Het is belangrijk uw kind te stimuleren

WAT iemand tijdens zijn kinderjaren leert of juist niet leert, kan van invloed zijn op zijn toekomstige capaciteiten. Wat moeten ouders dan voor hun kinderen doen om ze tot evenwichtige, geslaagde volwassenen te laten opgroeien? Sta eens stil bij wat sommigen op grond van recente onderzoeken hebben geconcludeerd.

De rol van synapsen

Dankzij de vooruitgang in ’brain imaging’-technieken (het in beeld brengen van de hersenen en bepaalde hersenfuncties), kunnen wetenschappers gedetailleerder dan ooit de ontwikkeling van de hersenen bestuderen. Uit die onderzoeken blijkt dat de eerste kinderjaren een heel belangrijke tijd zijn voor de ontwikkeling van hersenfuncties die nodig zijn om informatie te verwerken, emoties op een normale manier te uiten en taalvaardigheid op te doen. „In de eerste jaren worden er in een bijzonder snel tempo verbindingen aangelegd in de hersenen, terwijl de structuur van de hersenen gevormd wordt door een voortdurende wisselwerking van genetische informatie en prikkels uit de omgeving”, zegt het tijdschrift Nation.

Wetenschappers zijn van mening dat de meeste van deze verbindingen, synapsen genaamd, in de eerste levensjaren worden gemaakt. Dat is de periode waarin „het potentiële toekomstige netwerk wordt aangelegd voor intelligentie, ik-besef, vertrouwen en motivatie om te leren”, aldus dr. T. Berry Brazelton, een deskundige op het gebied van kinderontwikkeling.

De hersenen van een baby maken de eerste paar jaar een spectaculaire groei door in omvang, structuur en functie. In een omgeving vol stimulansen en nieuwe ervaringen vormen zich heel veel synaptische verbindingen, zodat in de hersenen een uitgebreid netwerk van zenuwbanen ontstaat.  Deze banen maken denken, leren en redeneren mogelijk.

Het kan zijn dat hoe meer stimulansen de hersenen van een baby krijgen, hoe meer zenuwcellen er worden geactiveerd en hoe meer verbindingen er tussen die cellen worden gemaakt. Interessant genoeg is deze stimulering niet slechts verstandelijk, doordat het kind met feiten, cijfers of taal wordt geconfronteerd. Wetenschappers hebben ontdekt dat ook emotionele stimulering nodig is. Uit onderzoek blijkt dat als een baby niet vastgehouden en aangeraakt wordt, er niet met hem gespeeld wordt en hij niet gestimuleerd wordt, er zich minder van deze synaptische verbindingen vormen.

Stimulering en mogelijkheden

Als het kind ouder wordt, vindt er uiteindelijk een soort selectie plaats. Het lichaam schijnt synaptische verbindingen die waarschijnlijk onnodig zijn, te verbreken. Dit zou een diepgaande invloed op de mogelijkheden van een kind kunnen hebben. „Als een kind niet op de juiste leeftijd de juiste soort stimulans krijgt,” zegt hersenonderzoeker Max Cynader, „zullen de neurologische circuits zich niet goed ontwikkelen.” Volgens dr. J. Fraser Mustard kan dit leiden tot een lager IQ, een slechte taal- en rekenvaardigheid, gezondheidsproblemen als volwassene en zelfs gedragsproblemen.

Iemands ervaringen als jong kind schijnen dus onmiskenbaar van invloed te kunnen zijn op zijn latere leven. Of iemand veerkrachtig is of kwetsbaar, of hij abstract kan denken of niet, of hij medegevoel met anderen heeft of niet — dat alles kan beïnvloed worden door wat hij in zijn eerste levensjaren meemaakt. De rol van de ouders is dus bijzonder belangrijk. „Een van de meest cruciale aspecten van deze eerste ervaringen”, merkt een kinderarts op, „is een fijngevoelige ouderfiguur.”

Dat klinkt misschien heel eenvoudig. Geef je kinderen zorg en aanmoediging, en alles gaat goed. Maar ouders weten dat het helaas niet altijd even eenvoudig is om te begrijpen welke zorg je je kind moet geven. Doeltreffend ouderschap is niet altijd intuïtief.

Volgens één onderzoek wist 25 procent van de ondervraagde ouders niet dat wat ze met hun kind deden, bevorderlijk of nadelig kon zijn voor zijn of haar intelligentie, zelfvertrouwen en leergierigheid. Dit werpt de vragen op: Wat is de beste manier om de mogelijkheden van uw kind te ontwikkelen? En hoe kunt u voor de juiste sfeer zorgen? Dat wordt in het volgende artikel besproken.

[Illustratie op blz. 6]

Baby’s die aan hun lot worden overgelaten en niet gestimuleerd worden, zullen zich waarschijnlijk minder goed ontwikkelen