’Wat gebeurt er toch met me?’

„Het leek alsof ik op een dag wakker werd en alles was veranderd. Ik was een ander mens in een ander lichaam.” — Sam.

DE tienerjaren zijn een levensfase tussen de kindertijd en de volwassenheid in. Het is een tijd waarin je ingrijpende veranderingen ondergaat — fysiek, emotioneel en zelfs in je relatie met anderen. Aan de ene kant is het spannend om een tiener te zijn, want het betekent dat je op weg bent om een volwassene te worden. Aan de andere kant beginnen er in deze levensfase nieuwe gevoelens op te komen, en sommige daarvan kunnen verwarrend en zelfs beangstigend zijn.

Maar je hoeft niet tegen de tienerjaren op te zien. Natuurlijk kun je het af en toe best heel moeilijk hebben, maar je kunt er ook een fantastische tijd van maken waarin je op een plezierige manier naar de volwassenheid groeit. Laten we eens zien hoe — allereerst door een paar problemen te analyseren waar tieners mee te maken hebben.

Het begin van de puberteit

In de tienerjaren vinden er veranderingen in je lichaam plaats waardoor je geslachtsrijp wordt. Dit proces, de puberteit genoemd, duurt jaren en is niet alleen van invloed op de ontwikkeling van je voortplantingsorganen, zoals we zullen zien.

Bij meisjes begint de puberteit meestal tussen de tien en twaalf jaar, en bij veel jongens tussen de twaalf en veertien jaar. Maar dit zijn alleen maar gemiddelden. Volgens The New Teenage Body Book „heeft iedereen zijn of haar eigen speciale biologische tijdklok die bepaalt wanneer  de verschillende veranderingen van de puberteit zich voordoen”. Het boek zegt verder: „Er is heel veel speelruimte in wat normaal is.” Er is dus niets mis met je als de puberteit bij jou eerder — of later — dan bij je leeftijdgenoten begint.

Hoe dan ook, de puberteit kan invloed hebben op je uiterlijk, je gevoelens en je kijk op de wereld om je heen. Laten we eens stilstaan bij een paar aspecten van deze unieke levensfase, aspecten die fascinerend maar soms ook knap lastig kunnen zijn.

’Wat gebeurt er met mijn lichaam?’

De puberteit begint met een stijging van de hormoonspiegels, bij meisjes vooral het oestrogeengehalte en bij jongens het testosterongehalte. Hormonale veranderingen zijn voor een deel de oorzaak van de bijna miraculeuze gedaanteverwisseling die je ondergaat. In de puberteit groeit je lichaam zelfs het snelst sinds de tijd dat je nog een klein kind was.

In deze periode beginnen je geslachtsorganen zich volledig te ontwikkelen, maar dat is nog maar één facet van de lichamelijke veranderingen. Je kunt ook heel snel langer worden, iets dat meestal de groeispurt wordt genoemd. Terwijl je als kind misschien zo’n 5 centimeter per jaar groeide, zou je tijdens de groeispurt best wel eens twee keer zo snel kunnen groeien.

Al die tijd zou je je wat onhandig kunnen voelen. Dat is heel gewoon. Vergeet niet dat verschillende delen van je lichaam in een verschillend tempo kunnen groeien. Het gevolg kan zijn dat je een beetje stuntelig wordt. Maar wees geduldig — je bent niet gedoemd tot een leven vol ongelukjes. Deze onhandigheid hoort bij de tienerjaren en gaat ook weer voorbij.

In de puberteit beginnen meisjes te menstrueren, wat wil zeggen dat de baarmoeder elke maand bloed, afscheidingen en weefselresten afstoot. * De menstruatieperiode gaat meestal gepaard met krampen, en ook met een daling van de hormoonspiegels. Omdat dit zowel een lichamelijke als een emotionele uitwerking heeft, kan de eerste menstruatie best wel beangstigend zijn. „Ineens moest ik aan iets totaal nieuws wennen”, zegt Teresa, die nu zeventien is. „Het maakte me emotioneel in de war, en het deed pijn. En het kwam elke maand terug!”

