Een contrastrijke delta in Europa

Door een Ontwaakt!-medewerker in Roemenië

 De rivier de Donau ontspringt in het Zwarte Woud (Duitsland). Als krachtige waterstroom begeeft ze zich naar het oosten, door Oostenrijk en langs de grens met Slowakije. Daarna buigt de inmiddels machtige rivier in zuidelijke richting, doorsnijdt Hongarije en vervolgt haar weg langs de grens tussen Kroatië en het land Servië en Montenegro. Vervolgens gaat ze iets langzamer stromen en wordt ze breder terwijl ze langs de Bulgaarse grens kronkelt voordat ze in noordelijke richting door Roemenië stroomt. Ten slotte stroomt ze langs de grens met Oekraïne.

De volwassen rivier, vol met slib en opgezwollen door het water van zo’n driehonderd zijrivieren, eindigt in een schitterende delta aan de oevers van de Zwarte Zee. Vlak bij de stad Tulcea in het zuidoosten van Roemenië splitst de Donau zich in drie hoofdtakken, de Kilie, de Sulina en de St.-George, die uitmonden in de Zwarte Zee.

Op hun weg door de delta vertakken deze drie zijrivieren zich in vele kleine waterwegen die op hun beurt talloze moerassen en meren voeden. Het slib van de rivier vormt samen met het zand van de zee enorme zandbanken en eilanden. Sommige duinen, zoals die op de zandbank van Caraorman, zijn ruim zes meter hoog en zien er wat woestijnachtig uit.

Maar de Donaudelta is veel meer dan een landschap van schuivend zand en slib. De delta beslaat een gebied van zo’n 4300 vierkante kilometer, en is daarmee het grootste wetland van Europa. Bovendien bevat de delta waarschijnlijk het grootste gebied met rietbegroeiing ter wereld:  een oppervlak van zo’n 1700 vierkante kilometer!

Op de zandbanken van de delta groeien statige bossen met iepen, eiken en elzen, met daartussenin allerlei weelderig groeiende wilde klimplanten en andere planten, die elkaar constant verdringen om wat zonlicht op te vangen. Je zou kunnen zeggen dat deze delta een enorm organisch filter is dat fungeert als het grootste waterzuiveringssysteem van Europa.

Een oase voor dieren

Miljoenen vogels behorend tot meer dan driehonderd soorten worden door dit vogelparadijs aangetrokken. Ongeveer de helft van de roze pelikanen en ruim 60 procent van de dwergaalscholvers in de wereld broeden in de Donaudelta. Ook bijna alle roodhalsganzen van de wereld — een soort die overal met uitsterven wordt bedreigd — brengen hier de winter door. In maart bouwen de pelikanen hun nesten op afgelegen, drijvende rieteilanden en leggen er hun eieren. Als de herfst aanbreekt, vertrekken de pelikanen naar de Nijldelta, Griekenland en de kusten van Azië, zoals die van het verre India.

De vogels komen niet alleen op de Donaudelta af vanwege de ideale habitat, maar ook vanwege de vis. In de kanalen van de delta gedijen meer dan negentig vissoorten. De helft van alle zoetwatervis die in Roemenië wordt gegeten, is zelfs uit de Donaudelta afkomstig. Tot de beroemdste vissen in de delta behoort de steur, die zich in de broedtijd stroomopwaarts begeeft om kuit te schieten. Die eitjes, ook bekend als kaviaar, zijn een populaire en dure delicatesse.

Er zijn weinig stukken echt land: slechts 13 procent van het deltagebied steekt boven het water uit. Hier scharrelen wolven, vossen, hazen en muskusratten hun kostje bijeen. In de delta zijn ook bedreigde diersoorten te vinden zoals de visotter en de Europese nerts, ooit favoriet bij modieuze dames. Bovendien zoemen en kruipen er in dit schitterende waterlandschap meer dan 1800 soorten insecten.

Een biosfeer die behouden moet blijven

In 1991 werd de Donaudelta op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Het jaar daarop kreeg de delta internationale erkenning als een biosfeerreservaat. Het wordt zorgvuldig beheerd vanuit Tulcea. De visserij staat hier officieel onder toezicht, hoewel illegaal vissen een constante bedreiging vormt.

Niettemin ligt de gezondheid van de delta in handen van de steden en industriegebieden die langs het 2850 kilometer lange traject dat de Donau aflegt naar zee, hun afvalwater lozen. Lang geleden zorgde een netwerk van natte graslanden ervoor dat het water van de beneden-Donau werd gefilterd voordat het de delta instroomde. Nu is bijna vier vijfde van die graslanden verdwenen.

Tegenwoordig breidt de delta zich per jaar met ruim dertig meter uit, verder de Zwarte Zee in. En de Donau zal, net zoals ze dit al duizenden jaren heeft gedaan, blijven zorgen voor uitbreiding en vernieuwing van dit contrastrijke landschap.

[Kaart op blz. 24]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

OEKRAÏNE

MOLDAVIË

ROEMENIË

Boekarest

Donaudelta

ZWARTE ZEE

Donau

BULGARIJE

[Illustratie op blz. 24]

In de rietlanden van de delta, een van de grootste rietmoerasgebieden ter wereld, leven allerlei diersoorten

[Illustratie op blz. 24]

Muskusrat

[Illustraties op blz. 25]

Ongeveer de helft van alle roze pelikanen ter wereld broedt hier

[Illustratie op blz. 26]

Meer dan 300 vogelsoorten, waaronder ijsvogels, komen op dit vogelparadijs af

[Illustraties op blz. 26]

In de Donaudelta komen ruim 1800 soorten insecten voor

[Illustratieverantwoording op blz. 24]

All photos: Silviu Matei

[Illustratieverantwoording op blz. 25]

All photos: Silviu Matei

[Illustratieverantwoording op blz. 26]

All photos: Silviu Matei