Een blik op de wereld

Geboortebeperking — Een dilemma voor dierentuinen

„Geen dierentuin kan tegenwoordig zonder anticonceptie”, zegt Henning Wiesner, hoofdzoöloog van Tierpark Hellabrunn in München. Dieren in dierentuinen planten zich snel voort, hun jongen gedijen goed en ze leven meestal langer dan dieren in het wild. Omdat dierentuinen echter beperkt zijn in hun ruimte, is er anticonceptie nodig. Maar „geboortebeperking in de dierentuin stuit op een probleem. Dieren voelen er niets voor”, zegt het Duitse blad Focus. Beren ruiken bijvoorbeeld de anticonceptiemiddelen die in het voedsel verstopt zitten en halen ze eruit. De pil kan bij bepaalde dieren ook gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals borstkanker. Andere oplossingen zijn castratie en sterilisatie, maar die creëren weer nieuwe problemen. Om te beginnen zijn ze definitief en misschien zijn er in de toekomst wel jongen nodig. Ten tweede stopt bij dieren die geholpen zijn de productie van geslachtshormonen, waardoor ze hun rang onder hun soortgenoten kunnen verliezen. Nog een mogelijkheid is ongewenste jongen af te maken, maar daarmee zouden ze zich de woede van veel dierenliefhebbers en verenigingen voor dierenbescherming op de hals halen. Dierentuinen hebben dus een probleem.

 Elektronisch afval

In 2002 gooiden Canadezen zo’n 155.000 ton elektronisch afval weg, aldus de Canadese krant National Post. Volgens een rapport van Environment Canada dumpten ze „naar schatting twee miljoen televisies, 1,1 miljoen videorecorders en 348.000 cd-spelers — waarvan de meeste werden afgedankt na slechts een paar jaar gebruikt te zijn”. Elektronische apparaten „worden vaak weggegooid omdat ze niet meer voldoen aan de behoeften van de gebruiker, en niet omdat ze stuk zijn”, zegt het rapport. Veel van dat afval kan gevaarlijk zijn. Zo kan slechts één tv „wel twee kilo lood bevatten”, zegt de Post. En stortplaatsen worden nu vervuild door kwik, dat in bepaalde displays zit. Environment Canada waarschuwt dat als de aanvoer van afval in het huidige tempo doorgaat, de hoeveelheid elektronisch afval tegen 2010 verdubbeld zal zijn.

Mieren en antibiotica

„Wetenschappers hebben ontdekt dat sommige mieren schimmels verbouwen om hun jongen te voeden, en ter bescherming van hun gewassen zelfs antibiotica gebruiken als een soort ’pesticide’”, zegt de internationale editie van The Miami Herald. Deze mieren, bladsnijdersmieren genoemd, verplanten en snoeien hun gewassen en ontdoen ze van onkruid, net als een boer dat doet. Het antibioticum, dat de gewassen van de mieren beschermt tegen besmetting door andere schimmels, wordt geproduceerd door een bacterie van het geslacht Streptomyces die op de huid van de mier leeft. Ted Schultz, insectendeskundige van het National Museum of Natural History in Washington D.C., merkt op dat mensen voortdurend nieuwe antibiotica moeten uitvinden om resistente ziektekiemen te bestrijden, maar dat bladsnijdersmieren al eeuwenlang hetzelfde antibioticum gebruiken. Als we het geheim van de mieren kenden, „zou dat van direct belang kunnen zijn voor de overleving van de mens”, zegt Schultz.

Een wereldwijde gezondheidsramp

Door een alarmerende toename van diabetes stevent de wereld af op „een van de grootste gezondheidsrampen” in de geschiedenis, waarschuwt de Britse hoogleraar Sir George Alberti, voorzitter van de Internationale Diabetes Federatie (IDF). Volgens cijfers van de IDF hebben ruim 300 miljoen mensen over de hele wereld een gestoorde glucosetolerantie, wat vaak tot diabetes leidt, bericht de Britse krant The Guardian. Type-II-diabetes, ooit een kwaal die vooral ouderen kregen, treft nu steeds vaker Britse jongeren die te zwaar zijn geworden omdat ze te veel junkfood eten en te weinig bewegen. „Het meest frustrerende is dat dit [diabetes met zijn gevolgen] bijna allemaal te voorkomen is door anders te leven”, zegt Alberti. Ontwikkelingslanden zullen waarschijnlijk ook met een snelle toename in diabetes te maken krijgen naarmate ze „het ongezonde voedingspatroon en de levensstijlen van de steden in het welvarende deel van de wereld overnemen”, aldus The Guardian.

