Exotische vruchten uit het Amazonegebied
Exotische vruchten uit het Amazonegebied
DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN BRAZILIË
AÇAÍ, BACURI EN CUPUAÇU. Weet u wat die woorden betekenen? Misschien wel, tenminste als u in Brazilië woont. Het zijn de namen van drie exotische vruchten uit het Amazonegebied. Brazilianen vinden de unieke smaak van deze vruchten vooral lekker in ijs. Maar de vruchten worden ook op andere manieren gebruikt. Laten we eens nader kennismaken met deze opmerkelijke vruchten uit de jungle.
De voedzame açaí
De açaíboom (Euterpe oleracea), een slanke tropische palm, gedijt in moerassen en vochtige overstromingsgebieden, met name in de mondingen van de Amazone en de Tocantins in de staat Pará. De boom groeit langs de Atlantische kust van Brazilië, van de staten Pará tot Bahia. Als u in een gebied bent waar açaíbomen voorkomen, staat u waarschijnlijk met uw voeten in het water en lopen er zweetdruppels langs uw voorhoofd. De dunne maar sterke stam van deze palm kan een hoogte bereiken van zo’n 23 meter met daarbovenop een kroon van bladeren.
Van augustus tot december hangt de boom vol vruchten, wel zes tot acht trossen met elk 700 tot 900 açaís die zo groot zijn als een kers. Maar hoe krijg je die vruchten nu van zo hoog naar beneden? Sommige klimmers vlechten de vezels van lagere açaíbomen tot een lus. De klimmer steekt zijn voeten in de lus en drukt die tegen de stam. Terwijl hij zijn voeten stevig schrap zet tegen de stam, houdt hij zijn handen boven zijn hoofd, trekt hij zichzelf omhoog, en plaatst hij zijn voeten met lus en al steeds hoger totdat hij de top heeft bereikt. Daar aangekomen hakt hij een tros af. Gooit hij die naar beneden? Nee, dan zou de tros kapotvallen. Hij gaat op dezelfde manier naar beneden als hij naar boven is geklommen, maar nu balancerend met de vruchten.
Hoe wordt de açaí bereid? Eduardo, een jonge man uit Pará, legt uit: „Mijn moeder deed de açaívruchten altijd in een pan met heet water. Dan roerde ze de vruchten net zolang tot de velletjes en de dunne laag donkerblauwe pulp loslieten van de grote zaden.” De vrucht bevat veel calorieën en is rijk aan ijzer, calcium, fosfor, kalium en vitamine B1 en B2. Geen wonder dat de vrucht bij atleten populair is als versterkend middel en dat moeders het graag hun kinderen voorzetten! Veel Brazilianen vinden açaí vermengd met water, suiker en cassavezetmeel een lekkere drank. Eduardo houdt van açaí als specerij bij gedroogde garnalen en maniok. Açaí wordt ook wel gestampt in heet water en daarna gezeefd, waardoor een dikke aromatische vloeistof ontstaat die als sap wordt gedronken.
Maar er kan nog meer met de açaípalm worden gedaan. Palmiet, of palmkool, een zachte, witte substantie die in de eindstandige knoppen van de boom wordt aangetroffen, is een favoriete lekkernij die in salades wordt verwerkt. Van de wortels worden medicijnen gemaakt om parasieten te doden, en van de vezels worden bezems vervaardigd. De bladeren dienen als veevoer of als grondstof voor de fabricage van papier en de stam levert ook uitstekend hout voor de bouw.
De bacuri en de cupuaçu
De bacuri (Platonia insignis) is een decoratieve boom van twintig tot dertig meter hoog. Zijn bladerdak heeft de vorm van een omgekeerde kegel. Zijn vruchten zijn ovaal, ongeveer net zo groot als een sinaasappel en hebben een dikke citroengele schil. Het witte, kleverige vruchtvlees waarin de zaden opgesloten liggen, heeft een zoetzure smaak en is aromatisch. Dit sappige vruchtvlees zit boordevol fosfor, ijzer en vitamine C. Brazilianen gebruiken het voor de bereiding van siroop, pudding, compote en drank. De olieachtige, roodzwarte zaden worden niet weggegooid maar aangewend bij allerlei huidproblemen. Het gele hout van de bacuri wordt gebruikt als bouwmateriaal.
De cupuaçu (Theobroma grandiflorum) is familie van de bekendere cacaoboom (Theobroma cacao). Het vet van cupuaçuzaden lijkt op cacaoboter, dat wordt gebruikt bij de fabricage van chocolade. Hoewel de cupuaçu van nature in het hete en vochtige Amazonebekken voorkomt, wordt de boom in heel Brazilië gekweekt. De boom heeft zich vooral goed aangepast in de kuststaat Espírito Santo.
Eerst ontwikkelt de cupuaçuboom een kastanjebruine schors, die sterk genoeg is voor timmerhout. Na zeven jaar krijgt hij vervolgens trossen bloemen en vruchten. Aan zijn lange takken met roestkleurige bladeren hangen harige, bruine, ovale vruchten. Elke vrucht weegt één tot anderhalve kilo. Eerst trekt u misschien uw neus op voor de sterke geur van de vrucht. Maar met het witte, geurige, zure vruchtvlees zijn heerlijke sorbets en andere desserts te maken.
Maak bij een eventueel bezoek aan Brazilië eens kennis met de vele unieke smaken van de vruchten in het land. IJssalons in de grote Braziliaanse steden voegen steeds meer tropische smaken toe aan hun assortiment. Het bestellen van een sorbet met een naam als jaca, umbu, biribá, buriti, mangaba, murici, sapoti, cajarana, graviola, maracuja, of jabuticaba is voor u misschien een tongbreker, maar de bijbehorende smaak zal vast een streling zijn voor uw tong.
[Illustratie op blz. 15]
Açaí
[Verantwoording]
André Valentim/Tyba/BrazilPhotos
[Illustratie op blz. 15]
Een açaí-oogster op weg naar de top
[Verantwoording]
Lena Trindade/BrazilPhotos
[Illustraties op blz. 16]
Bacuri met links de boom
[Verantwoording]
Bacuri fruit: Geyson Magno/Ag. Lumiar
[Illustratie op blz. 17]
Cupuaçu
[Illustraties op blz. 17]
Heerlijk cupuaçu-ijs; met op de achtergrond de boom
[Verantwoording]
Background: Silvestre Silva/Reflexo