Je hoeft niet te schrikken als je voor het eerst ongesteld wordt, want het betekent dat je lichaam normaal functioneert. Na een tijdje zul je leren met de onplezierige kanten ervan om te gaan. Sommigen merken bijvoorbeeld dat ze minder last van pijnlijke krampen hebben als ze geregeld wat aan lichaamsbeweging doen. Maar iedereen is anders. Misschien ontdek jij dat je je tijdens de menstruatie juist veel minder moet inspannen. Leer naar je lichaam te ’luisteren’ en geef het wat het nodig heeft.

In de tienerjaren worden zowel jongens als meisjes zich steeds meer bewust van hun uiterlijk. „Toen begon ik er pas echt op te letten — en me er druk om te maken — hoe andere mensen vonden dat ik eruitzag”, bekent Teresa. „En eigenlijk ben ik nog steeds heel vaak ontevreden over m’n uiterlijk”, zegt ze verder. „M’n haar wil niet, m’n kleren zitten niet goed, en het lijkt wel of ik nooit leuke kleren kan vinden!”

 Je lichaam laat je misschien ook op andere terreinen in de steek. In de puberteit worden je zweetklieren bijvoorbeeld actiever, waardoor je misschien meer transpireert. Regelmatig een bad of douche nemen en ervoor zorgen dat je kleren fris gewassen zijn, kan je helpen lichaamsgeur tegen te gaan. Ook een deodorant of een antitranspiratiemiddel kan daarbij helpen.

In de puberteit worden ook de talgklieren in je huid actiever, wat puistjes en acne kan veroorzaken. „Het lijkt wel of ik altijd een puistjesaanval krijg als ik er zo goed mogelijk uit wil zien”, klaagt een meisje dat Ann heet. „Is het verbeelding of hebben puistjes een soort zesde zintuig waardoor ze weten wanneer ze het meest ongewenst zijn?” Ook voor Teresa is acne een probleem. „Het maakt dat ik me lelijk en opgelaten voel,” zegt ze, „want als mensen naar me kijken, denk ik dat ze daarnaar kijken!”

Natuurlijk kunnen ook jongens huidproblemen krijgen. Sommige deskundigen zeggen zelfs dat jongens er nog gevoeliger voor zijn dan meisjes. Of je nu een jonge man of een jonge vrouw bent, je hebt er baat bij als je de vettige gedeelten van je lichaam, zoals je gezicht, nek, schouders, rug en borst, regelmatig wast. Verder is het goed je haar vaak te wassen, want dat helpt voorkomen dat het vet op je huid terechtkomt. Er zijn ook producten verkrijgbaar die speciaal bedoeld zijn om acne en puistjes tegen te gaan. „M’n ouders hielpen me om reinigingslotions en speciale crèmes te vinden”, zegt Teresa. „Ze hielpen me ook om niet te veel junkfood te eten. Als ik geen junkfood eet en veel water drink, gaat het een stuk beter met mijn acne.”

Nog een lichamelijke verandering, die vooral jongens aangaat, heeft met de stem te maken. In de puberteit worden je stembanden meestal dikker en langer, met als gevolg dat je stem geleidelijk lager wordt. Bij Bill gebeurde dit zonder dat hij het zelfs maar doorhad. „Ik had niet in de gaten dat mijn stem was veranderd”, zegt hij. „Ik merkte alleen dat de mensen niet meer dachten dat ik m’n moeder of m’n zus was als ik de telefoon opnam.”