Het Italiaanse gezin verandert

Tussen 1995 en 2001 is het aantal ongetrouwd samenwonende stellen in Italië bijna verdubbeld, het aantal stellen dat trouwde afgenomen en het aantal alleenwonenden toegenomen. Deze in de krant La Repubblica gepubliceerde bevindingen zijn gebaseerd op gegevens van het Italiaanse Bureau voor de Statistiek (ISTAT). In dezelfde periode is de gemiddelde grootte van het gezin afgenomen tot slechts 2,6 personen. Volgens ISTAT kiezen veel stellen ervoor een tijdje ongetrouwd samen te wonen als test voor een eventueel huwelijk.

De superzintuigen van een uil

Mede dankzij hun enorme ogen en stereoscopisch gezichtsvermogen, hebben uilen „in het donker het scherpste gezichtsvermogen van het hele dierenrijk”, bericht het tijdschrift Australian Geographic. En veel van die uilen „kunnen geluiden waarnemen die 10 keer zwakker zijn dan het geluid dat mensen nog kunnen horen”. Hoe komt het dat ze zo’n scherp gehoor hebben? „Uilensoorten hebben in verschillende mate een bijzonder kenmerk gemeen: de ene gehooropening zit hoger dan de andere”, zegt het artikel. Hierdoor kunnen uilen bewegende prooien makkelijker lokaliseren. Kerkuilen hebben als extra hulp een rand veertjes rond hun kop. Die beweegbare rand vangt het geluid op en geeft het door aan het oor. Bovendien is het verlengde merg, het deel van de hersenen dat met het gehoor in verband wordt gebracht, bij uilen complexer dan bij andere vogels.

Hepatitisinfecties die te voorkomen zijn

De meeste „hepatitisinfecties ontstaan doordat het verplegend personeel niet hygiënisch genoeg werkt”, zegt het Poolse weekblad Polityka. In 1997 meldde het Nationale Instituut voor Hygiëne in Polen 992 hepatitis-C-infecties, maar vijf jaar later waren dat er 1892. In het artikel wordt opgemerkt dat er momenteel helaas geen geregistreerd hepatitis-C-vaccin is. Andrzej Gładysz, hoogleraar en nationaal adviseur op het gebied van infectieziekten, zegt: „Het is niet overdreven te zeggen dat er in Polen 500.000 tot 600.000 mensen besmet zijn met het hepatitis-C-virus.” En de meeste van die infecties „worden opgelopen in de behandelkamer van de huisarts of de tandarts”, zegt Jacek Juszczyk van de kliniek voor besmettelijke ziekten verbonden aan de medische faculteit in Poznań. Polityka besluit: „Als we onder doktershanden zijn, willen we graag zeker weten dat die handen goed schoon zijn.”

Groeiende sloppenwijken

„Bijna een miljard mensen, 32 procent van de stedelijke bevolking in de wereld, wonen in verpauperde stadsgebieden”, zegt El Universal, een krant in Mexico-Stad. Een VN-onderzoek noemt Bogotá, Havana, Mexico-Stad, Quito en Rio de Janeiro als voorbeelden van steden waar de sloppenwijken uitdijen. Wat zijn de oorzaken? In het geval van Bogotá schrijft het VN-rapport de explosieve toename van de sloppenwijken toe aan „de snelle bevolkingsgroei, de grote aantallen mensen die van het platteland naar de stad verhuizen en het geweld, dat hele gemeenschappen heeft verjaagd”, aldus de krant. Daarbij komt dat 23 procent van de bevolking in die stad in het jaar 2000 onder de armoedegrens leefde, vergeleken met 19,4 procent in 1994.