De laatste vlucht van de Concorde

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN FRANKRIJK

Na 27 jaar trouwe dienst is de Concorde, „het enige supersonische verkeersvliegtuig ter wereld”, met pensioen gegaan. Wegens de stijgende kosten en het afnemende aantal passagiers heeft British Airways een punt gezet achter de commerciële vluchten met de Concorde. In oktober 2003 werd de laatste van de zeven toestellen voorgoed aan de grond gezet. Vijf maanden eerder had Air France, de enige andere maatschappij die dit vliegtuig met zijn kenmerkende deltavleugels in haar vloot had, de vluchten met alle vijf haar toestellen gestaakt.

Hiermee werd een hoofdstuk in de luchtvaartgeschiedenis afgesloten dat in 1962 was begonnen met een samenwerkingsverband tussen Britse en Franse ingenieurs voor de ontwikkeling van een supersonisch langeafstandsvliegtuig. In 1969 maakten de prototypes hun eerste vlucht en in januari 1976 werd commercieel supersonisch transport een realiteit met vluchten op Bahrein en Rio de Janeiro.

De Concorde mag dan een technologisch succes zijn geweest, commercieel gezien was hij een flop.  De oliecrisissen in de jaren zeventig waren een harde dobber omdat het vliegtuig meer dan 25.000 liter brandstof per uur opslokt — per passagier drie keer zoveel brandstof als een gewoon vliegtuig. De Concorde had ook een beperkt bereik van slechts 7000 kilometer en bood slechts plaats aan 100 passagiers. Het toestel was dus niet rendabel voor de luchtvaartmaatschappijen. En ook de restricties die vanaf het begin door de Amerikaanse overheid aan Concordevluchten werden opgelegd en waarbij geluidsoverlast als reden werd aangevoerd, stonden commerciële groei in de weg.

Nog een punt waren de tarieven. Tickets kostten duizenden euro’s. Er waren dus betrekkelijk weinig passagiers die zich een vlucht met de Concorde konden veroorloven. Het menu was haute cuisine — champagne, ganzenleverpastei en kaviaar — en daarmee was de Concorde „de beste reiservaring die iemand kon hebben”, aldus een zakenman. „Je kreeg de ultieme luxe: tijd. Het was niet de comfortabelste vlucht, maar het was wel een fantastisch gevoel.”

Sneller dan de zon?

De Concorde heeft in zijn loopbaan bijna vier miljoen mensen vervoerd — geen bijzonder groot aantal als men bedenkt dat alle Boeings 747 ter wereld dat aantal in slechts een paar weken vervoeren. Wat maakte de Concorde dan tot zo’n opmerkelijk vliegtuig?

Sta eens stil bij het volgende: de Concorde vloog met een kruissnelheid van 2150 kilometer per uur, twee keer de snelheid van het geluid, op een hoogte van ruim 18 kilometer. Hij verplaatste zich zo snel dat het 62 meter lange vliegtuig tijdens de vlucht wel 24 centimeter langer werd van de hitte die door wrijving was ontstaan. De oversteek van Parijs naar New York in de Concorde duurde normaal maar 3 uur en 55 minuten, bijna de helft korter dan een gewone vlucht. De vlucht was zo snel dat passagiers die naar het westen reisden, wegens het tijdsverschil bij hun landing in New York volgens de plaatselijke tijd vroeger aankwamen dan ze vertrokken waren uit Parijs!

De carrière van de Concorde werd slechts door één fataal ongeluk overschaduwd. Op 25 juli 2000 verongelukte er een vliegtuig van Air France bij het opstijgen van de luchthaven Charles de Gaulle in Parijs, waarbij 113 personen om het leven kwamen, onder wie 4 mensen op de grond. Na diverse aanpassingen ter verbetering van de veiligheid werd de lijndienst een jaar later hervat. Maar economische aspecten kregen uiteindelijk de overhand.

De toestellen van de Concorde, die geen rivaal of opvolger had, zullen in een aantal luchtvaartmuseums in de wereld van hun welverdiende rust genieten. Jean-Cyril Spinetta, president-directeur van Air France, merkt op: „De Concorde zal eigenlijk altijd blijven vliegen, want hij leeft voort in de verbeelding van mensen.”

[Illustraties op blz. 26]

Boven: Champagne voor de passagiers

Midden: Eerste piloot in de cockpit

Onder: Prototype van de Concorde, Frankrijk (1968)

[Verantwoording]

All photos except prototype: NewsCast; prototype: AFP/Getty Images