De zienswijze van de bijbel

Worden vrouwen in de bijbel gediscrimineerd?

TERTULLIANUS, een derde-eeuwse theoloog, beschreef vrouwen ooit als „de poort des duivels”. Anderen hebben de bijbel gebruikt om vrouwen als minder belangrijk dan mannen af te schilderen. Als gevolg daarvan zijn veel mensen van mening dat vrouwen gediscrimineerd worden in de bijbel.

Elizabeth Cady Stanton, een negentiende-eeuwse voorvechtster van vrouwenrechten in de Verenigde Staten, vond dat ’de Bijbel en de Kerk de voornaamste hinderpalen zijn geweest op de weg naar vrouwenemancipatie’. Over de eerste vijf boeken van de bijbel zei ze: „Ik ken geen andere boeken die de onderworpenheid en de vernedering van vrouwen zo grondig onderwijzen.”

Hoewel waarschijnlijk niet veel mensen in deze tijd er zo’n extreme zienswijze op na houden, zijn velen toch nog van mening dat sommige gedeelten van de bijbel vrouwendiscriminatie verdedigen. Is die conclusie juist?

Hoe vrouwen in de Hebreeuwse Geschriften worden bezien

„Uw sterke begeerte zal naar uw man uitgaan, en hij zal over u heersen” (Genesis 3:16). Critici zeggen dat dit een vonnis is  dat God over Eva uitsprak en voeren dit aan als bewijs dat het Gods goedkeuring heeft dat de vrouw door de man wordt overheerst. Maar het gaat hier niet om een bekendmaking van Gods voornemen; het is veeleer een nauwkeurige vermelding van de droevige gevolgen van zonde en het verwerpen van Gods soevereiniteit. Vrouwenmishandeling is het rechtstreekse gevolg van de onvolmaaktheid van mensen en is niet Gods wil. In veel culturen worden vrouwen inderdaad door hun man gedomineerd, vaak op een heel wrede manier. Maar dat was niet Gods bedoeling.

Zowel Adam als Eva werden naar Gods beeld gemaakt. Bovendien kregen ze dezelfde opdracht van God om vruchtbaar te worden, de aarde te vullen en die te onderwerpen. Ze moesten als team samenwerken (Genesis 1:27, 28). Het is duidelijk dat op dat moment geen van beiden de ander wreed overheerste. Genesis 1:31 zegt: „God [zag] alles wat hij gemaakt had en zie! het was zeer goed.”

In sommige gevallen geven bijbelverslagen niet weer hoe God een kwestie beziet. Het kan zijn dat er gewoon wordt verteld wat er gebeurde. Zo wordt het verhaal van Lot die zijn dochters aan de Sodomieten aanbiedt, verteld zonder dat erbij staat of het ethisch aanvaardbaar was en of het door God veroordeeld werd. * — Genesis 19:6-8.

In werkelijkheid haat God elke vorm van uitbuiting en misbruik (Exodus 22:22; Deuteronomium 27:19; Jesaja 10:1, 2). De Mozaïsche wet veroordeelde verkrachting en prostitutie (Leviticus 19:29; Deuteronomium 22:23-29). Overspel was verboden, en beide partijen kregen de doodstraf (Leviticus 20:10). In plaats van vrouwen te discrimineren, verhief de Wet hen en beschermde hen tegen de uitbuiting die onder de omliggende volken heel normaal was. Een bekwame joodse vrouw werd zeer gerespecteerd en gewaardeerd (Spreuken 31:10, 28-30). Dat de Israëlieten zich niet hielden aan Gods wetten in verband met het tonen van respect voor vrouwen, was hun eigen fout en niet Gods wil (Deuteronomium 32:5). Uiteindelijk veroordeelde en strafte God de natie in haar geheel voor haar regelrechte ongehoorzaamheid.

Is onderworpenheid discriminatie?

Een gemeenschap kan alleen goed functioneren als er orde is. Daarvoor moeten bepaalde personen autoriteit krijgen. Het alternatief is chaos. „God is geen God van wanorde, maar van vrede.” — 1 Korinthiërs 14:33.

De apostel Paulus beschrijft de regeling voor gezag in het gezin door te zeggen dat „het hoofd van iedere man de Christus is; de man is op zijn beurt het hoofd van de vrouw en God het hoofd van de Christus” (1 Korinthiërs 11:3). Ieder individu behalve God is onderworpen aan een hogere autoriteit. Betekent het feit dat Jezus een hoofd boven zich heeft dat hij gediscrimineerd wordt? Natuurlijk niet! Dat mannen volgens de bijbel de taak hebben gekregen om in de gemeente en in het gezin de leiding te nemen, betekent niet dat vrouwen gediscrimineerd worden. Om zowel het gezin als de gemeente goed te laten functioneren, moeten vrouwen en mannen hun respectieve rol met liefde en respect vervullen. — Efeziërs 5:21-25, 28, 29, 33.

Jezus behandelde vrouwen altijd met respect. Hij weigerde de discriminerende overleveringen en voorschriften te volgen die de Farizeeën onderwezen. Hij praatte met niet-joodse vrouwen (Mattheüs 15:22-28; Johannes 4:7-9). Hij onderwees vrouwen (Lukas 10:38-42). Hij zette beginselen uiteen die vrouwen ertegen beschermden in de steek te worden gelaten (Markus 10:11, 12). Misschien wel de meest revolutionaire stap voor zijn tijd was dat Jezus vrouwen in zijn vriendenkring opnam (Lukas 8:1-3). Als volmaakte belichaming van al Gods eigenschappen toonde Jezus dat personen van beide seksen in Gods ogen gelijke waarde hebben. Bovendien ontvingen onder de vroege christenen zowel mannen als vrouwen de gave van de heilige geest (Handelingen 2:1-4, 17, 18). Als die gezalfden, die het vooruitzicht hebben met Christus als koningen en priesters te dienen, eenmaal tot hemels leven zijn opgewekt, zal er onder hen geen enkel onderscheid meer zijn in sekse (Galaten 3:28). Jehovah, de auteur van de bijbel, discrimineert vrouwen niet.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 18]

In tegenstelling tot veel van zijn tijdgenoten behandelde Jezus vrouwen met respect