U kunt stress de baas worden!

„HET kost de laatste jaren steeds meer moeite om het evenwicht te vinden tussen werk, gezin en andere verplichtingen.” Dat zegt een recent boek over het gezinsleven. We leven inderdaad in een tijd vol stress. Maar voor studenten van de bijbel is dat beslist geen verrassing, want daarin is voorzegd dat dit „kritieke tijden” zouden zijn, „die moeilijk zijn door te komen”. — 2 Timotheüs 3:1-5.

„Stress is normaal”, zegt Jesús, een vader van drie kinderen. „Dus je moet het onder controle weten te houden.” Nu is dat natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Maar er zijn zowel praktische suggesties als bijbelse beginselen die u kunnen helpen.

Werkstress de baas worden

Bent u gestrest, misschien door omstandigheden op uw werk? Als u er niet over praat, wordt het waarschijnlijk alleen maar erger. Het is zoals de bijbel in Spreuken 15:22 zegt: „Plannen zijn tot mislukking gedoemd waar geen vertrouwelijk gesprek is.”

Onderzoekers op het gebied van stress op de werkplek geven de raad met uw werkgever te praten, want als hij niet weet dat er een probleem is, kan hij u ook niet helpen. Dat wil niet zeggen dat u uw woede en frustratie de vrije loop moet laten. „Kalmte zelf verzacht grote zonden”, zegt Prediker 10:4. Wees zakelijk en vermijd een vijandige opstelling. Misschien kunt u uw werkgever ervan overtuigen dat minder werkstress meer productiviteit zal betekenen.

Hetzelfde kan gezegd worden over andere problemen op het werk, zoals spanningen en conflicten met collega’s. Zoek naar constructieve manieren om die problemen aan te pakken, misschien door nazoekwerk te doen als dat nodig is. Er zijn een aantal artikelen in dit tijdschrift gepubliceerd die nuttig kunnen zijn. * Als de situatie onoplosbaar lijkt, is het misschien het beste te overwegen ander werk te zoeken.

Financiële druk beperken

De bijbel bevat ook raad die u kan helpen met financiële druk om te gaan. Jezus Christus gaf de aansporing: „Weest niet langer bezorgd voor uw ziel, met betrekking tot wat gij zult eten of wat gij zult drinken, of voor uw lichaam, met betrekking tot wat gij zult aantrekken” (Mattheüs 6:25). Hoe krijgt u dat voor elkaar? Door het vertrouwen aan te kweken dat Jehovah God in uw fundamentele behoeften zal voorzien (Mattheüs 6:33). Gods belofte is geen loze bewering. Miljoenen christenen in deze tijd worden erdoor gesterkt.

 Natuurlijk hebt u ook „praktische wijsheid” nodig als het om geld gaat (Spreuken 2:7; Prediker 7:12). De bijbel brengt ons onder de aandacht: „Wij hebben niets in de wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wanneer wij daarom voedsel, kleding en onderdak hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn” (1 Timotheüs 6:7, 8). Met minder tevreden leren zijn, is realistisch en praktisch. Denk nog eens aan Leandro, die door een ongeluk in een rolstoel terechtkwam. Hij en zijn vrouw namen maatregelen om geld te besparen. Leandro vertelt: „We proberen zuinig te zijn. Als we bijvoorbeeld ergens geen licht meer nodig hebben, doen we het uit om elektriciteit te besparen. We plannen waar we met de auto naar toe gaan en combineren ritjes om brandstof te besparen.”

Ouders kunnen kinderen helpen de juiste instelling te hebben. Leandro’s dochter Carmen geeft toe: „Ik heb de neiging impulsief te kopen, maar mijn ouders hebben me geholpen het verschil te zien tussen wat echt nodig is en wat niet. In het begin was het moeilijk om me aan te passen. Maar ik heb geleerd onderscheid te maken tussen wat ik wil en wat ik nodig heb.”

Communicatie werkt stressverminderend

De gezinskring hoort een plaats te zijn die vrij is van stress, maar vaak heeft men daar juist het meest met stress te maken. Hoe komt dat? „Echtparen . . . die wat strubbelingen hebben, of echtparen die als vijanden tegenover elkaar staan,” zegt het boek Survival Strategies for Couples, „noemen gebrek aan communicatie als de meest voorkomende oorzaak van onenigheid.”

Bijbelse beginselen kunnen een echtpaar helpen hun communicatie te verbeteren. De bijbel zegt dat er „een tijd [is] om zich stil te houden en een tijd om te spreken”, en „een woord te rechter tijd — o hoe goed is het!” (Prediker 3:1, 7; Spreuken 15:23) Dit besef kan u ervan weerhouden over een gevoelig onderwerp te beginnen als uw partner moe of gestrest is. Is het niet beter het juiste moment af te wachten, als uw partner waarschijnlijk meer geneigd zal zijn te luisteren?

