Is overgewicht echt een probleem?

„Overgewicht onder tieners lijkt wel een epidemie.” — S. K. Wangnoo, senior consulterend endocrinoloog, Indraprastha Apollo Ziekenhuis, Delhi (India).

ZOALS uit bovenstaande opmerking blijkt, zijn veel Indiase gezinnen uit de welgestelde klassen overgegaan op een leefstijl die tot ernstig overgewicht (ook wel zwaarlijvigheid of obesitas genoemd) onder tieners leidt. Deze epidemie is inmiddels een pandemie geworden die in veel landen om zich heen grijpt naarmate meer mensen minder lichaamsbeweging nemen en verslaafd raken aan junkfood. Een arts die zich in adolescentengeneeskunde heeft gespecialiseerd, zegt: „De volgende generatie [in Groot-Brittannië] zal . . . de zwaarlijvigste zijn in de menselijke geschiedenis.” De Guardian Weekly berichtte: „Zwaarlijvigheid was eens voornamelijk een probleem van volwassenen. Nu heeft Groot-Brittannië een jonge generatie die door haar eetgewoonten en haar zitcultuur problemen krijgt die in de VS al langer bestaan. Langdurige zwaarlijvigheid maakt hen vatbaarder voor ziekten als diabetes, hartkwalen en kanker.”

De schrijvers van het boek Food Fight zeggen: „Overconsumptie heeft de plaats van ondervoeding ingenomen als het voornaamste voedselprobleem in de wereld.” Don Peck schrijft in The Atlantic Monthly: „Zo’n negen miljoen Amerikanen zijn nu ’ziekelijk zwaarlijvig’, wat ruwweg neerkomt op een overgewicht van 45 kilo of meer.” In de VS sterven jaarlijks zo’n 300.000 mensen voortijdig aan ziekten die met hun gewicht verband houden, zodat die na roken de belangrijkste oorzaak van voortijdige sterfgevallen zijn. Peck concludeerde: „Misschien streeft zwaarlijvigheid binnenkort honger en infectieziekten wel voorbij als het meest urgente volksgezondheidsprobleem ter wereld.” De dreiging van zwaarlijvigheid valt dus niet te negeren. Dr. Walter C. Willett schrijft in zijn boek Eet, drink en blijf slank & gezond!: „Na roken is het getal dat je van de weegschaal aanstaart de belangrijkste maat voor je toekomstige gezondheid.” Het sleutelwoord hier is toekomstige gezondheid.

Wat is zwaarlijvigheid precies?

Wanneer wordt iemand als zwaarlijvig beschouwd en niet als gewoon wat te zwaar? De Mayo Clinic in Rochester (Minnesota, VS) zegt: „Eenvoudig gezegd is zwaarlijvigheid ernstig overgewicht als gevolg van te veel lichaamsvet.” Maar hoe bepaal je of iemand overgewicht heeft? Lengte/gewicht-tabellen kunnen een algemene richtlijn geven of iemand gewoon wat te zwaar is of in de categorie ernstig overgewicht is terechtgekomen. (Zie de tabel op blz. 5.) Maar in die tabellen wordt geen rekening gehouden met verschillen in lichaamsbouw. De Mayo Clinic zegt: „Lichaamsvet is een betere aanwijzing voor de gezondheid dan gewicht.” Een sporter bijvoorbeeld is meestal zwaarder omdat hij meer spiermassa of een grof beendergestel heeft. Wat zijn de grondoorzaken van overgewicht of zwaarlijvigheid? Die vraag wordt in het volgende artikel besproken.