Surfen op een ’zeepaard’

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN PERU

Op een strand bij de stad Trujillo (Peru) komen mensen naar een ongewone surfwedstrijd kijken. In plaats van de bekende Hawaiiaanse surfplanken gebruiken de deelnemers ’zeepaarden’ of caballitos del mar. Deze vaartuigjes zijn gemaakt van bundels totorariet, dat hier groeit. Elke boot heeft een beetje de vorm van een kajak, maar dan met een lange neus die naar boven krult, waardoor het zeepaard over de brandingsgolven kan ’rijden’. De surfers zitten als een ruiter op hun boot en bewegen zich met bamboepeddels voort over de beukende golven. Volgens sommige toeschouwers zijn het net jockeys die in een hindernisren over heggen springen. Wat is de oorsprong van deze vreemde boten?

In een plaats zoals deze, waar de woestijn tot aan de zee reikt, zijn bomen schaars en is er dus weinig timmerhout om boten te bouwen. Plaatselijke ambachtslieden hebben van hun voorvaders geleerd hoe ze in slechts enkele minuten een zeepaard kunnen maken. Te beginnen met de puntige boog van de voorsteven binden ze bundels totora samen. De achtersteven is stomp en heeft een vakje voor visgerei en ruimte om de gevangen vis te bewaren. Dit riet is vanbuiten waterdicht en vanbinnen sponsachtig, waardoor het een groot drijfvermogen heeft en dus heel bruikbaar is om er boten van te maken. Toch raken de boten na een jaar helemaal doortrokken van water en kunnen ze niet meer gebruikt worden.

Eeuwenlang hebben plaatselijke vissers op deze handgemaakte zeepaarden moedig de krachtige golven van de Grote Oceaan getrotseerd. Tegenwoordig is dit aspect van hun cultuur aan het verdwijnen. Als gevolg van de trawlvisserij, waarbij industriële vismethoden worden gebruikt, wordt de zee overbevist, zodat traditionele vissers soms kilometers ver de zee op moeten om vis te gaan zoeken. Maar enkele afstammelingen van inheemse stammen gebruiken nog steeds zeepaarden om vis te vangen, vooral in economisch moeilijke tijden, wanneer dit misschien de enige manier is om eten op tafel te krijgen.

Tegelijkertijd blijft het zeepaard gebruikt worden voor sportactiviteiten, wat de traditionele bootbouwers aan het werk houdt en tevens toeristen aantrekt die belangstelling hebben voor oude culturen en die kamers in plaatselijke hotels vullen. Bezoekers zeggen vaak dat de zeepaardregatta aan het strand van Huanchaco de moeite waard is om te zien.

[Illustratie op blz. 18]

Aardewerk uit de pre-Inkatijd met afbeelding van een visser op een boot van totorariet

[Verantwoording]

Museo Rafael Larco Herrera/Lima, Perú