Als u op uw werk een zware dag hebt gehad, kan het natuurlijk best moeilijk zijn om kalm of geduldig te blijven. Maar wat kan er gebeuren als we onze frustratie afreageren door onvriendelijk tegen onze huwelijkspartner te zijn? De bijbel brengt ons onder de aandacht dat ’een woord dat smart veroorzaakt, toorn doet opkomen’ (Spreuken 15:1). In tegenstelling daarmee ’zijn aangename woorden een honingraat, zoet voor de ziel en genezing voor de beenderen’ (Spreuken 16:24). Er kan echt wilskracht voor nodig zijn om echtelijke discussies vrij te houden van „kwaadaardige bitterheid en toorn en gramschap en geschreeuw en schimpend gepraat” (Efeziërs 4:31). Maar het loont de moeite. Echtparen die communiceren, kunnen elkaar steun en aanmoediging geven. „Bij hen die te zamen beraadslagen, is wijsheid”, zegt Spreuken 13:10. *

 Communicatie tussen ouders en kinderen — Een hele opgave

Met kinderen communiceren is niet makkelijk — vooral als u weinig tijd hebt. De bijbel moedigt ouders aan om bij elke gelegenheid met hun kinderen te praten, zoals „wanneer gij in uw huis zit en wanneer gij op de weg gaat” (Deuteronomium 6:6-8). „Je moet naar gelegenheden zoeken om te praten”, zegt Leandro. „Als ik met mijn zoon in de auto zit, neem ik de gelegenheid waar om met hem te praten.”

Het is waar dat niet alle ouders het makkelijk vinden met hun kinderen te communiceren. Alejandra, een moeder van drie kinderen, geeft toe: „Ik wist niet hoe ik moest luisteren. Gebrek aan goede communicatie maakte dat ik me boos en schuldig voelde.” Hoe zou een ouder de communicatie kunnen verbeteren? Leer allereerst „vlug [te] zijn om te horen” (Jakobus 1:19). „Actief luisteren is een heel doeltreffend middel om stress te beperken”, zegt dr. Bettie B. Youngs. U moet erop letten hoe u luistert. Maak oogcontact. Vermijd het de problemen van uw kinderen te bagatelliseren. Moedig uw kinderen aan zich te uiten. Stel gerichte vragen. Laat hun steeds weer weten dat u van hen houdt en erop vertrouwt dat ze het goede zullen doen (2 Thessalonicenzen 3:4). Bid met uw kinderen.

Het kost moeite om een goede communicatie te onderhouden. Maar het kan u helpen de stress in uw gezin te minimaliseren. Door communicatie kunt u erachter komen of uw kinderen last van stress hebben. U bent beter in staat uw kinderen wijze raad te geven als u hun gevoelens en omstandigheden begrijpt. En ten slotte zijn kinderen die worden aangemoedigd over hun spanningen te praten, minder geneigd ze door slecht gedrag af te reageren.

Samenwerking — Het geheim om het huishouden gedaan te krijgen

Als man en vrouw allebei werken, kan ook het huishoudelijke werk een oorzaak van stress worden. Sommige werkende moeders lossen dit op door hun huishoudelijke routine te vereenvoudigen. Ze komen bijvoorbeeld tot de conclusie dat het niet mogelijk en ook niet praktisch is ingewikkelde maaltijden klaar te maken. Denk aan de raad van Jezus aan een vrouw die een ingewikkelde maaltijd aan het bereiden was: „Toch zijn maar weinig dingen nodig, of maar één” (Lukas 10:42). Houd het dus eenvoudig. Het boek The Single-Parent Family raadt aan: „Maak stoofpotten of andere eenpansmaaltijden om minder afwas te hebben.” Ja, het vereenvoudigen van uw huishoudelijke routine kan stress beperken.

Zelfs dan is er waarschijnlijk nog veel te doen. Een werkende moeder geeft toe: „Toen ik jong was, kon ik alles aan. Nu ik ouder ben, is het moeilijker. Het hectische leven dat ik heb geleid, begint zijn tol van me te  eisen. Dus als iedereen in het gezin meewerkt, is dat een bewijs dat ze rekening met me houden, en het helpt me om niet zwaar gestrest te raken.” Ja, als alle gezinsleden een handje helpen, kan alles in huis gedaan worden zonder dat iemand te zwaar belast wordt. Een boek over ouderschap merkt op: „Kinderen huishoudelijke karweitjes opdragen is een van de beste manieren om . . . hun het gevoel te geven dat ze iets kunnen. Door geregeld karweitjes te doen, ontwikkelen ze goede gewoonten en een goede instelling tegenover werk.” Samen huishoudelijke karweitjes doen, kan u ook de gelegenheid geven om tijd met uw kinderen door te brengen.

