Bij ziekte je gevoel voor humor bewaren

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN SPANJE

CONCHI is een opgewekte vrouw van middelbare leeftijd die al zeven jaar tegen kanker vecht. Sinds er voor de eerste keer borstkanker bij haar werd geconstateerd, heeft ze zeven operaties ondergaan om kwaadaardige tumoren te verwijderen. Hoe lukt het haar om daarmee om te gaan?

„Telkens als ik van de artsen slecht nieuws te horen krijg en ik behoefte heb om te huilen, dan huil ik zo veel ik kan om mijn verdriet de baas te worden”, zegt ze. „Daarna probeer ik mijn leven weer op te nemen en dingen te doen die ik leuk vind, zoals Chinees leren, christelijke congressen bezoeken en op vakantie gaan met mijn familie en vrienden. Ik denk steeds aan Jezus’ woorden uit Mattheüs 6:27: ’Wie van u kan door bezorgd te zijn één el aan zijn levensduur toevoegen?’”

Ze zegt verder: „Ik probeer altijd mijn gevoel voor humor te bewaren. Ik maak grapjes met de artsen, kijk naar films die me aan het lachen maken, en wat nog belangrijker is, ik probeer geregeld contact te hebben met vrienden en familie. Het hebben van vrienden met wie je kunt lachen, is een geweldige remedie. Op een keer vertelden enkele vrienden en familieleden me net voordat ik geopereerd werd een grappig incident dat de avond ervoor gebeurd was. Ik moest zo lachen dat ik helemaal ontspannen de operatiekamer inging.”

Conchi is niet de enige die ontdekt heeft dat gevoel voor humor en een positieve instelling een hulp kunnen zijn om met gezondheidsproblemen om te gaan. Ook artsen beginnen tegenwoordig de waardevolle rol van humor te erkennen in onze strijd tegen pijn en ziekte.

Nuttig voor lichaam en geest

Dat idee is niet nieuw. Drieduizend jaar geleden schreef koning Salomo: „Een hart dat blij is, doet goed als geneesmiddel” (Spreuken 17:22). Ook Lope de Vega, een Spaanse schrijver uit de zeventiende eeuw, schreef: „Met humor zouden we volgens mij een gezonder leven hebben.” Maar in de stressige wereld van tegenwoordig lijkt het wel of mensen de humor eerder voor zichzelf houden dan uiten. We leven blijkbaar in  de gouden eeuw van de technologie, maar ook in een tijd waarin het slecht gesteld is met de humor. Het werk El arte de la risa (De kunst van het lachen) merkt op dat het in de huidige maatschappij erop lijkt of „Homo sapiens vervangen is door Homo digitalis”. Soms lijken digitale bytes en computerschermen de taal van het lachen, gebaren en glimlachen te verdringen.

Een goed gevoel voor humor helpt patiënten om positiever te zijn in hun denken, emoties en gedrag. In een recent artikel van dr. Jaime Sanz-Ortiz, een specialist op het gebied van kanker en palliatieve geneeskunde, stond dat humor „de communicatie vergemakkelijkt, de immuniteit versterkt, de pijn verlicht, de bezorgdheid doet afnemen, de emotionele en spierspanning vermindert, de creativiteit stimuleert en hoop geeft”.

De grote waarde van humor

Waarom werkt een goed gevoel voor humor effectief bij het genezingsproces? Omdat het een eigenschap is die ons helpt situaties op een positieve manier aan te pakken, zelfs onder moeilijke omstandigheden. „Door in ons dagelijks leven humor te hebben en te lachen, blijft onze energie op peil, worden we minder snel moe en krijgen we geen zelfmedelijden”, beweert Sanz-Ortiz.

Uiteraard verschilt het van persoon tot persoon en van cultuur tot cultuur wat ons aan het lachen maakt. „Net als bij schoonheid geldt ook voor humor dat over smaak niet te twisten valt”, legt Sanz-Ortiz uit. Maar welke achtergrond of opleiding we ook hebben, gevoel voor humor is vaak een effectieve manier om te communiceren en een uitlaatklep voor opgehoopte bezorgdheid, stress of onzekerheid. Als humor zo nuttig is, hoe kunnen we het dan ontwikkelen?

Als eerste stap zouden we niet meer totaal gefocust moeten zijn op onze problemen of ziekte en moeten proberen te genieten van het positieve dat elk moment ons biedt. Bovendien moeten we ons best doen om redelijk te zijn en verwrongen of irrationele gedachten tegen te gaan waardoor onze toestand alleen maar erger lijkt. We kunnen ook gevoel voor humor ontwikkelen door te leren dingen op een andere manier te bezien. We hoeven niet altijd te lachen of te glimlachen, maar als we de grappige kant van een situatie zien, zal dat ons helpen ermee om te gaan. „Humor leidt onze aandacht voor enkele ogenblikken af van onze zorgen en geeft het probleem een nieuw perspectief . . ., waardoor we er met vernieuwde krachten mee om kunnen gaan”, stelt Sanz-Ortiz.

Natuurlijk is een goed gevoel voor humor geen remedie voor elke crisis die we in ons leven meemaken, maar het zal ons vaak helpen problemen op een positievere en evenwichtiger manier aan te pakken. Conchi geeft toe: „Het is geen grapje om ziek te zijn, maar je moet proberen je gevoel voor humor te behouden. Ik zie mijn leven als een groentetuin waarin veel verschillende groenten staan. Eén daarvan is — jammer genoeg — mijn ziekte. Maar ik probeer die in een hoekje te houden zodat de andere groenten er niet door overwoekerd worden. Uiteraard kan ik niet zeggen dat ik mijn kanker heb overwonnen, maar ik geniet nog steeds van het leven, en dat is heel belangrijk.”

[Illustratie op blz. 27]

Conchi krijgt aanmoediging van haar man, Felix, en haar jongere zus Pili