Nemen natuurrampen in aantal toe?

„Het is te vrezen dat extreme gebeurtenissen die aan klimaatverandering toe te schrijven zijn, in de toekomst steeds ernstiger gevolgen zullen hebben. Dat betekent dat we rekening moeten houden met volkomen nieuwe weerrisico’s en de mogelijkheid van grotere verliezen. . . . In overeenstemming met het principe dat men voorzorgsmaatregelen moet nemen, zouden we er goed aan doen ons op ingrijpende veranderingen voor te bereiden.” — „TOPICS GEO — ANNUAL REVIEW: NATURAL CATASTROPHES 2003”.

IN DE zomer van 2003 was het in sommige delen van Europa smoorheet. De hoge temperatuur was er mede de oorzaak van dat er in België, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Nederland, Portugal en Spanje zo’n 30.000 doden vielen. Een aan de moesson voorafgaande hittegolf in Bangladesh, India en Pakistan kostte 1500 mensen het leven, terwijl er in Australië door droogte en een recordhitte branden ontstonden die zo’n drie miljoen hectare bos vernielden.

Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie „ontwikkelden zich in het Atlantische orkaanseizoen van 2003 zestien stormen die een naam kregen, wat ver boven het gemiddelde van 9,8 voor de jaren 1944-1996 ligt maar strookt met de aanzienlijke toename in het jaarlijkse aantal tropische systemen sinds het midden van de jaren negentig”. Dit patroon zette zich voort in 2004 — toen raasden er verwoestende orkanen over het Caribisch gebied en de Golf van Mexico, waar ze zo’n 2000 mensenlevens eisten en een spoor van vernieling achterlieten.

In 2003 werd Sri Lanka getroffen door een cycloon die hevige overstromingen veroorzaakte, waardoor minstens 250 mensen omkwamen. In 2004 ontwikkelden zich in het westelijk deel van de Grote Oceaan minstens 23 tyfoons. Tien daarvan troffen Japan, waar ze een enorme schade aanrichtten en meer dan 170 mensenlevens eisten. Bijna  dertig miljoen mensen in Zuid-Azië, en met name in Bangladesh, werden getroffen door overstromingen die het gevolg waren van zware moessonregens. Miljoenen raakten dakloos, bijna drie miljoen mensen moesten hun huis ontvluchten en meer dan 1300 mensen kwamen om.

In 2003 sloegen verscheidene krachtige aardbevingen toe. Op 21 mei had een aardbeving in Algiers (Algerije) 10.000 gewonden en 200.000 daklozen tot gevolg. Op 26 december, ’s morgens om 5.26 uur, vond er acht kilometer ten zuiden van de stad Bam in Iran een aardbeving plaats. Deze beving met een kracht van 6,5 op de schaal van Richter verwoestte 70 procent van de stad, eiste 40.000 mensenlevens en maakte ruim 100.000 mensen dakloos. Het was de dodelijkste natuurramp van dat jaar. De aardbeving legde ook een groot deel van de tweeduizend jaar oude citadel van Bam, Arg-e-Bam, in puin, waardoor dit gebied van een economisch belangrijke toeristenattractie werd beroofd.

Precies een jaar later vond er niet ver van de westkust van Noord-Sumatra (Indonesië) een zeebeving plaats met een kracht van 9 op de schaal van Richter, die de dodelijkste tsoenami in de opgetekende geschiedenis veroorzaakte. De verwoestende golven eisten ruim 200.000 mensenlevens, en nog veel meer mensen raakten gewond, dakloos of beide. Zelfs de oostkust van Afrika, 4500 kilometer of meer van het epicentrum verwijderd, werd door de dodelijke tsoenami getroffen.

Wordt het nog erger?

Zijn deze gebeurtenissen een voorproefje van wat nog komen gaat? Voor zover het rampen betreft die verband houden met het weer, zijn veel wetenschappers van mening dat door mensen veroorzaakte veranderingen in de atmosfeer van invloed zijn op het klimaat op aarde en extremer weer in de hand werken. Als dat waar is, voorspelt het niet veel goeds voor de toekomst. Wat het risico nog groter maakt, is dat steeds meer mensen nu in potentiële rampgebieden wonen, of omdat ze daar zelf voor kiezen of omdat ze geen andere keus hebben.

Uit statistieken blijkt dat 95 procent van alle door rampen veroorzaakte sterfgevallen plaatsvindt in ontwikkelingslanden. Rijkere landen hebben een lager sterftecijfer maar daar staat tegenover dat ze 75 procent van de economische verliezen lijden. Sommige verzekeraars vragen zich zelfs af of hun bedrijfstak bij deze drastisch toenemende verliezen wel aan zijn geldelijke verplichtingen zal kunnen voldoen.

In het volgende artikel zullen we enkele van de natuurlijke processen bekijken die ten grondslag liggen aan rampen, en ook hoe mensen die rampen misschien verergeren. Verder zullen we bespreken of mensen de macht en de wil hebben om de veranderingen door te voeren die nodig zijn om van de aarde een veiliger thuis te maken voor toekomstige generaties.

[Illustratie op blz. 3]

FRANKRIJK 2003 — Hittegolf in Europa eist 30.000 mensenlevens; in Spanje wordt het 45 °C

[Verantwoording]

Alfred/EPA/Sipa Press

 [Illustraties op blz. 4, 5]

IRAN 2003 — Aardbeving in Bam doodt 40.000 mensen; vrouwen bewenen familieleden bij een massagraf

[Verantwoording]

Background and women: © Tim Dirven/Panos Pictures