Theedrinken op z’n Chinees

HOE drinkt u uw thee? Ik ben opgegroeid in Groot-Brittannië, en daar werd sterke, geurige thee gedronken met melk en soms met suiker. We zeiden altijd bij wijze van grap tegen Moeder dat zij de thee zo sterk zette dat het lepeltje erin bleef drijven! De zwarte thee die ze gebruikte werd Indiase thee genoemd, omdat die afkomstig was uit India of van Sri Lanka. Bij ons thuis hadden we daarnaast nog een blik met Chinese thee, ook zwart maar met een andere smaak en geur. Zelf hield ik helemaal niet van thee, ook al deed Moeder altijd een scheutje thee in mijn melk.

Toen ik wat ouder werd, maakte ik kennis met een heel ander soort thee. Ik werd op de thee uitgenodigd bij een Japanse vriend. Hij serveerde lichtgroene thee in kommetjes, maar die smaakte niet zoals de thee die ik kende. Deze thee vond ik wel lekker! Een vriendin die met me mee was gekomen, schokte de gastheer echter door om melk en suiker te vragen! Onze gastheer legde uit dat Japanse thee niet op die manier wordt gedronken. Toen ik later in Japan ging wonen, vond ik het heerlijk dat er aan vrienden en bezoekers altijd veel Japanse thee werd aangeboden.

Later verhuisde ik naar Taiwan. Ik vroeg me af of de meeste Chinezen ook een voorkeur hadden voor de soort thee die mijn moeder zette. Wat was ik blij dat er ook op Taiwan groene thee wordt gedronken, hoewel de smaak iets afwijkt van de Japanse thee. Daarnaast is er nog oolongthee, weer anders en ook zeer populair. U vraagt u misschien af hoe deze drie compleet verschillende theesoorten worden verbouwd en waarom ze zo verschillend smaken.

 Waar de thee vandaan komt

Thee, bekend als Camellia sinensis, groeit in China en Japan in het wild en de struiken kunnen wel negen meter hoog worden. Zoals u waarschijnlijk al heeft opgemaakt uit de Latijnse naam, is de mooie en decoratieve cameliastruik (Camellia japonicus), met zijn donkergroene, glanzende bladeren en prachtige roze, witte of rode bloemen, nauw verwant aan de theestruik. De Chinese naam voor de camelia is trouwens cha hua, wat „theebloem” betekent.

Maar waar komt de thee zoals wij die kennen vandaan? Volgens The Encyclopedia Americana is de eerste betrouwbare vermelding van thee te vinden in de biografie van een Chinese beambte die in 273 van onze jaartelling overleed, hoewel er in een geschrift dat door Confucius (ca. 551-479 voor onze jaartelling) is bewerkt, ook een plant voorkomt waarvan wordt verondersteld dat het thee was. De eerste vermelding van thee in de Engelse taal stamt uit 1615 en was van de hand van R. Wickham, een handelsagent van de Engelse Oost-Indische Compagnie. Halverwege de achttiende eeuw werd een aanzienlijke hoeveelheid thee aangekocht door Thomas Garway, de eigenaar van een koffiehuis in Londen dat later bekend kwam te staan als Garraway’s.

In veel delen van de wereld wordt thee verbouwd. In 1826 introduceerden de Nederlanders thee op Java, en de Britten, die bekendstaan als theeliefhebbers, namen de thee rond 1836 mee naar India. Toen de koffieplanten op Sri Lanka (destijds Ceylon) in de jaren zeventig van de negentiende eeuw door een schimmel waren vernield, werden ze vervangen door theestruiken.

Theeplantages op Taiwan

Het eiland Taiwan is niet zo groot, maar is nu een belangrijke theeproducent geworden. Vooral de bergachtige streek rond Nan-t’ou is beroemd, omdat grotere hoogten een betere kwaliteit thee opleveren. Waarom gaat u niet eens met ons mee naar een van de gebieden in deze prachtige groene bergen waar thee wordt verbouwd?

We bezoeken de landbouwcoöperatie in LuGu (Vallei van de herten), waar een theemuseum staat. We zijn heel verbaasd te horen dat oolongthee en groene thee vóór het droogproces worden gerold. Vroeger werd dit gedaan door een bundeltje thee in een zak te binden en dat met de voeten heen en weer te rollen. Tegenwoordig is daar natuurlijk een machine voor. Nu snappen we waarom een klein beetje Chinese thee in een pot zich ontrolt en de pot vult als er heet water aan wordt toegevoegd. We kijken ervan op hoe duur kwaliteitsthee is! We krijgen heerlijke oolongthee geserveerd die voor zo’n 35 euro per pond wordt verkocht. Een duurdere thee kost misschien wel 45 euro, en voor thee die met een prijs is bekroond moet soms wel 1200 euro per pond worden neergeteld.

Thee in verschillende soorten

Bij de meeste westerlingen is zwarte thee nog steeds het meest in trek. Aziatische theedrinkers noemen dit rode thee, vanwege de kleur van de drank. Deze thee wordt verkregen door de bladeren na de processen van verflensen en rollen volledig te laten fermenteren en ze daarna te drogen.

