Tienerzwangerschap — Een wereldwijde tragedie

TIENERZWANGERSCHAP wordt wel een epidemie genoemd. Maar we beseffen pas echt hoe tragisch dit probleem is als we de uitwerking van een zwangerschap op een doodsbang tienermeisje bekijken. Ze krijgt op z’n minst met drastische veranderingen in haar leven te maken, die niet alleen op haarzelf maar ook op de mensen van wie ze houdt een diepgaande invloed zullen hebben.

Tieners bevinden zich in wat de bijbel „de bloem der jeugd” noemt, een tijd waarin seksuele verlangens vaak het sterkst zijn (1 Korinthiërs 7:36). Toch zou het simplistisch zijn om tienerzwangerschap alleen als een kwestie van voorbehoedmiddelen te bezien. De feiten tonen aan dat bij tienerzwangerschap een aantal complexe maatschappelijke en emotionele kwesties betrokken zijn.

Factoren die een rol kunnen spelen

Uit onderzoek blijkt dat veel tienermoeders uit ontwrichte gezinnen komen. „Het is altijd mijn hartenwens geweest om bij een echt gezin te horen”, is een veelgehoorde uitspraak van zwangere tieners. Kennelijk kan een verstoord gezinsleven dus een rol spelen bij tienerzwangerschap. Bij een opvangproject voor tienermoeders kwam aan het licht dat ze vaak „een onstabiele band met hun moeder hebben en geen band met hun vader”. Anita, die op achttienjarige leeftijd moeder werd, herinnert zich dat hoewel haar alleenstaande moeder hard werkte om in materieel opzicht voor haar te zorgen, ze toch een emotionele leegte voelde omdat haar vader er niet was.

Andere meisjes worden een ongehuwde moeder als rechtstreeks gevolg van verkrachting. Bij sommigen van hen schijnt het trauma een emotionele pijn te veroorzaken die zich later in destructief gedrag kan uiten. Jasmine bijvoorbeeld werd verkracht toen ze vijftien was. „Daarna”, zegt ze, „kon het me allemaal niets meer schelen. Toen ik negentien was, raakte ik zwanger.” Ook seksueel misbruik kan gevoelens van waardeloosheid veroorzaken. „Ik heb me altijd nietswaardig gevoeld”, verzucht Jasmine. Anita onderging eenzelfde pijnlijke ervaring: „Van mijn zevende tot mijn elfde werd ik seksueel misbruikt door een tiener. Ik haatte mezelf. Ik gaf mezelf de schuld.” Ze werd zwanger op haar zeventiende.

Aan de andere kant zijn sommige jongeren het slachtoffer van hun eigen overmoed en nieuwsgierigheid. Nicole, die in het vorige artikel werd aangehaald, bekent: „Ik dacht dat ik alles wist,  dat ik alles kon. Jammer genoeg kon ik ook een kind krijgen.” Carol, die ook al jong een ongehuwde moeder werd, experimenteerde met seks uit nieuwsgierigheid. Ze zegt: „Ik had het idee dat ik iets miste.”

Nog een factor is onwetendheid omtrent de gevolgen van seksuele gemeenschap. Volgens de sociologen Karen Rowlingson en Stephen McKay weten sommige jonge mensen in Groot-Brittannië „niet precies . . . wat ze van een relatie moeten verwachten en wat er bij zwanger worden betrokken is”. Sommige jongeren begrijpen kennelijk het verband niet tussen seks en zwangerschap. Uit een enquête blijkt dat tienermoeders „vaak zeiden dat ze geschokt of verbaasd waren toen ze ontdekten dat ze zwanger waren, ook al hadden ze geen voorbehoedmiddelen gebruikt”.

Maar de veranderende houding tegenover seks speelt de grootste rol bij tienerzwangerschap. We leven in een tijd waarin mensen „meer liefde voor genoegens [hebben] dan liefde voor God” (2 Timotheüs 3:1-4). De Australische onderzoekers Ailsa Burns en Cath Scott zeggen dat er „minder maatschappelijke, godsdienstige en economische sancties [zijn] op seks buiten het huwelijk”. Op een buitenechtelijk kind rust niet meer het stigma van vroeger. In sommige gebieden beschouwen tieners een baby zelfs als een soort trofee of statussymbool!

 Emotionele gevolgen

De realiteit van het tienermoederschap ziet er heel anders uit dan de jeugdige fantasieën. Wanneer een meisje ontdekt dat ze zwanger is, maakt ze vaak een storm van emoties door. Velen geven toe dat ze geschokt of verbijsterd waren. „Veel voorkomende reacties zijn boosheid, schuldgevoelens en ontkenning”, zegt de Amerikaanse Academie voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Ontkenning kan echter gevaarlijk zijn, want dat zou een meisje ervan kunnen weerhouden de noodzakelijke medische begeleiding te zoeken.

