Een virus dat vrouwen bedreigt

TOEN Cristina * anderhalf jaar getrouwd was, kreeg ze voor het eerst een gynaecologisch onderzoek, met inbegrip van een uitstrijkje (soms ook pap-test * genoemd). De gynaecologe vond iets verontrustends en adviseerde een colposcopie. De arts vond een afwijking in de cellen van de baarmoederhals en verrichtte een biopsie, dat wil zeggen, ze nam wat van het beschadigde weefsel weg voor verder onderzoek.

„Twee weken later”, vertelt Cristina, „moesten mijn man en ik bij de arts komen voor de uitslag. Ze vertelde ons dat de afwijkende cellen te wijten waren aan een infectie met het humaan papillomavirus en dat de infectie in een vergevorderd stadium was. Ze legde uit dat de infectie op baarmoederhalskanker zou kunnen uitlopen en dat we meteen moesten beginnen met de behandeling.

Toen ik de diagnose hoorde, begon ik te huilen. Mijn man en ik waren allebei behoorlijk aangeslagen. De ingreep zou de volgende dag plaatsvinden. ’s Middags was ik erg verdrietig en ongerust. Ik vroeg me af waarom mij dat nu moest overkomen.”

Omdat Cristina weleens gelezen had dat het virus seksueel wordt overgedragen, begreep ze niet hoe ze besmet was geraakt. Zowel zij als haar echtgenoot had zich altijd aan de hoge morele beginselen uit de bijbel gehouden.

Een veel voorkomende infectie

Miljoenen vrouwen over de hele wereld zijn besmet met het humaan papillomavirus (HPV), dat als de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening wordt beschouwd. De infectie wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gezien als de voornaamste  risicofactor voor het ontstaan van baarmoederhalskanker.

Jaarlijks worden in de wereld vele honderdduizenden gevallen van HPV geconstateerd en elk jaar sterven er vele duizenden vrouwen aan baarmoederhalskanker, die het gevolg is van deze infectie. HPV is dan ook een belangrijke oorzaak van dood door kanker bij vrouwen in ontwikkelingslanden. Over de hele wereld is baarmoederhalskanker de op één na meest voorkomende vorm van baarmoederkanker. Geen wonder dat HPV door de WHO „een wereldwijd gezondheidsprobleem” wordt genoemd. Wat moeten we nog meer over dit virus weten?

HPV is bij zowel mannen als vrouwen verantwoordelijk voor het ontstaan van wratten, met inbegrip van genitale wratten, die condyloma acuminata worden genoemd. Die zijn over het algemeen goedaardig. Hoewel er ruim honderd varianten van HPV bestaan, zijn er slechts een paar carcinogeen, dat wil zeggen kankerverwekkend. Alleen bij hardnekkige infectie door bepaalde varianten ontstaat baarmoederhalskanker. Aan de andere kant verdwijnen de meeste HPV-infecties vanzelf, omdat ze door het immuunsysteem van het lichaam worden bestreden.

Risicofactoren

Het meeste risico lopen vrouwen die al vroeg in hun leven seksueel actief zijn, diverse mannelijke sekspartners hebben, of die seks hebben met een man die meerdere sekspartners heeft gehad. Vaak wordt een HPV-infectie overgedragen door een man die zelf geen uitwendige symptomen heeft.

Maar in sommige gevallen worden vrouwen besmet die een moreel rein leven leiden of die misschien nog nooit een seksuele relatie hebben gehad. Recente onderzoeken hebben bijvoorbeeld uitgewezen dat het virus bij de geboorte van moeder op kind kan worden overgedragen, of dat iemand door een andere bron dan de moeder kan worden besmet. Soms komt de aandoening pas jaren nadat iemand is besmet aan het licht.

De diagnose

Als vrouw vraagt u zich misschien af hoe u kunt weten of u besmet bent met HPV. Dat is een belangrijke vraag, omdat de aandoening meestal geen symptomen veroorzaakt. Daarom is het van primair belang om net als de eerder genoemde Cristina een uitstrijkje te laten maken.

Voor dit onderzoek neemt een arts of doktersassistente met een spatel of een borsteltje een klein monster van de cellen in de baarmoederhals en stuurt dat naar een laboratorium. De test kan uitwijzen of er sprake is van een infectie, een ontsteking of afwijkende cellen. Naar verluidt hebben uitstrijkjes het sterftecijfer en het ziektecijfer als gevolg van baarmoederhalskanker gereduceerd.

