Moeders die het er goed afbrengen

EEN groot probleem voor veel moeders in deze tijd is dat ze moeten werken om in het onderhoud van hun gezin te helpen voorzien. Bovendien moeten sommige ook nog om allerlei redenen hun kinderen alleen grootbrengen.

Margarita is een alleenstaande moeder in Mexico die in haar eentje twee kinderen grootbrengt. „Het is niet makkelijk hun een morele en religieuze vorming te geven”, zegt ze. „Mijn tienerzoon kwam een keer halfdronken van een feestje thuis. Ik waarschuwde hem dat als het nog eens gebeurde, ik hem niet binnen zou laten. Dus de volgende keer dat het gebeurde, liet ik hem voor de deur staan, met veel pijn in m’n hart. Gelukkig heeft hij het niet meer gedaan.”

Niet lang daarna begon Margarita de bijbel te bestuderen, wat haar hielp haar kinderen morele waarden bij te brengen. Nu zijn ze allebei volletijdpredikers van Jehovah’s Getuigen.

Als de man naar het buitenland gaat

Veel echtgenoten in minder ontwikkelde landen verhuizen naar welvarender landen om daar te werken en laten de opvoeding van de kinderen aan hun vrouw over. Laxmi, een moeder in Nepal, zegt: „Mijn man woont al zeven jaar in het buitenland. De kinderen zijn minder gehoorzaam aan mij dan aan hun vader. Als hij geregeld thuis zou zijn om de leiding te nemen, zou het makkelijker zijn.”

Ondanks de moeilijkheden brengt Laxmi het er goed af. Omdat ze weinig opleiding heeft genoten, heeft ze er regelingen voor getroffen dat haar oudere kinderen bij hun schoolwerk worden geholpen door privéleraren. Maar ze besteedt extra aandacht aan hun religieuze opleiding door hun elke week bijbelstudie te geven. Ze bespreekt elke dag een bijbeltekst met hen en  neemt hen geregeld mee naar christelijke bijeenkomsten.

Moeders die weinig opleiding hebben genoten

In sommige landen is er ook nog het probleem dat een relatief groot aantal vrouwen analfabeet is. Aurelia, een moeder van zes kinderen in Mexico, legt uit welke nadelen het heeft om als moeder geen schoolopleiding te hebben: „Mijn moeder zei altijd dat vrouwen niet horen te studeren. Daarom heb ik nooit leren lezen en kon ik mijn kinderen niet met hun huiswerk helpen. Dat deed pijn. Maar omdat ik niet wilde dat zij dezelfde problemen kregen als ik, werkte ik hard zodat ze onderwijs konden volgen.”

Zelfs met weinig opleiding kan een moeder een belangrijke invloed hebben. Er is weleens gezegd: „Geef vrouwen onderwijs en je leidt de onderwijzers van mannen op”, en dat is waar. Bishnu, een moeder van drie zoons in Nepal, was analfabeet, maar omdat ze zo graag bijbelse waarheden wilde leren en die aan haar kinderen wilde onderwijzen, heeft ze heel erg haar best gedaan om te leren lezen en schrijven. Ze zag erop toe dat haar kinderen hun huiswerk deden, en ze ging geregeld naar hun school om met hun leraren over hun schoolwerk te praten.

Bishnu’s zoon Silash vertelt over hun religieuze en morele vorming: „Wat ik het fijnst vond van haar inspanningen om ons te onderwijzen, was dat als we fouten maakten, ze bijbelse voorbeelden gebruikte om ons te corrigeren. Die onderwijsmethode was doeltreffend en hielp me de raad te aanvaarden.” Bishnu’s onderwijs heeft succes gehad, want alle drie haar zoons zijn godvrezende jonge mannen.

Antonia, een moeder in Mexico die twee kinderen grootbrengt, zegt: „Ik heb alleen lagere school gehad. We woonden in een afgelegen dorp, en de dichtstbijzijnde middelbare school was ver weg. Maar ik wilde dat mijn kinderen meer onderwijs kregen dan ik heb gehad, dus ik besteedde heel veel tijd aan hen. Ik leerde hun de letters van het alfabet en de cijfers. Mijn dochter kon voordat ze naar school ging haar eigen naam en alle letters van het alfabet schrijven. Mijn zoon kon al goed lezen toen hij naar de kleuterschool ging.”