Voor de buitengewoon populaire oolongthee laat men de thee na de pluk in grote, lage manden op een natuurlijke manier fermenteren. Als de gewenste fermentatiegraad is bereikt, worden de bladeren in een pan tot zo’n 120 graden Celsius verhit. Hierdoor stopt het fermentatieproces. De heerlijke thee die dit oplevert, wordt gedronken zonder suiker, melk of citroen.

De minst gefermenteerde thee is groene thee. In Japan, India en op Sri Lanka worden de bladeren boven stoom gesteriliseerd om de fermentatie zo veel mogelijk  te beperken, terwijl de Chinezen voor datzelfde doel droge hitte gebruiken. Groene thee wordt zonder enige toevoeging gedronken.

Hoe de Chinezen thee drinken

We zijn op de thee genodigd bij de familie Tsai. De grote tafel is eigenlijk een dikke, gepolitoerde schijf van een mooie boomstam. Vóór onze gastheer, Tsai Sheng Hsien, staat een dienblad met een elektrisch kookplaatje en een ketel. Wat vreemd, denken we, de theepot is nog geen acht centimeter hoog en er staan twee soorten kommetjes klaar. We komen al snel achter de reden. Over de theepot en de kommetjes wordt kokend water gegoten dat wegloopt door de gaatjes van het binnenste blad waar ze op staan. Dan wordt de juiste hoeveelheid thee in de theepot gedaan, genoeg om de bodem te bedekken, en wordt er heet water op de bladeren gegoten. Dit water wordt dan weer afgegoten en weggegooid. De gastheer vertelt ons dat het doel hiervan is de theebladeren te wassen en de smaak te ’ontsluiten’!

Nu giet hij meer water in de pot, en nadat hij de thee ongeveer een minuut heeft laten trekken, vult hij een kleine kan met de complete inhoud van de theepot. Uit deze kan schenkt hij de gloeiendhete thee in de grotere ’geurkommetjes’ die een doorsnee hebben van twee en halve centimeter. Nu schenkt hij de thee in de drinkkommetjes door ze op de geurkommetjes te plaatsen en die om te draaien. Dan nodigt hij ons uit de lege geurkommetjes te pakken en te genieten van het aroma! „Dat ruikt verrukkelijk!”, is onze reactie.

Voorzichtig pakken we het drinkkommetje beet aan de rand — er zit geen oortje aan en het is heet — en nemen een slokje. „Heerlijk!”, vinden we. Nu begrijpen we dat de Chinezen vinden dat je zowel van de geur als van de smaak moet genieten. Zodra we het beetje thee in onze kommetjes hebben opgedronken, worden ze weer bijgevuld. Na een keer of zes, zeven wordt de geur wat minder en gooit onze gastheer de theebladeren weg. „Zouden jullie een andere theesoort willen proeven?”, vraagt hij. Omdat het bijna bedtijd is, slaan we zijn aanbod vriendelijk af. Thee bevat cafeïne en kan daarom een nogal opwekkende werking hebben, en als we een aantal kommetjes van deze hoogwaardige oolongthee zouden drinken, kunnen we misschien moeilijk in slaap komen.

Thee in een theesalon

We zijn nog nooit in een theesalon geweest en besluiten deze belevenis toe te voegen aan ons theeavontuur. Sommige theesalons hebben een mooie tuin waar bezoekers tijdens het theedrinken van kunnen genieten. Andere theesalons liggen in een natuurlijke bergachtige omgeving zodat het genot van het theedrinken door de prachtige omgeving nog wordt versterkt.

We besluiten naar de bergen rond Taipei te gaan en thee te drinken in een gezellige theesalon met een echt Chinese sfeer. Op de eerste verdieping lopen overal ’kanaaltjes’ met goudvissen en stapstenen waar we overheen moeten lopen om bij de kleine paviljoenachtige ruimte te komen waar we thee zullen drinken. Bij onze thee kunnen we kiezen uit zoete gebakjes die van bonen zijn gemaakt (fijngemalen rode of witte bonen met suiker), meloenzaden, gedroogde tofoe, rijstcakejes en gedroogde of ingemaakte vruchten. We bestellen watermeloenzaden, gedroogde mango, en pruimen ingelegd in theebladeren. Het zoete van de hapjes past goed bij de smaak van de thee. Terwijl onze thee wordt ingeschonken, wanen we ons bijna in het oude China!

De voordelen van theedrinken

Volgens veel Chinezen draagt theedrinken tijdens of na de maaltijd bij tot een snellere spijsvertering. Dat zal, zo wordt beweerd, in zekere mate voorkomen dat iemand in gewicht toeneemt. Als dat waar is, is dat inderdaad een groot voordeel! Onlangs hebben onderzoekers ook gezegd dat groene thee zelfs de kans op kanker kan verminderen. Nog een voordeel van het drinken van oolong- en groene thee is dat de nasmaak ervan lekker en fris is.

Dus nu nog eens de vraag: hoe drinkt u uw thee? Nu u er meer over te weten bent gekomen, is het antwoord hierop misschien niet meer zo eenvoudig. Waarom probeert u niet eens wat anders, zodat u zelf ontdekt wat het inhoudt thee te drinken op z’n Chinees. — Ingezonden.

[Illustratie op blz. 21]

Oolongthee

[Illustratie op blz. 21]

Vrouwen die thee plukken

[Verantwoording]

Taiwan Tourism Bureau