Geboren om te leren

„Vogels vliegen, vissen zwemmen; de mens denkt en leert.” — JOHN HOLT, SCHRIJVER EN OPVOEDKUNDIGE.

EEN pasgeboren hertje heeft een innerlijke drang om op zijn lange, wankele pootjes te gaan staan en zijn moeder te volgen. Een menselijke baby daarentegen kan misschien pas na een jaar lopen. Toch hebben mensen werkelijk een verbluffend stel hersenen dat verre superieur is aan dat van welk dier maar ook. Die superioriteit blijkt uit de onverzadigbare nieuwsgierigheid van een kind en zijn onweerstaanbare drang om dingen te ontdekken en te weten.

Om die nieuwsgierigheid te bevredigen, maken normale, gezonde baby’s van hun wereld een soort laboratorium. Geef ze een voorwerp, en ze gaan het met al hun zintuigen, inclusief hun smaakzin, onderzoeken! En dat is niet hun enige manier van experimenteren. Zoals elke ouder weet, kunnen baby’s — vaak met veel plezier — dingen buigen, slaan, schudden en breken in een poging hun omgeving te ontdekken en te beleven.

Deze dorst naar kennis wordt nog duidelijker als kinderen gaan praten — wat op zich al verbazingwekkend is! Van de ene dag op de andere lijken ze in één groot vraagteken te veranderen. Ze schieten een eindeloos spervuur van vragen af — ’Waarom dit?’ ’Waarom dat?’ — en stellen zo het geduld van menige ouder op de proef. Ze „leren grotendeels in korte, hevige periodes van opwinding en enthousiasme”, zegt de schrijver John Holt.

Dan, een paar jaar later, stappen kinderen in veel landen een nieuwe ’leerwereld’ binnen — een wereld van onderwijzers, leerboeken, schoolbanken en misschien wel honderden andere kinderen. Helaas worden veel jongeren, na jaren op school te hebben gezeten, minder enthousiast voor die manier van leren. Sommigen van hen gaan de school zelfs als een bron van stress of als saai bezien. Misschien zijn ze over bepaalde vakken of leraren niet echt enthousiast. Of misschien zorgt de druk om goede cijfers te halen voor ondraaglijke spanningen.

 Een aangeleerde negatieve houding tegenover deze manier van leren kan bij mensen zelfs tot op hoge leeftijd blijven bestaan, zodat ze terugschrikken voor alles wat met denkwerk, studie of onderzoek te maken heeft. Ouderen hebben met nog een obstakel te kampen — de gedachte dat met het ouder worden het leervermogen automatisch achteruitgaat. Maar zoals we zullen zien, is die opvatting niet gerechtvaardigd.

Wilt u, ongeacht uw leeftijd, graag beter kunnen leren en er ook meer zin in krijgen? Als u kinderen hebt, wilt u dan dat ze betere leerlingen zijn en leren leuk vinden, zowel tijdens de schooljaren als daarna? Lees dan alstublieft verder.

 [Illustratie op blz. 2]

Kinderen leren graag

[Illustraties op blz. 3]

Helaas hebben veel jongeren op school met druk en spanningen te maken