Hoe stillen we onze honger naar vriendschap?

„EENZAAMHEID is geen ziekte”, zegt het boek Eenzaamheid: hoe ontstaat het & wat doe je eraan. „Eenzaamheid is een gezonde honger . . . een natuurlijk teken dat we gebrek hebben aan kameraadschap.” Net zoals honger ons ertoe aanzet iets voedzaams te eten, zouden gevoelens van eenzaamheid ons ertoe moeten brengen op zoek te gaan naar goede vrienden.

Toch „vermijden sommige mensen elk contact met anderen”, merkt Yaël, een jonge vrouw uit Frankrijk, op. Maar ons afzonderen, om welke reden dan ook, lost niets op en maakt ons onherroepelijk nog eenzamer. Een bijbelse spreuk zegt: „Wie zich afzondert, zal zijn eigen zelfzuchtige verlangen zoeken; tegen alle praktische wijsheid zal hij losbarsten” (Spreuken 18:1). We moeten dus eerst onze behoefte aan vriendschap erkennen en ons dan voornemen er iets aan te doen.

Doe iets om vrienden te krijgen

In plaats van medelijden met jezelf te hebben of jaloers te zijn op mensen die meer of betere vrienden schijnen te hebben, zou je het ook positief kunnen bekijken, zoals Manuela uit Italië deed. Ze zegt: „Vooral als tiener had ik het gevoel dat ik buitengesloten werd. Om dat te overwinnen, ging ik mensen bestuderen die goede vrienden hadden. Daarna probeerde ik de goede eigenschappen die ze hadden, ook zelf te ontwikkelen om een prettiger mens te worden.”

Eén praktische stap is je goed te verzorgen, zowel op lichamelijk gebied als in andere opzichten. Gezond eten, op tijd rust nemen en voldoende lichaamsbeweging helpen je om er goed uit te zien en je goed te voelen. Als je er netjes, schoon en goedverzorgd uitziet, gaan mensen niet alleen graag met je om, maar krijg je ook een gezonde mate van zelfrespect. Maar maak je ook weer niet te druk over je uiterlijke verschijning. „Modieus gekleed gaan is totaal niet belangrijk om echte vrienden te vinden”, zegt Gaëlle uit Frankrijk. „Goede mensen kijken naar het innerlijk.”

Het is namelijk zo dat onze diepste gedachten en gevoelens van invloed zijn op datgene waar we over praten en zelfs op onze gelaatsuitdrukking. Heb je een positieve kijk op het leven? Dan zul je er ook gelukkig uitzien. Een oprechte glimlach is je mooiste sieraad en, zo zegt lichaamstaal-expert Roger E. Axtell, een glimlach is „absoluut universeel” en „wordt zelden verkeerd begrepen”. * Voeg daar een goed gevoel voor humor bij, en mensen zullen zich vanzelf tot je aangetrokken voelen.

 Vergeet niet dat zulke goede eigenschappen van binnenuit komen. Vul je geest en je hart dus actief met goede, positieve gedachten en gevoelens. Lees over interessante en zinvolle onderwerpen: actuele gebeurtenissen, andere culturen, natuurverschijnselen. Luister naar goede muziek. Maar vermijd het je geest en je emoties passief met fantasieën te laten volstoppen door tv, films en romans. De relaties die je gewoonlijk op het scherm ziet, zijn niet echt, geen echte vriendschappen, maar het product van iemands verbeelding.

Wees open!

Zuleica, die in Italië woont, vertelt: „Toen ik jonger was, was ik verlegen en vond ik het moeilijk vrienden te maken. Maar ik wist dat als we vrienden willen hebben, we het initiatief moeten nemen, over onszelf moeten praten en anderen moeten leren kennen.” Om echte vrienden te hebben, moeten we open zijn tegen anderen zodat ze ons echt leren kennen. Communicatie en openheid zijn veel belangrijker voor echte vriendschap dan een mooi uiterlijk en een charismatische persoonlijkheid. „Mensen met diepe en permanente vriendschapsbanden zijn introvert of extravert, jong of oud, saai, intelligent, lelijk of knap. Maar wat ze allen gemeen hebben is openheid”, merkt dr. Alan Loy McGinnis op. „Ze hebben een zekere transparantie, waardoor anderen zien wat er in hun hart leeft.”

Dat betekent niet dat je het hart op de tong moet hebben of dat je je diepste geheimen moet vertellen aan mensen bij wie je je niet op je gemak voelt. Maar het betekent wel dat je selectief en geleidelijk aan anderen moet vertellen wat je echt denkt en voelt. Michela uit Italië zegt: „Mijn probleem in het begin was dat ik mijn gevoelens verborgen hield. Ik moest veranderen, proberen mijn gevoelens meer te uiten, zodat mijn vrienden zouden begrijpen wat ik voelde en we een hechtere band zouden hebben.”