Wanneer Antonia wordt gevraagd wat ze heeft gedaan om hun een religieuze en morele vorming te geven, vertelt ze: „Ik leerde hun bijbelverhalen. Voordat mijn dochter kon praten, kon ze bijbelverhalen vertellen door middel van gebaren. Mijn zoon hield zijn eerste bijbellezinkje op een van onze christelijke bijeenkomsten toen hij vier was.” Veel moeders die weinig opleiding hebben genoten, brengen het er als onderwijzers goed af.

Tegen schadelijke gebruiken ingaan

Bij de Tzotzil in Mexico is het gebruikelijk om dochters op twaalf- of dertienjarige leeftijd uit te huwelijken. Vaak worden de meisjes verkocht aan een veel oudere man die een tweede of derde vrouw wil. Als de man niet tevreden is over het meisje, kan hij haar terugbrengen en krijgt hij zijn geld terug. Petrona werd als kind zelf met dit gebruik geconfronteerd. Haar moeder was nog maar dertien jaar toen ze al was uitgehuwelijkt, een kind had gebaard en weer gescheiden was! Dat eerste kind overleed, en Petrona’s moeder  werd daarna nog twee keer verkocht. In totaal kreeg ze acht kinderen.

Petrona wilde aan zo’n leven ontkomen, en ze vertelt hoe dat haar gelukt is: „Toen ik van de lagere school kwam, zei ik tegen Moeder dat ik niet wilde trouwen maar verder wilde leren. Moeder zei dat ze er niets over te zeggen had en dat ik met mijn vader moest praten.”

„Ik ga je uithuwelijken”, zei Vader. „Je kunt Spaans spreken. Je kunt lezen. Wat wil je nog meer? Als je wilt studeren, moet je zelf je opleiding betalen.”

„Dus dat deed ik”, zegt Petrona. „Ik borduurde stoffen om aan het geld te komen.” Zo ontkwam ze eraan verkocht te worden. Toen Petrona volwassen was, begon haar moeder de bijbel te bestuderen, en dit gaf haar de moed om Petrona’s jongere zusjes bijbelse waarden bij te brengen. Ze kon hun uit eigen ervaring over de droevige gevolgen vertellen van het gebruik jonge meisjes uit te huwelijken.

Een ander gebruik dat bij velen bestaat, is dat alleen de vader de zoons in het gezin gehoorzaamheid mag bijbrengen. Petrona vertelt: „Tzotzil-vrouwen wordt geleerd dat ze inferieur zijn aan de mannen. De mannen zijn erg dominerend. Kleine jongens doen hun vader na en zeggen tegen hun moeder: ’Je hoeft me niet te vertellen wat ik moet doen. Ik luister alleen als m’n vader het zegt.’ Moeders kunnen hun zoons dus niet onderwijzen. Maar nu mijn moeder de bijbel heeft bestudeerd, geeft ze mijn broers onderwijs, en met succes. Ze hebben Efeziërs 6:1, 2 uit hun hoofd geleerd: ’Kinderen, weest gehoorzaam aan uw ouders. . . . Eer uw vader en uw moeder.’”

 Ook Mary, een moeder in Nigeria, zegt: „Waar ik ben opgegroeid, gaat het tegen de cultuur in dat een moeder jongens onderwijst of hun gehoorzaamheid bijbrengt. Maar naar het bijbelse voorbeeld van Loïs en Eunice — de grootmoeder en de moeder van Timotheüs — was ik vastbesloten me er niet door plaatselijke gebruiken van te laten weerhouden mijn kinderen te onderwijzen.” — 2 Timotheüs 1:5.