Soms heeft een stem die aan het veranderen is de neiging over te slaan — plotseling uit te schieten van een lage naar een hoge toon. „Dat was nog het ergst van alles”, zegt Tyrone, terugkijkend op zijn jeugd. „Telkens als ik zenuwachtig en opgewonden werd, gebeurde het. Ik probeerde me altijd rustig te houden, maar natuurlijk lukte dat niet.” Tyrone zegt verder: „Na een jaar, of misschien was het twee jaar, hield het op.” Als het bij jou gebeurt, wees dan niet wanhopig! Ook jouw stem zal snel aan zijn nieuwe, lagere toon wennen.

’Waarom voel ik me zo?’

Tieners hebben vaak last van allerlei pijnlijke emoties. Zo merk je misschien dat jij en je beste jeugdvriend of -vriendin uit elkaar beginnen te groeien. Niet dat jullie echt ruzie hebben gehad, maar het kan zijn dat jullie gewoon niet meer dezelfde interesses hebben. Zelfs je ouders — bij wie je altijd troost en zekerheid zocht — kunnen ineens ouderwets en niet te benaderen lijken.

Door al die dingen kan een tiener zich heel eenzaam voelen. „Sommige onderzoekers zeggen dat eenzaamheid door tieners vaker en intenser wordt ervaren dan door kinderen of volwassenen”, aldus een naslagwerk. Uit angst dat  anderen je vreemd zullen vinden, ben je misschien geneigd je gedachten en gevoelens voor jezelf te houden. Of misschien aarzel je om contact te zoeken met anderen, omdat je diep in je binnenste het gevoel hebt dat niemand je echt als vriend wil.

De meeste tieners maken periodes van eenzaamheid door, en dat geldt ook voor veel volwassenen. Het is belangrijk in gedachte te houden dat deze gevoelens na een tijdje kunnen verdwijnen. * Vergeet niet dat in de tienerjaren bijna alles aan je verandert. Je kijk op het leven, op anderen en zelfs op jezelf verandert voortdurend. De persoon die je in de spiegel ziet, kan soms zelfs een volslagen vreemde voor je lijken! Je zou hetzelfde gevoel kunnen hebben als Steve van zeventien, die toegaf: „Het is heel moeilijk te zeggen dat je jezelf kent als je zo snel verandert.”

Een van de beste manieren om eenzaamheid te bestrijden is contact zoeken met anderen. Dit kan ook betekenen dat je probeert mensen die geen leeftijdgenoten van je zijn, beter te leren kennen. Zijn er ouderen die een bezoekje kunnen gebruiken? Zou je klusjes voor hen kunnen doen, vooral als ze hulpbehoevend zijn? De bijbel moedigt iedereen — jongeren en volwassenen — aan om ’zich te verruimen’ in hun genegenheid voor anderen (2 Korinthiërs 6:11-13). Dat kan schitterende mogelijkheden scheppen.

De bovenaangehaalde bijbelpassage is een van de vele beginselen die christelijke jongeren hebben geholpen om goed door de moeilijke tienerjaren heen te komen. In het volgende artikel kun je lezen hoe Gods Woord een krachtige invloed kan hebben op jouw leven terwijl je naar de volwassenheid groeit.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 6]

Ouders zijn niet volmaakt

„Als kind dacht ik dat mijn ouders volmaakt waren. Maar om de een of andere reden leken ze toen ik een tiener was, nou ja, minder slim te worden. Ik bedoel eigenlijk dat ik ging beseffen dat mijn ouders niet volmaakt waren, en dat bracht me van mijn stuk. Jammer genoeg ging ik door dit besef hun mening en conclusies in twijfel trekken. Maar door schade en schande ben ik wijzer geworden en heb ik mijn respect voor hen helemaal teruggekregen. Nee, ze zijn niet volmaakt, maar ze hebben wel vaak gelijk. En ook als ze geen gelijk hebben, zijn het toch mijn ouders. We zijn langzamerhand meer vrienden van elkaar geworden, wat denk ik meestal met kinderen en hun ouders gebeurt.” — Teresa (17).

[Illustratie op blz. 7]

Veel jongeren hebben een hechte vriendschap met ouderen opgebouwd