Origami — De kunst van het papiervouwen

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN JAPAN

STEL je een stuk papier voor dat tot een prachtige, driedimensionale kraanvogel gevouwen is. De vogel heeft zijn vleugels fier uitgespreid, en vanuit het gracieuze vogellijf rijst een lange slanke nek op die eindigt in een elegante kop met een opvallende snavel. Verbazingwekkend genoeg is deze kraanvogel in slechts twaalf stappen uit een vierkant stuk papier gevouwen.

De kunst om door vouwen, opentrekken en buigen uit een vlak stuk papier een verbijsterende hoeveelheid modellen te creëren, komt uit Japan en wordt origami genoemd, wat „gevouwen papier” betekent. Hoewel de oorsprong van deze kunstvorm niet precies bekend is, staat vast dat origami in Japan teruggaat tot de oudheid, toen officiële documenten kunstig gevouwen werden. Men denkt dat origami zich tijdens de Edoperiode (1603-1867) tot een vorm van vrijetijdsbesteding  voor het grote publiek heeft ontwikkeld. Toen werden er ook nieuwe vouwtechnieken uitgedacht. De kunst is van generatie op generatie doorgegeven doordat ouders het aan hun kinderen en kleinkinderen hebben geleerd. Veel Japanners herinneren zich met plezier hoe ze als kind in opperste verbazing toekeken als hun moeder behendig papier vouwde en de prachtigste dingen voor hen maakte.

Naar de vorm van de modellen wordt origami ruwweg in twee soorten ingedeeld. De ene, traditionele origami genoemd, houdt zich bezig met het vouwen van papieren kraanvogels, kikkers, boten, ballonnen, insecten en planten. De andere, creatieve origami genoemd, stoort zich niet aan de eeuwenoude traditionele technieken. Beoefenaars van deze soort origami maken grote dinosaurussen, ingewikkelde insecten en andere lastige modellen.

In de moderne tijd heeft men binnen een aantal vakgebieden, zoals de architectuur, de beginselen van origami toegepast in het ontwerp van allerlei functionele producten. Origami wordt ook door medisch en verzorgend personeel gebruikt als een doeltreffende bezigheids- of revalidatietherapie voor ouderen en gehandicapten.

Maak uw eigen origami

Hoe kunt u origami maken? Traditionele origami is niet moeilijk. U hoeft er geen speciale gereedschappen of opleiding voor te hebben — u moet alleen zorgvuldig te werk gaan en goed opletten. Natuurlijk hebt u geschikt papier en vouwaanwijzingen nodig. Iedereen die het papier geduldig en volgens de aanwijzingen vouwt, kan een aantrekkelijk model maken.

Het maakt niet uit wat voor papier u gebruikt, of dat nu krantenpapier, een reclamefolder of cadeaupapier is. U kunt zelf de maat, de kwaliteit en de kleur van het papier kiezen, afhankelijk van wat u wilt maken. Maar als u echt iets moois wilt maken, moet u goed op de kleur van het papier letten. De schoonheid van uw creatie hangt namelijk niet alleen af van de manier waarop u het papier vouwt, maar ook van het papier zelf. Het is raadzaam speciaal origamipapier te gebruiken. Misschien kiest u zelfs wel voor wasji, handgemaakt papier uit Japan. *

Voor de meeste modellen moet het papier volkomen vierkant zijn. U kunt dat controleren door de tegenover elkaar liggende hoeken op elkaar te leggen en het papier tot een driehoek te vouwen. Als de zijkanten exact op elkaar liggen, heeft het papier de juiste vorm.

Om een mooi eindresultaat te krijgen, moet u het papier zo vouwen dat de hoeken en zijkanten precies op elkaar komen te liggen. Ook moeten de vouwen scherp zijn. Leg als u het papier doormidden vouwt tot een driehoek, de twee schuin tegenover elkaar liggende hoeken precies op elkaar en houd ze stevig met uw duim en wijsvinger vast, terwijl u met uw andere hand de lange kant van het papier vouwt. Wilt u het papier dubbelvouwen tot een rechthoek, zorg er dan voor dat de twee bovenhoeken exact op elkaar liggen; houd ze vervolgens stevig vast terwijl u de zijkant vouwt.

Voor sommige origamimodellen moet u het papier eerst vouwen en dan weer openvouwen om alvast een vouwlijn te creëren voor de volgende stap. Soms wordt het papier gekruld, geplooid, opgerold, ingeduwd, opgeblazen of omgedraaid of wordt er een kneep in gemaakt — en dat allemaal om verschillende effecten te krijgen.

Origami is een hobby die u altijd en overal kunt beoefenen. Als u de kunst eenmaal beheerst, hebt u eigenlijk alleen papier nodig. Met niets anders dan uw vingers kunt u allerlei traditionele modellen maken of zelfs een aantal nieuwe verzinnen. Houd er rekening mee dat het soms frustrerend kan zijn te proberen origami te leren aan de hand van een serie tekeningetjes. Maar mocht u iemand ontmoeten die deze kunst beheerst, grijp dan de kans aan om u de kunst van het papiervouwen eigen te maken.

[Voetnoot]