Maar zelfs als je van nature een gezelligheidsmens bent, zal wederzijds vertrouwen tussen vrienden zich toch pas na verloop van tijd en door samen opgedane ervaringen ontwikkelen. Probeer je ondertussen niet al te bezorgd te maken over wat anderen misschien van je denken. Elisa uit Italië vertelt: „Mijn probleem was dat ik elke keer als ik iets wilde zeggen, bang was dat ik niet goed uit mijn woorden zou komen. Maar toen dacht ik: als mensen echt mijn vrienden zijn, dan begrijpen ze het wel. Dus als ik iets verkeerds zei, lachte ik gewoon om mezelf, en iedereen lachte met me mee.”

Maak je dus niet druk! Wees gewoon jezelf. Toneelspelen helpt niet. „Niets kan iemand aantrekkelijker maken dan gewoon eerlijk zichzelf zijn”, schreef de gezinstherapeut F. Alexander Magoun. Mensen die goed in hun vel zitten, hoeven niet gemaakt positief te doen of te proberen indruk op anderen te maken. Alleen als we ’echt’ zijn, kunnen we echte vrienden hebben. En we moeten ook anderen zichzelf laten zijn. Tevreden mensen nemen anderen zoals ze zijn en ergeren zich niet aan kleine tekortkomingen. Ze hebben er geen behoefte aan hun vrienden te veranderen om ze aan hun eigen vooropgezette ideeën te laten voldoen. Werk eraan zo’n positieve, niet-kritische persoon te zijn.

Om een vriend te hebben, moet je een vriend zijn

Er is een factor die nog belangrijker is; het is zelfs de meest fundamentele factor. Bijna tweeduizend jaar geleden maakte Jezus duidelijk dat  het geheim van succes in alle menselijke verhoudingen onzelfzuchtige liefde is. Hij onderwees: „Zoals gij wilt dat de mensen u doen, doet hun evenzo” (Lukas 6:31). Deze uitspraak is bekend komen te staan als de Gulden Regel. Ja, de enige manier om echte vrienden te hebben, is zelf een vriend te zijn die onzelfzuchtig geeft. Met andere woorden: om een vriend te hebben, moet je een vriend zijn. Een goede vriendschap is veelmeer een kwestie van geven dan van ontvangen. We moeten bereid zijn de behoeften van onze vriend of vriendin voorrang te geven boven wat we zelf graag willen of wat ons beter uitkomt.

De eerder aangehaalde Manuela merkt op: „Het is precies zoals Jezus zei: je wordt pas echt gelukkig als je geeft. Iemand die iets krijgt is gelukkig, maar degene die het geeft is nog gelukkiger. We kunnen geven door onze vrienden gewoon oprecht te vragen hoe het met ze is, door te proberen hun problemen te begrijpen en door te doen wat we kunnen zonder te wachten tot ze het vragen.” Toon dus belangstelling voor anderen, ook voor de vrienden die je al hebt. Versterk je band met anderen. Offer vriendschap niet op aan minder waardevolle en minder voldoening schenkende bezigheden. Vrienden verdienen tijd en aandacht. Ruben uit Italië zegt: „Tijd maken is fundamenteel om vrienden te vinden en te houden. Het kost vooral tijd om goed te luisteren. We kunnen allemaal betere luisteraars worden en meer belangstelling tonen voor wat anderen zeggen door hen niet te onderbreken.”

Toon respect voor anderen

Nog een belangrijk aspect van goede, duurzame vriendschappen is wederzijds respect. Dat houdt onder andere in dat je rekening houdt met andermans gevoelens. Je wilt toch ook dat je vrienden tactvol en attent zijn als ze een andere smaak of mening hebben dan jij? Moet je hen dan niet net zo behandelen? — Romeinen 12:10.

Nog een manier waarop we respect kunnen tonen is een vriendschap niet benauwend te maken. Echte vrienden zijn niet jaloers of bezitterig. De bijbel zegt in 1 Korinthiërs 13:4: „De liefde is niet jaloers.” Pas dus op voor de neiging je vrienden helemaal voor jezelf te willen hebben. Als ze anderen in vertrouwen nemen, moet je niet beledigd zijn of hen misschien zelfs gaan mijden. Besef dat we ons allemaal moeten verruimen in onze vriendschappen. Sta je vrienden toe om ook andere vriendschappen aan te knopen.

Houd er ook rekening mee dat je vrienden behoefte aan privacy hebben. Zowel echtparen als alleenstaanden hebben tijd voor zichzelf nodig. Voel je vrij om contact te zoeken met anderen, maar doe dit evenwichtig en met consideratie, en loop de deur niet plat bij je vrienden. De bijbel waarschuwt: „Maak uw voet zeldzaam in het huis van uw naaste, opdat hij niet genoeg van u krijgt.” — Spreuken 25:17.

