Honing — Het geschenk van de bij aan de mens

Door een Ontwaakt!-medewerker in Mexico

TOEN een uitgeputte Israëlitische soldaat in het bos bij toeval op een raat stuitte die droop van de honing, doopte hij zijn staf erin en at er wat van. Onmiddellijk ’gingen zijn ogen stralen’ en kreeg hij weer energie (1 Samuël 14:25-30). Dat bijbelverslag illustreert een van de eigenschappen van honing die nuttig zijn voor de mens. Het is een snelle energiebron die voor zo’n 82 procent uit koolhydraten bestaat. Het is interessant dat een bij met de energie uit slechts dertig gram honing in theorie rond de wereld zou kunnen vliegen!

Maken bijen alleen maar honing tot nut van de mens? Nee, ze zijn zelf voor voedsel van de honing afhankelijk. Een bijenvolk van gemiddelde grootte heeft 10-15 kilo honing nodig om de winter door te komen. Maar in een goed seizoen kan een bijenvolk wel 25 kilo produceren, zodat de mens, en ook dieren zoals beren en wasberen, van het overschot kunnen genieten.

 Hoe maken bijen honing? Foeragerende bijen verzamelen nectar uit bloemen door die met hun buisvormige tong op te zuigen. Deze nectar nemen ze in een van hun magen mee naar hun nest. De nectar wordt aan andere bijen overgedragen, die zo’n half uur op het vocht ’kauwen’ en het vermengen met enzymen uit hun mondklieren. Dan brengen ze de nectar over naar zeshoekige cellen van bijenwas en wapperen ze met hun vleugels om het vocht eruit te laten verdampen. * Nadat het watergehalte tot minder dan 18 procent is gereduceerd, worden de cellen met een dun laagje was afgedekt. Afgedekte honing is bijna onbeperkt houdbaar. Naar verluidt heeft men in de graftomben van de farao’s nog volkomen eetbare honing aangetroffen die dateerde van drieduizend jaar geleden.

De medicinale eigenschappen van honing

Honing is niet alleen fantastisch voedsel — een ware bron van vitamine B, diverse mineralen en antioxidanten — maar ook een van de oudst bekende medicijnen die nog altijd gebruikt worden. * Dr. May  Berenbaum, entomologe aan de Universiteit van Illinois (VS), zegt hierover: „Honing wordt al eeuwen gebruikt voor de behandeling van allerlei medische problemen zoals wonden, brandwonden, staar, zweren en schrammen.”

De nieuwszender CNN bericht over de recente belangstelling voor de medicinale waarde van honing: „Honing raakte uit de gratie als middel voor het verzorgen van wonden toen er tijdens de Tweede Wereldoorlog antibiotische wondzalven werden ontwikkeld. Maar nieuw onderzoek — en de opmars van bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica — geeft dit ouderwetse huismiddel een plaats in het moderne medicijnkastje.” Eén onderzoeksterrein betrof bijvoorbeeld de behandeling van brandwonden. Men constateerde dat patiënten sneller genazen en minder pijn en littekenvorming hadden als er honingkompressen werden gebruikt.

Onderzoeken tonen aan dat honing licht antibacteriële en antibiotische eigenschappen heeft door een enzym dat de bijen aan de nectar toevoegen. Dat enzym produceert waterstofperoxide, dat schadelijke bacteriën doodt. * Verder is vastgesteld dat honing die op een aangedane plek wordt aangebracht, ontstekingen tegengaat en de groei van gezond weefsel bevordert. De Nieuw-Zeelandse biochemicus dr. Peter Molan zegt dan ook: „Honing wordt door beoefenaars van de reguliere geneeskunde steeds meer geaccepteerd als een respectabel en effectief geneeskrachtig middel.” In Australië heeft het college ter beoordeling van geneesmiddelen honing zelfs goedgekeurd als medicijn, en medicinale honing wordt daar ook als middel voor wondbehandeling verkocht.

Welke andere voedingsmiddelen kent u die zo voedzaam en lekker zijn en ook nog een medicinale toepassing kennen? Geen wonder dat er vroeger speciale wetten werden uitgevaardigd om bijen en imkers te beschermen! Het beschadigen van bomen of korven waarin bijen leefden, was een misdaad waarop een zware boete of zelfs de doodstraf stond. Honing is beslist een waardevol geschenk aan de mens en strekt de Schepper tot eer.

[Voetnoten]

[Kader/Illustratie op blz. 16]

Koken met honing

Honing is zoeter dan suiker. Gebruik daarom ter vervanging van suiker slechts half of driekwart zo veel honing. En omdat honing voor zo’n 18 procent uit water bestaat, moet u ook de hoeveelheid vloeistof in uw recept dienovereenkomstig verminderen. Voeg als u geen vloeistof gebruikt een grote eetlepel bloem per 100 gram honing toe. Als u honing gebruikt om te bakken, moet u wat extra rijsmiddel toevoegen en uw oven een paar graden lager zetten.

[Verantwoording]

National Honey Board

[Illustratie op blz. 16]

Een bij op zoek naar nectar

[Illustratie op blz. 16, 17]

Honingraat

[Illustratie op blz. 17]

Een bijenkolonie

[Illustratie op blz. 17]

Een imker inspecteert een raam van een bijenkast