Nog een gebruik dat in sommige landen veel voorkomt, is wat sommigen „vrouwenbesnijdenis” noemen — nu gewoonlijk FGM genoemd (female genital mutilation, verminking van de vrouwelijke geslachtsdelen). Bij deze operatie worden de uitwendige geslachtsorganen van een meisje gedeeltelijk of grotendeels verwijderd. Dit gebruik werd in de openbaarheid gebracht door Waris Dirie, een bekend fotomodel en speciaal ambassadrice voor het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties. In overeenstemming met het plaatselijke Somalische gebruik werd ze als kind door haar moeder aan FGM onderworpen. Volgens één rapport lopen tussen de acht en tien miljoen vrouwen en meisjes in het Midden-Oosten en Afrika gevaar FGM te ondergaan. Zelfs in de Verenigde Staten lopen naar schatting tienduizend meisjes dat risico.

Welke ideeën liggen aan dit gebruik ten grondslag? Sommigen denken dat de vrouwelijke geslachtsdelen zondig zijn en dat ze een meisje onrein en dus onhuwbaar maken. Bovendien wordt het wegsnijden of verwijderen van de geslachtsdelen als een garantie voor de maagdelijkheid en de trouw van het kind bezien. Als een moeder dit gebruik niet in stand houdt, kan ze zich de woede van haar man en van de plaatselijke gemeenschap op de hals halen.

Maar veel moeders zijn gaan beseffen dat er noch in religieus, noch in medisch of hygiënisch opzicht een geldige reden is om dit pijnlijke gebruik te handhaven. De Nigeriaanse documentaire Repudiating Repugnant Customs (Weerzinwekkende gebruiken verwerpen) maakt duidelijk dat veel moeders moedig hebben geweigerd hun dochters eraan te onderwerpen.

Moeders over de hele wereld slagen er inderdaad in hun kinderen ondanks vele problemen te beschermen en te onderwijzen. Worden hun inspanningen eigenlijk wel gewaardeerd?

[Kader/Illustratie op blz. 5]

„Het ene onderzoek na het andere heeft aangetoond dat er geen enkele effectieve ontwikkelingsstrategie is waarin vrouwen geen centrale rol spelen. Als vrouwen er volledig bij worden betrokken, zijn de voordelen onmiddellijk zichtbaar: de gezinnen zijn gezonder en beter gevoed; hun inkomen, spaargeld en herinvestering nemen toe. En wat voor gezinnen geldt, geldt ook voor gemeenschappen, en uiteindelijk voor hele landen.” — Kofi Annan, secretaris-generaal van de VN, 8 maart 2003.

[Verantwoording]

UN/DPI photo by Milton Grant

[Kader/Illustraties op blz. 8]

Ze bracht offers voor ons

Juliano, een jonge Braziliaan, zegt: „Toen ik vijf was, had mijn moeder een veelbelovende carrière. Maar na de geboorte van mijn zusje besloot ze te stoppen met werken om voor ons te zorgen. Adviseurs op het werk probeerden haar op andere gedachten te brengen. Ze zeiden dat als haar kinderen getrouwd en het huis uit zouden zijn, alles wat ze voor hen had gedaan, verspilde moeite zou zijn — dat ze in iets investeerde wat niets zou opleveren. Maar ik kan zeggen dat ze ongelijk hadden; ik zal haar bewijs van liefde nooit vergeten.”

[Illustraties]

Juliano’s moeder met haar kinderen; links: Juliano toen hij vijf was

[Illustraties op blz. 6]

Bishnu leerde lezen en schrijven en hielp vervolgens haar zoons een goede opleiding te krijgen

[Illustraties op blz. 7]

Antonia’s zoontje houdt bijbellezinkjes op christelijke bijeenkomsten

[Illustraties op blz. 7]

Petrona is vrijwilliger op het bijkantoor van Jehovah’s Getuigen in Mexico. Haar moeder, die uiteindelijk een Getuige werd, onderwijst hier Petrona’s jongere broertjes en zusje

[Illustratie op blz. 8]

Waris Dirie is een bekende vrouw die campagne voert tegen verminking van vrouwelijke geslachtsdelen

[Verantwoording]

Photo by Sean Gallup/Getty Images