Jonge mensen vragen . . .

Hoe kan ik mijn emoties beheersen?

„Ik word kwaad op mijn ouders en zeg dan dingen die ik niet meen. Ik blijf bij ze uit de buurt totdat ik er weer overheen ben.” — Kate, 13 jaar.

„Onzekerheid is mijn grootste probleem. Soms denk ik dat ik vanbinnen doodga.” — Ivan, 19 jaar.

EMOTIES hebben veel kracht. Ze zijn van invloed op je denken en doen. Ze kunnen je tot goede dingen aanzetten, maar ook tot slechte. Soms voel je je er misschien zelfs wel door overweldigd. „Ik heb bijna nooit het gevoel dat ik iets goed doe”, zegt de twintigjarige Jacob. „Vaak voldoe ik niet aan mijn eigen verwachtingen. Soms moet ik gewoon huilen of maak ik me zo kwaad dat ik me op mijn omgeving afreageer. Ik vind het moeilijk om m’n gevoelens te beheersen.”

Maar om een rijpe, verstandige volwassene te worden, moet iemand leren zijn emoties te beheersen. Sommige deskundigen zijn nu van mening dat het vermogen om emoties te beheersen en met mensen om te gaan waardevoller is dan intelligentie. In elk geval hecht de bijbel veel waarde aan het beheersen van gevoelens. Spreuken 25:28 zegt bijvoorbeeld: „Als een opengebroken stad, zonder muur, is de man die zijn geest niet in bedwang heeft.” Waarom is het zo moeilijk om gevoelens te beheersen?

Iets waar vooral jongeren moeite mee hebben

Mensen van alle leeftijden en achtergronden hebben moeite met het beheersen van hun emoties. Maar het kan vooral in de overgang van de tienerjaren naar de volwassenheid moeilijk zijn. Het boek Een ander lijf, een ander leven, van Ruth Bell, zegt: „De meeste tieners kennen een mengelmoes van opwindende, prettige, beangstigende en verwarrende gevoelens. Veel mensen hebben ten aanzien van een en dezelfde zaak tegelijkertijd verschillende gevoelens. . . . Het ene moment voel je je zus, het volgende zo.”

Omdat je jong bent, ben je ook onervaren (Spreuken 1:4). Als je dus voor het eerst met nieuwe situaties en problemen te maken krijgt, is het alleen maar normaal dat je je een beetje onzeker en misschien wel overweldigd voelt. Gelukkig begrijpt je Schepper je gevoelens heel goed. Hij kent zelfs je „verontrustende gedachten” (Psalm 139:23). Hij heeft in zijn Woord een aantal beginselen uiteengezet die je kunnen helpen.

 Hoe je je emoties kunt beheersen

Om je emoties te kunnen beheersen, moet je je gedachten leren beheersen. Negatieve gedachten kunnen je beroven van de energie die je nodig hebt om actie te ondernemen (Spreuken 24:10). Maar hoe kun je leren positief te denken en zo geholpen worden je emoties te beheersen?

Eén manier is niet stil te staan bij negatieve gedachten die je neerslachtig of onzeker maken. Als je de bijbelse raad opvolgt om je te concentreren op dingen die „ernstig” en „rechtvaardig” zijn, kun je negatieve gedachten vervangen door positieve (Filippenzen 4:8). Dat is misschien niet makkelijk, maar met wat moeite kan het je lukken.

Neem bijvoorbeeld Jasmine, een jonge vrouw. „Ik voel me enorm overweldigd door alles wat op me afkomt”, verzuchtte ze eens. „Een nieuwe baan, nieuwe verantwoordelijkheden. Ik ben emotioneel uitgeput. Ik kan nauwelijks ademhalen.” Het is niet vreemd dat een jongere zich soms zo voelt, en het kan hem onzeker maken. De bijbel spreekt over een jonge man, Timotheüs, die buitengewoon geschikt was voor de verantwoordelijkheden die hem waren gegeven. Toch heeft hij kennelijk moeten vechten tegen het gevoel onbekwaam te zijn. — 1 Timotheüs 4:11-16; 2 Timotheüs 1:6, 7.

Het zou heel goed kunnen dat je je onzeker voelt als je met een nieuwe of onbekende taak wordt geconfronteerd. Misschien zeg je wel tegen jezelf: dat lukt me nooit. Maar je kunt zulke gevoelens van onzekerheid beheersen door niet bij negatieve gedachten stil te staan. Concentreer je erop je taak goed te leren uitvoeren. Stel vragen en volg de instructies op. — Spreuken 1:5, 7.

Hoe bekwamer je in een taak wordt, hoe minder onzeker je je zult voelen. Sta niet stil bij je zwakke punten, en laat niet toe dat ze een verlammend effect op je hebben zodat je geen moeite doet om vorderingen te maken. Toen de apostel Paulus een keer werd bekritiseerd, antwoordde hij: „Ook al ben ik onbedreven in het spreken, in kennis ben ik het stellig niet” (2 Korinthiërs 10:10; 11:6). Zo kun jij ook meer zelfvertrouwen krijgen door je sterke punten te erkennen en naar God op te zien voor hulp om iets aan je zwakke punten te doen. God kan je echt helpen, net zoals hij dat bij mensen in het verleden heeft gedaan. — Exodus 4:10.

Nog een manier waarop je geholpen kunt worden je emoties te beheersen, is jezelf bescheiden, realistische doelen te stellen en je beperkingen te accepteren. Vermijd het ook jezelf op een onevenwichtige manier met anderen te vergelijken. In Galaten 6:4 geeft de bijbel goede raad door te zeggen: „Laat een ieder zich ervan vergewissen wat zijn eigen werk is, en dan zal hij alleen met betrekking tot zichzelf, en niet in vergelijking met de andere persoon, reden tot opgetogenheid hebben.”

