandert iemands werk in „een lange, afmattende zenuwoorlog”, zoals de Frankfurter Allgemeine Zeitung het noemde.

Gevolgen buiten de werkplek

Vaak reiken de gevolgen van het getreiter veel verder dan de werkplek. De gemene behandeling leidt bij veel slachtoffers tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals depressiviteit, slaapstoornissen en paniekaanvallen. Hoe verging het Peter, die in het begin werd genoemd? Zijn gevoel van eigenwaarde bereikte een dieptepunt. Margaret, eveneens uit Duitsland, kreeg van haar  arts de raad om zich in een psychiatrische kliniek te laten behandelen. De oorzaak? Getreiter op het werk. Mobbing kan ook een negatief effect op iemands huwelijk of gezinsleven hebben.

In Duitsland zijn pesterijen op het werk zo algemeen geworden dat één ziektekostenverzekeraar een telefonische hulpdienst voor slachtoffers heeft ingesteld. Men ontdekte dat meer dan de helft van de bellers tot wel zes weken arbeidsongeschikt was, ongeveer een derde tot wel drie maanden en ruim 10 procent meer dan drie maanden. Een Duits medisch tijdschrift schat dat „wel 20 procent van alle zelfdodingen het gevolg is van mobbing”.

Het is duidelijk dat getreiter het werk in een nachtmerrie kan veranderen. Is er een manier om het te voorkomen? Hoe kan de vrede op de werkplek worden bewaard?

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 4]

Door getreiter verandert het werk in een zenuwoorlog