De WHO zegt: „Het vroegtijdig ontdekken van voorstadia van [baarmoederhals]kanker door microscopisch onderzoek van cellen is de belangrijkste manier geweest om de ziekte over de hele wereld terug te dringen en dat zal waarschijnlijk nog een hele tijd het geval zijn.” Als de resultaten van het uitstrijkje niet bevredigend zijn, wordt er een colposcopie gedaan. Een colposcoop is een soort sterk vergrotende loep waarmee het aangetaste gebied kan worden bekeken. Hiermee kunnen afwijkende cellen worden opgespoord. Als die er zijn, wordt er een biopsie gedaan en wordt met de behandeling begonnen.

Tegenwoordig bestaan er nog geavanceerder laboratoriumtests. Daarmee kan met grotere zekerheid worden vastgesteld of de ziekte aanwezig is.

Behandelen en voorkomen

Er zijn diverse behandelingen waarmee een HPV-infectie kan worden bestreden. Specialisten  passen lokale behandelingen toe. Sommige daarvan vernietigen de cellen die het virus bevatten en andere stimuleren het immuunsysteem. Weer andere technieken zijn gericht op het verwijderen van het beschadigde of geïnfecteerde gebied door middel van elektrochirurgie, laserchirurgie, of cryochirurgie. Nog beter dan behandelen, is uiteraard het voorkomen van de infectie. Maar hoe?

Een paar jaar geleden werd in Mexico-Stad een symposium gehouden over het onderwerp „Baarmoederhalskanker en HPV in het nieuwe millennium”. Dr. Cecil Wright, gastspreker uit Canada en expert op het gebied van HPV, gaf het advies om geen seks te hebben voor het huwelijk. In dezelfde trant zei dr. Alex Ferenczy, hoogleraar pathologie aan de McGill-universiteit in Montreal: „Om baarmoederhalskanker te voorkomen . . . moet wederzijdse monogamie worden aanbevolen.”

Mensen die zich aan de morele beginselen van de bijbel houden, lopen dus minder kans een aan kanker gerelateerde vorm van een HPV-infectie te krijgen. Dat komt doordat de bijbel seks buiten het huwelijk veroordeelt, huwelijkspartners aanmoedigt om elkaar trouw te blijven, en christenen vermaant om alleen te trouwen met iemand die volgens deze zelfde beginselen leeft. — 1 Korinthiërs 7:39; Hebreeën 13:4.

Toch is voorlichting essentieel, omdat een HPV-infectie gewoonlijk kan worden voorkomen. Bovendien kan zelfs een voortschrijdende infectie met succes behandeld worden. Volgens de WHO is „baarmoederhalskanker die in een niet-symptomatisch beginstadium wordt ontdekt, bijna altijd te genezen”.

Het is van belang dat vrouwen niet alleen morele beginselen leren, maar ook voorlichting krijgen over de aandoening zodat ze begrijpen hoe belangrijk het is om regelmatig een uitstrijkje te laten maken. * Als er dan een infectie wordt geconstateerd, kan die behandeld worden. Over een juiste houding ten opzichte van zulke zorg zegt dr. Montserrat Flores, een specialist op het gebied van colposcopie: „Als een vrouw de omvang van haar kwaal kent, kan ze twee gevaarlijke uitersten vermijden: het ene uiterste, dat ze de aandoening onderschat en geen medische hulp zoekt, wat op kanker kan uitlopen, of het andere, dat ze zo bang wordt voor kanker dat ze onnodige chirurgische ingrepen laat doen.”

De wetenschap blijft zoeken naar effectievere en goedkopere methoden om HPV op te sporen. Daarnaast worden er vaccins ontwikkeld ter behandeling en ter voorkoming van deze infectie.

Hoewel de resultaten van Cristina’s laatste onderzoek bevredigend waren, moet ze nog steeds elk half jaar een colposcopie laten doen. Ze is inmiddels veel over haar ziekte te weten gekomen en zegt nu: „Zelfs als je HPV hebt, kun je veel doen om gezond te blijven.”

[Voetnoten]

[Kader op blz. 22]

Verstandige maatregelen

Vrouwen moeten regelmatig een uitstrijkje laten maken, gezond eten en niet roken. Gezond eten wil zeggen veel groente, fruit en graanproducten. Sommige onderzoeken lijken aan te tonen dat caroteen, vitamine A, C en E en foliumzuur de kans op baarmoederhalskanker kunnen verkleinen.

[Kader/Illustratie op blz. 23]

Een dodelijk virus

Het humaan papillomavirus wordt als de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening in de wereld beschouwd en is een voorname oorzaak van baarmoederhalskanker in ontwikkelingslanden. Baarmoederhalskanker is wereldwijd de op één na meest voorkomende vorm van baarmoederkanker.

[Verantwoording]

© Science VU/NCI/Visuals Unlimited

[Illustratie op blz. 23]

Dr. George Papanicolaou, die het uitstrijkje heeft ontwikkeld