„Ik werd bang”, zegt Elvenia over het moment dat ze geconfronteerd werd met de gevolgen van haar seksuele ’avontuur’. Veel zwangere meisjes hebben niemand die ze in vertrouwen kunnen nemen of zijn te beschaamd om over hun situatie te praten. Het is dus niet verwonderlijk dat sommigen van hen overweldigd worden door schuldgevoelens en angst. Veel zwangere tieners lijden ook aan zware depressiviteit. „Ik gaf niet veel om het leven, en het kon me niet schelen of ik dood zou gaan”, zegt Jasmine. *

Maar hoe een jong meisje in het begin ook reageert, ze moet uiteindelijk een aantal ingrijpende beslissingen voor zichzelf en haar kind nemen. In het volgende artikel wordt besproken hoe jonge meisjes verstandige beslissingen kunnen nemen.

[Voetnoot]

 [Kader op blz. 7]

Tienerzwangerschap — De harde feiten

Hoewel het hier over de situatie in de Verenigde Staten gaat, geven de cijfers wel enig idee van de problemen waar zwangere tieners overal ter wereld voor staan.

● Vier op de tien meisjes worden voor hun twintigste zwanger — ruim 900.000 tienerzwangerschappen per jaar.

● Ongeveer 40 procent van de tienermoeders is nog geen achttien.

● Kinderen van tienerouders worden vaker mishandeld en verwaarloosd dan kinderen van oudere ouders.

● Slechts vier van de tien moeders onder de achttien maken de middelbare school af.

● Bijna 80 procent van de vaders trouwt niet met de tienermoeder van hun kind.

● Slechts 30 procent van de tienermoeders die na de geboorte van hun kind met de vader trouwen, blijft gehuwd; tienerhuwelijken lopen tweemaal zoveel kans om te mislukken als huwelijken waarbij de vrouw minstens 25 is.

● Kinderen van tienermoeders lopen meer risico te vroeg en met een te laag gewicht geboren te worden, wat de kans vergroot op wiegendood, blindheid, doofheid, chronische ademhalingsproblemen, geestelijke achterstand, geestesziekte, spastische verlamming, dyslexie en hyperactiviteit.

[Verantwoording]

Ontleend aan de brochure Not Just Another Single Issue: Teen Pregnancy Prevention’s Link to Other Critical Social Issues, The National Campaign to Prevent Teen Pregnancy, februari 2002.

[Kader/Illustratie op blz. 7]

Tienerzwangerschap wereldwijd

BRAZILIË: Naar verluidt „hebben 698.439 tienermeisjes van onder de negentien in 1998 een kind ter wereld gebracht met steun van de gezondheidsdienst van de staat. . . . 31.857 van die meisjes waren tussen de tien en de veertien jaar, wat, daar bent u het ongetwijfeld mee eens, een absurd jonge leeftijd is om een kind te krijgen.” — Folha de S. Paulo, 25 augustus 1999.

GROOT-BRITTANNIË: „Groot-Brittannië heeft het hoogste aantal tienerbevallingen van West-Europa . . . In 1997 raakten in Engeland bijna 90.000 tieners zwanger. In ongeveer drie vijfde van de gevallen leidde het tot een bevalling (56.000), en 90 procent van die geboorten was buitenechtelijk (ongeveer 50.000).” — Lone Parent Families, 2002.

MALEISIË: „Sinds 1998 is het aantal buitenechtelijke geboorten in het land toegenomen, en de meeste ongehuwde moeders waren in hun late tienerjaren.” — New Straits Times–Management Times, 1 april 2002.

RUSLAND: „Bijna een derde van alle baby’s die het afgelopen jaar in Rusland zijn geboren, had een ongehuwde moeder; dat was tweemaal zoveel als tien jaar eerder en een aantal dat ongekend is sinds de Tweede Wereldoorlog, zo blijkt uit overheidsstatistieken. Meer dan 40 procent van deze baby’s had een tienermoeder.” — The Moscow Times, 29 november 2001.

VERENIGDE STATEN: „Hoewel het aantal tienerzwangerschappen de laatste tijd is afgenomen, raken nog steeds vier op de tien tienermeisjes minstens één keer zwanger voor hun twintigste.” — Whatever Happened to Childhood? The Problem of Teen Pregnancy in the United States, 1997.

[Illustratie op blz. 5]

Ouders die uiteengaan, vergroten de kans op een tienerzwangerschap

[Illustratie op blz. 6]

Sommige jongeren begrijpen kennelijk het verband niet tussen seks en zwangerschap

[Illustratie op blz. 6]

Zwangerschap heeft een diepgaande invloed, niet alleen op het meisje maar ook op de mensen van wie ze houdt