Eis geen volmaaktheid

Als mensen elkaar beter leren kennen, worden ze zich natuurlijk ook meer bewust van de zwakke  en sterke punten van de ander. Maar dat moet ons er niet van weerhouden vrienden te maken. „Sommigen verwachten een beetje te veel van eventuele vrienden”, zegt Pacôme uit Frankrijk. „Ze willen vrienden met alleen maar goede eigenschappen, maar die bestaan niet.” Niemand van ons is volmaakt, en we hebben niet het recht om volmaaktheid van anderen te eisen. We hopen dat onze vrienden ons ondanks onze fouten accepteren en consideratie met ons hebben. Moeten wij dan ook niet proberen de tekortkomingen van onze vrienden door de vingers te zien, door er niet steeds aan te denken of er te sterk de nadruk op te leggen? De schrijver Dennis Prager merkt op: „Vrienden op wie niets aan te merken is (d.w.z. vrienden die nooit klagen, altijd aardig zijn, nooit een slecht humeur hebben, altijd op ons gefixeerd zijn en ons nooit teleurstellen) staan bekend onder de naam huisdieren.” Als we niet alleen huisdieren als beste vrienden willen hebben, moeten we de raad van de apostel Petrus opvolgen om ’een menigte van zonden met liefde te bedekken’. — 1 Petrus 4:8.

Er wordt wel gezegd dat gedeelde vreugd dubbele vreugd is en gedeelde smart halve smart. Maar we moeten realistisch zijn en niet verwachten dat onze vrienden aan al onze behoeften voldoen en al  onze problemen oplossen. Dat is een zelfzuchtige kijk op vriendschap.

Trouwe vrienden door dik en dun

Als we eenmaal een vriend of vriendin hebben, moeten we zijn of haar vriendschap nooit als vanzelfsprekend bezien. Als vrienden van elkaar gescheiden zijn, denken ze aan elkaar en bidden voor elkaar. Ook als ze elkaar maar zelden zien, zijn ze snel weer bijgepraat. Vooral in tijden van nood of als onze vrienden het moeilijk hebben, is het belangrijk dat we voor hen klaarstaan. In de meeste gevallen moeten we ons niet terugtrekken als vrienden problemen hebben. Misschien hebben ze ons dan wel het hardst nodig. „Een ware metgezel heeft te allen tijde lief, en is een broeder die geboren wordt voor de tijd dat er benauwdheid is” (Spreuken 17:17). En als echte vrienden onenigheid hebben, zijn ze er vlug bij om weer vrede te sluiten en elkaar te vergeven. Echte vrienden laten elkaar niet in de steek alleen omdat zich af en toe moeilijkheden voordoen.

Als je onzelfzuchtige motieven hebt en anderen met een positieve instelling benadert, kun je vrienden krijgen. Maar het soort vrienden dat je hebt is ook belangrijk. Hoe kies je goede vrienden? Die vraag wordt in het volgende artikel besproken.

[Voetnoot]

[Kader/Illustraties op blz. 6, 7]

Kunnen mannen en vrouwen ’gewoon vrienden’ zijn?

Kunnen mannen en vrouwen die niet met elkaar getrouwd zijn, vrienden zijn? Dat hangt ervan af wat we onder het woord ’vriend’ verstaan. Jezus was een goede vriend van Maria en Martha uit Bethanië — allebei ongehuwde vrouwen (Johannes 11:1, 5). De apostel Paulus was een vriend van Priskilla en haar man, Aquila (Handelingen 18:2, 3). We kunnen er zeker van zijn dat deze mensen oprechte genegenheid voor elkaar hadden. Tegelijkertijd kunnen we ons niet voorstellen dat Jezus of Paulus ooit zouden hebben toegelaten dat deze contacten tot een romance uitgroeiden.

De hedendaagse samenleving brengt mannen en vrouwen meer dan ooit in nauw contact met elkaar, en het wordt steeds noodzakelijker dat zowel mannen als vrouwen leren hoe ze op een gepaste manier vriendschappelijk met elkaar kunnen omgaan. Ook echtparen kunnen goede vriendschappen met andere echtparen en met alleenstaanden hebben.

„Het kan echter buitengewoon moeilijk zijn om romantische, seksuele en vriendschappelijke gevoelens uit elkaar te houden”, waarschuwt het tijdschrift Psychology Today. „De realiteit dat seksuele aantrekkingskracht plotseling en ongewild een rol kan gaan spelen in een vriendschap tussen een man en een vrouw, is altijd op de achtergrond aanwezig. Een eenvoudige, platonische omhelzing zou ineens een meer amoureuze betekenis kunnen krijgen.”

Vooral voor echtparen is het belangrijk realistisch en verstandig te zijn. „Alle vormen van intimiteit met derden kunnen een huwelijk bedreigen”, schrijft de auteur Dennis Prager in zijn boek Happiness Is a Serious Problem. „Bij een intieme relatie hoeft er niet per se sprake te zijn van seksueel contact, en uw huwelijkspartner mag met recht verwachten de enige persoon van het andere geslacht te zijn met wie u een intieme vriendschap hebt.” Jezus wees erop dat morele reinheid een kwestie van het hart is (Mattheüs 5:28). Wees dus vriendelijk, maar houd uw hart in de gaten en ga angstvallig situaties uit de weg die tot ongepaste gedachten, gevoelens of daden tegenover iemand van het andere geslacht zouden kunnen leiden.

[Illustraties op blz. 7]

Als je goed voor je lichaam en geest zorgt, ben je aantrekkelijker

[Illustratie op blz. 8]

Vrienden zijn open tegen elkaar