Hoe je ’je toorn kunt vertragen’

Je ’toorn’, of boosheid, beheersen, kan ook een groot probleem zijn. Boosheid brengt veel jongeren ertoe net als Kate, die in het begin werd genoemd, dingen te zeggen en te doen die kwetsend of ontmoedigend zijn.

Het is natuurlijk normaal dat we af en toe boos zijn. Maar denk eens aan de eerste moordenaar, Kaïn. Toen hij „in grote toorn” ontstak, waarschuwde God hem dat die boosheid ertoe zou kunnen leiden dat hij een ernstige zonde zou begaan. Hij vroeg Kaïn: „Zult gij, van uw zijde, [de zonde] overmeesteren?” (Genesis 4:5-7) Kaïn sloeg geen acht op deze raad van God, maar met Gods hulp kun jij je boosheid beheersen en het vermijden te zondigen!

Opnieuw komt het neer op het beheersen van je gedachten. De bijbel zegt in Spreuken 19:11: „Het inzicht van een mens vertraagt stellig zijn toorn, en het is luister van zijn kant, de overtreding voorbij te gaan.” Als iemand je van streek heeft gemaakt, probeer dan te begrijpen waarom hij of zij zich op die manier heeft gedragen. Probeerde die persoon je bewust te kwetsen? Zou het kunnen zijn dat hij of zij impulsief of uit onwetendheid handelde? Als je rekening houdt met de fouten van anderen, weerspiegel je Gods  barmhartigheid en kan het je helpen je boosheid te ’vertragen’.

Maar als je nu eens terecht boos bent? De bijbel zegt: „Weest toornig en zondigt toch niet” (Efeziërs 4:26). Praat, als dat nodig is, de kwestie met de persoon uit (Mattheüs 5:23, 24). Of misschien is het het beste om de kwestie gewoon te laten rusten — wees niet langer boos en ga verder met je leven.

Het is interessant dat je vrienden invloed kunnen hebben op de manier waarop je met boosheid omgaat. De bijbel gebiedt daarom: „Heb geen omgang met iemand die snel toornig is; en bij een man die woede-uitbarstingen heeft, moogt gij niet binnengaan, opdat gij niet vertrouwd raakt met zijn paden en stellig een strik in ontvangst neemt voor uw ziel.” — Spreuken 22:24, 25.

Met mensen omgaan die er moeite voor doen hun boosheid te beheersen, kan je helpen om zelf ook zelfbeheersing te ontwikkelen. In de christelijke gemeenten van Jehovah’s Getuigen zijn er heel wat van zulke rijpe personen, van wie er velen ouder en ervarener zijn dan jij. Leer er eens een paar beter kennen. Kijk hoe ze met problemen omgaan. Ze kunnen je misschien ook goede raad geven als je met moeilijkheden te maken hebt (Spreuken 24:6). Jacob, die al eerder werd aangehaald, zegt: „Een rijpe vriend die me aan Gods Woord kan herinneren, is van onschatbare waarde. Als ik er weer aan denk dat Jehovah ondanks mijn onzekerheid van me houdt, ben ik in staat mijn gevoelens te beheersen en kalm te blijven.”

Andere praktische stappen

Een bekend boek over lichaamsbeweging zegt: „Talloze studies hebben bewezen dat de manier waarop je je lichaam beweegt, via je biochemie invloed heeft op je stemming. De hormoonspiegels en het zuurstofgehalte veranderen met de soort bewegingen die je maakt.” Het is absoluut waar, lichaamsbeweging is nuttig. De bijbel zegt dat lichamelijke oefening ’ergens goed voor is’ (1 Timotheüs 4:8, Het Nieuwe Testament in de taal van onze tijd). Waarom zou je niet regelmatig wat aan lichaamsbeweging doen? Het kan ervoor zorgen dat je je goed voelt. Een gezond eetpatroon kan ook voordelen hebben.

Sta ook eens stil bij je keuze van muziek en amusement. Een onderzoek waarover in de Harvard Mental Health Letter werd geschreven, wees uit: „Kijken naar geweld . . . wekt vaak boosheid en agressieve gevoelens op. . . . Mensen die naar gewelddadige films keken, hadden meer agressieve gedachten en vertoonden een verhoging van de bloeddruk.” Neem daarom verstandige beslissingen als het erom gaat waar je naar kijkt en luistert. — Psalm 1:1-3; 1 Korinthiërs 15:33.

En tot slot is de beste manier om je emoties te leren beheersen, een hechte vriendschap met je Schepper ontwikkelen. Hij nodigt eenieder van ons uit in gebed met hem te praten en onze gevoelens en emoties uit te storten. „Weest over niets bezorgd”, zei de apostel Paulus als aanmoediging. „Laat . . . uw smeekbeden bij God bekend worden; en de vrede van God, die alle gedachte te boven gaat, zal uw hart en uw geestelijke vermogens behoeden.” Ja, je kunt de innerlijke kracht ontwikkelen om elke situatie in het leven aan te kunnen. De apostel Paulus voegde eraan toe: „Voor alle dingen bezit ik de sterkte door hem die mij kracht verleent.” — Filippenzen 4:6, 7, 13.

De jonge Malika zegt: „Ik heb geleerd te bidden, te bidden en nog eens te bidden. Ik weet dat Jehovah om me geeft, en daardoor voel ik me rustiger en kan ik mijn emoties beter beheersen.” Ook jij kunt met Gods hulp je emoties leren beheersen.

[Inzet op blz. 19]

Eén manier om je emoties te beheersen is je gedachten te leren beheersen

[Illustratie op blz. 20]

Van mensen die ouder zijn dan jij kun je leren hoe je met je gevoelens om kunt gaan