Jonge mensen vragen . . .

Waarom verwond ik mezelf?

„Ik had me zo erg in mijn polsen gesneden dat ze gehecht moesten worden. Ik vertelde de dokter dat ik me aan een gloeilamp had gesneden en dat klopte ook — ik vertelde er alleen niet bij dat ik het expres had gedaan.” — Sasha (23).

„Mijn ouders hebben mijn wonden wel gezien, maar alleen de minder erge die er als schaafwonden uitzien. . . . Soms zien ze een wond die ze niet herkennen, dus dan verzin ik een smoes. . . . Ik wil niet dat ze erachter komen.” — Ariel (13).

„Ik verwondde mezelf al vanaf mijn elfde. Ik wist dat God het menselijk lichaam met respect beziet, maar ook dat hield me niet tegen.” — Jennifer (20).

MISSCHIEN ken je wel iemand zoals Sasha, Ariel of Jennifer. * Het kan een klasgenoot zijn. Misschien is het wel je broer of zus. Of misschien ben je het zelf wel. Er wordt geschat dat alleen al in de Verenigde Staten miljoenen mensen, en vooral jongeren, zichzelf expres verwonden, bijvoorbeeld door zichzelf te krassen, te snijden of te branden of door ergens tegenaan te slaan. *

Mensen die zichzelf expres verwonden? Vroeger zou zulk gedrag geassocieerd worden met een modegril of een bizarre sekte. Maar de laatste jaren is men veel meer te weten gekomen over zelfverwonding — in dit verband spreekt men ook wel over ’krassen’ of ’zelfverminking’. Tegelijkertijd is ook het aantal personen dat met dit probleem naar buiten komt, spectaculair toegenomen. „Alle artsen zeggen dat het steeds meer voorkomt”, meldt Michael Hollander, directeur van een behandelcentrum in de VS.

Zelfverwonding is bijna nooit fataal, maar het is wel gevaarlijk. Neem bijvoorbeeld Beth. „Als ik mezelf verwond, doe ik dat met een scheermesje”, zegt ze. „Ik heb al twee keer  in het ziekenhuis gelegen. Ook moest ik een keer naar de eerste hulp vanwege een diepe snee.” Net als veel anderen die zichzelf verwonden, begon Beth als jongere en hield ze er als volwassene niet mee op. „Ik begon toen ik vijftien was, en nu ben ik dertig”, vertelt ze.

Doe jij aan zelfverwonding, of iemand die je kent? Denk dan niet dat er geen oplossing is. Er is hulp beschikbaar. In de volgende Ontwaakt! zullen we bespreken hoe mensen die aan deze aandoening lijden geholpen kunnen worden. * Maar eerst zullen we bespreken wat voor mensen dat zijn en waarom ze het doen.

Uiteenlopende achtergronden

Het is moeilijk om mensen die zichzelf verwonden, soms ook krassers genoemd, in één categorie onder te brengen. Sommigen komen uit een probleemgezin, terwijl anderen uit een stabiel, gelukkig gezin komen. Een aantal van hen kan op school niet meekomen, terwijl er ook veel zijn die hoge cijfers halen. Vaak is aan zulke personen niet of nauwelijks te zien dat ze een probleem hebben, want iemand die het moeilijk heeft laat dat niet altijd duidelijk merken. De bijbel zegt: „Zelfs onder het lachen kan het hart smart hebben.” — Spreuken 14:13.

Ook de ernst van de verwondingen verschilt per persoon. Uit een onderzoek bleek bijvoorbeeld dat sommigen zich maar eenmaal per jaar verwonden, terwijl anderen dat wel twee keer per dag doen. Het is interessant dat het aantal mannen dat zichzelf verwondt groter is dan eens werd gedacht. Toch komt het probleem vooral voor bij meisjes in de tienerleeftijd. *

Ondanks de uiteenlopende achtergronden lijken deze personen soms wel bepaalde overeenkomsten te hebben. Een encyclopedie over jongeren merkt op: „Tieners die zichzelf verwonden, voelen zich vaak machteloos, vinden het moeilijk hun emoties tegenover anderen te uiten, voelen zich eenzaam of buitengesloten, zijn angstig en hebben weinig zelfrespect.”

Natuurlijk zullen sommigen zeggen dat dat voor bijna alle jongeren geldt die geconfronteerd worden met de angsten en onzekerheden van het volwassen worden. Maar een meisje dat zichzelf verwondt, heeft het hier wel uitzonderlijk moeilijk mee. Omdat het haar niet lukt de gevoelens waar ze mee zit onder woorden te brengen en iemand in vertrouwen te nemen, kunnen conflicten thuis overweldigend lijken of kan de druk op school of op het werk haar te veel worden. Ze ziet geen uitweg en heeft het gevoel dat ze niemand heeft om mee te praten. De spanning lijkt ondraaglijk. Dan ontdekt ze iets: door zichzelf lichamelijk pijn te doen lijkt de emotionele pijn minder te worden en krijgt ze het gevoel dat ze het leven weer aankan — voorlopig tenminste.