De jonge Julieta zegt: „Ik zie dat het mijn moeder goeddoet als ik iets van de last van haar overneem. Dat vind ik fijn en het geeft me het gevoel dat ik verantwoordelijkheid kan dragen. Het helpt me mijn ouderlijk huis te waarderen. Dat ik heb geleerd hoe ik het huishouden moet doen, zal me later goed van pas komen.” Ook Mary Carmen vertelt: „Vanaf de tijd dat we klein waren, hebben mijn ouders ons geleerd voor onszelf te zorgen. Daar hebben we al veel voordeel van gehad.”

Constructieve manieren om stress aan te pakken

Stress hoort bij het leven van vandaag; u kunt het niet vermijden. Maar u kunt het wel in de hand leren houden. (Zie het kader op blz. 10.) Het kan een hulp zijn de beginselen uit de bijbel te volgen. Als u bijvoorbeeld merkt dat een bepaalde situatie u boven het hoofd groeit, bedenk dan dat ’er een vriend bestaat die aanhankelijker is dan een broeder’ (Spreuken 18:24). Praat erover met een verstandige vriend of met uw huwelijkspartner. „Krop het niet op”, zegt de socioloog Ronald L. Pitzer. „Vertrouw uw gevoelens en zorgen toe aan een evenwichtig iemand van wie u begrip en serieuze aandacht kunt verwachten.”

De bijbel spreekt erover ’uw eigen ziel op een belonende wijze te bejegenen’ (Spreuken 11:17). Ja, u mag best aan uzelf denken. De bijbel zegt: „Beter is een handvol rust dan twee handen vol hard werk en najagen van de wind” (Prediker 4:6). Tijd voor uzelf maken kan wonderen doen — al is het maar een paar minuten ’s morgens vroeg, zodat u in alle rust een kop thee kunt drinken of kunt lezen, bidden of mediteren.

Matige lichaamsbeweging en gezonde voeding zijn ook nuttig. Een boek over ouderschap zegt: „Als u iets van uw kostbare tijd en energie aan uzelf besteedt, vult u in wezen uw eigen banktegoed aan. . . . Constant geven betekent dat u er zeker van moet zijn dat er ook weer iets binnenkomt, want anders loopt u gevaar om emotioneel krap bij kas te raken of misschien wel failliet te gaan.”

Verder helpt de bijbel ons eigenschappen te ontwikkelen die nodig zijn om stress de baas te worden, zoals zachtaardigheid, geduld en vriendelijkheid (Galaten 5:22, 23; 1 Timotheüs 6:11). Meer nog, de bijbel biedt hoop — de belofte van een komende nieuwe wereld waarin alles wat ellende veroorzaakt, verdwenen zal zijn! (Openbaring 21:1-4) Het is dus verstandig de gewoonte aan te kweken dagelijks de bijbel te lezen. Als u geholpen wilt worden daar een begin mee te maken, zullen Jehovah’s Getuigen u graag persoonlijk assisteren, zonder dat er kosten aan verbonden zijn.

Dat wil niet zeggen dat christenen helemaal geen last van stress hebben. Maar Jezus zei dat we het kunnen vermijden ’bezwaard te worden met zorgen des levens’ (Lukas 21:34, 35). En als u Jehovah God als vriend leert kennen, kan hij een echte toevlucht voor u zijn! (Psalm 62:8) Hij kan u helpen de spanningen van het leven de baas te worden.

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 11]

„Toen ik jong was, kon ik alles aan. Nu ik ouder ben, is het moeilijker. Het hectische leven dat ik heb geleid, begint zijn tol van me te eisen”

 [Kader/Illustraties op blz. 10]

Hoe u stress kunt beperken

▪ Gun uw lichaam elke dag voldoende rust

▪ Houd een redelijk eetpatroon aan. Eet niet te veel

▪ Doe geregeld aan geschikte lichaamsbeweging, zoals een stevige wandeling maken

▪ Als iets u dwarszit, praat er dan met een vriend over

▪ Besteed er meer tijd aan van uw gezin te genieten

▪ Delegeer huishoudelijke taken of doe ze samen

▪ Ken uw lichamelijke en emotionele beperkingen

▪ Stel realistische doelen; wees geen perfectionist

▪ Wees ordelijk; heb een evenwichtig, redelijk schema

▪ Ontwikkel christelijke eigenschappen zoals zachtaardigheid en geduld

▪ Maak tijd voor uzelf

[Illustratie op blz. 7]

Als u problemen respectvol met uw werkgever bespreekt, kan dit tot minder werkstress leiden

[Illustratie op blz. 8]

Ouders kunnen met hun kinderen praten over manieren om geld te besparen

[Illustratie op blz. 8]

Praat als jongere over je stress met iemand die kan helpen

[Illustratie op blz. 8, 9]

Iedereen kan een handje helpen met het huishouden