Waarom probeert zo iemand emotionele pijn te verlichten door lichamelijke pijn? Denk maar eens aan wat er gebeurt als je bij de dokter op het punt staat een prik te krijgen. Heb je weleens gemerkt dat je jezelf kneep of misschien alleen maar een vingernagel in je huid zette op het moment dat de naald erin ging, om jezelf af te leiden van de pijn? Iemand die zichzelf verwondt doet net zoiets, maar dan in een extreme vorm. Voor zo iemand is zelfverwonding een vorm van afleiding waardoor de emotionele pijn even iets minder lijkt. Die pijn is namelijk zo erg dat iemand  in vergelijking daarmee liever lichamelijke pijn heeft. Dat is misschien de reden waarom iemand zelfverwonding omschreef als „een medicijn tegen mijn angsten”.

„Een mechanisme om spanning te ontladen”

Voor personen die deze aandoening niet kennen, kan zelfverwonding op een poging tot zelfmoord lijken. Maar meestal is dat niet zo. „Over het algemeen willen zulke mensen alleen een eind maken aan de pijn en niet aan hun leven”, schrijft Sabrina Solin Weill, hoofdredactrice van een tijdschrift voor tieners. Een boek over zelfverwonding beschrijft het dan ook als „een ’reddingsboei’ in plaats van een manier om er een eind aan te maken” en „een mechanisme om spanning te ontladen”. Wat voor spanning?

Men is erachter gekomen dat veel mensen die zichzelf verwonden getraumatiseerd zijn, bijvoorbeeld doordat ze als kind misbruikt, mishandeld of verwaarloosd zijn. Bij anderen speelden conflicten in het gezin of een ouder die alcoholist was een rol. Sommigen hebben een psychische aandoening.

Er kunnen ook andere problemen zijn. Sara bijvoorbeeld had last van wat ze zelfdestructief perfectionisme noemt. Ze had ernstige fouten gemaakt en vervolgens hulp van ouderlingen gekregen, maar ze bleef zich ontzettend schuldig voelen over kleine onvolmaaktheden. „Ik dacht dat ik hard moest zijn voor mezelf”, zegt Sara. „Voor mij was zelfverwonding een soort ’boetedoening’. Ik trok bijvoorbeeld haren uit, sneed me in mijn polsen en armen, sloeg mezelf zo hard dat ik bont en blauw zag, en ik strafte mezelf ook door mijn hand onder kokendheet water te houden, zonder jas buiten te zitten als het vroor, of een hele dag niet te eten.”

Voor Sara was zelfverwonding een uiting van intense zelfhaat. „Er waren momenten waarop ik besefte dat Jehovah me voor mijn fouten had vergeven,” zegt ze, „maar dat ik dat niet wilde. Ik wilde boeten omdat ik zo’n hekel aan mezelf had. Ik wist dat Jehovah nooit een plaats van pijniging zou bedenken zoals de hel van de christenheid, maar ik wou dat hij er voor mij een uitvond.”

„Kritieke tijden”

Sommigen vragen zich misschien af waarom zo’n verontrustend probleem pas de laatste jaren aan het licht is gekomen. Maar personen die de bijbel bestuderen, weten dat dit ’kritieke tijden zijn, die moeilijk zijn door te komen’ (2 Timotheüs 3:1). Daarom zijn ze niet verbaasd als ze horen dat mensen, dus ook jongeren, zich op een manier gaan gedragen die moeilijk te verklaren is.

De bijbel erkent dat ’onderdrukking een wijze waanzinnig kan doen handelen’ (Prediker 7:7). De problemen van de puberteit, in sommige gevallen versterkt door tragische gebeurtenissen in iemands leven, kunnen leiden tot een patroon van destructief gedrag, zoals zelfverwonding. Een meisje dat zich alleen voelt en denkt dat ze met niemand kan praten, kan zichzelf gaan verwonden in een poging de pijn te verlichten. Maar die verlichting duurt niet lang. Vroeg of laat komen de problemen terug en daarmee ook de zelfverwonding.

Meestal willen personen die zichzelf verwonden daarmee stoppen, maar vinden ze dat heel moeilijk. Hoe is het sommigen gelukt? Dat zal besproken worden in het „Jonge mensen vragen”-artikel „Hoe kan ik ermee ophouden mezelf te verwonden?” in de Ontwaakt! van februari 2006.

[Voetnoten]

OM OVER NA TE DENKEN

▪ Waarom doen sommige jongeren aan zelfverwonding?

▪ Kun je na het lezen van dit artikel betere manieren bedenken om met gevoelens van pijn en verdriet om te gaan?

[Inzet op blz. 11]

„Zelfs onder het lachen kan het hart smart hebben.” — Spreuken 14:13

[Inzet op blz. 11]

„Over het algemeen willen zulke mensen alleen een eind maken aan de pijn en niet aan hun leven”

[Inzet op blz. 12]

We leven in ’kritieke tijden, die moeilijk zijn door te komen’. — 2 Timotheüs 3:1