Een dagje Tsjernobyl

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN OEKRAÏNE

Een ongeluk zoals twintig jaar geleden in de kerncentrale van Tsjernobyl was nog niet eerder voorgekomen. Op 26 april 1986 vond er in een van de vier kernreactoren een catastrofale meltdown plaats. Na de meeste rampen — natuurrampen of door mensen veroorzaakte rampen — is het nog mogelijk het puin te ruimen en de zaak weer op te bouwen. Maar dit ongeluk zorgde voor een verontreiniging die op wel heel lange termijn schadelijke effecten had.

IN RECENTE jaren vindt er op 9 mei een pelgrimage plaats waarbij voormalige inwoners van plaatsen in de buurt van deze plek — soms samen met vrienden en familieleden — de verlaten huizen bezoeken waar ze eens woonden. Op andere dagen gaan ze er voor begrafenissen naartoe. Wetenschappers gaan erheen om de gevolgen van straling te bestuderen. Daarnaast bieden Oekraïense reisorganisaties de laatste tijd dagtochten aan waarbij men een rondleiding door het gebied krijgt.

In juni 2005 maakte The New York Times in een artikel op de voorpagina melding van korte „begeleide bezoeken” aan Pripjat die „geen gevaar voor de gezondheid vormen”. * Pripjat — een stad op een afstand van ongeveer drie kilometer van de reactoren waar destijds zo’n 45.000 mensen woonden — werd gebouwd in de jaren zeventig. Maar na de kernramp werd de stad, zoals vele andere steden, verlaten. Deze plaatsen werden toen vanwege de radioactiviteit verboden gebied. Ten tijde van de meltdown woonden Anna en Victor Roednik ongeveer een jaar in Pripjat. *

Het veel kleinere stadje Tsjernobyl (ook de naam van de kerncentrale) ligt ongeveer vijftien kilometer van de reactoren vandaan. De vroegere inwoners mogen al enige tijd een jaarlijks bezoek aan de stad brengen. Omdat Tsjernobyl eigenlijk de geboorteplaats van de Roedniks is, zijn ze nu een paar keer naar Tsjernobyl geweest. Laat me iets vertellen over de keer, een aantal jaren geleden, dat mijn vrouw en ik met hen meegingen.

Onze macabere dagtocht

We verlieten Kiëv, de hoofdstad van Oekraïne, over een tweebaansweg naar het noorden. We kwamen door kleine plaatsen waar huizen langs de weg stonden, tulpen de voortuinen sierden en mensen een groentetuin hadden. Tussen de plaatsjes strekten zich helemaal tot aan de horizon velden met maïs, tarwe en zonnebloemen uit.

Maar op een bepaald moment staken we een onzichtbare grens over. Er was geen bord dat de overgang aangaf, maar we voelden het. In de plaatsen waar we langskwamen, heerste een griezelige stilte. De bouwvallige huizen hadden gebroken ramen en op de deuren zaten hangsloten. Siertuintjes en groentetuinen waren overwoekerd met onkruid.

We waren de evacuatiezone binnengereden — grofweg dertig kilometer rond de reactoren. „Het stralingsniveau in de plaatsen in dit gebied is erg hoog”, vertelde Anna ons. „Van hier uit werden meer dan 150.000 mensen, uit tientallen steden en dorpen, naar nieuwe woonplaatsen in de hele voormalige Sovjet-Unie overgebracht.”

We gingen verder en al gauw kwamen we bij een andere zone, die door een torenhoge afrastering van prikkeldraad van de rest van de wereld werd gescheiden. Vlakbij hielden wachters in een houten gebouwtje — net een controlepost van de douane — al het verkeer in de gaten. Een wachter  controleerde onze paspoorten, registreerde onze auto en maakte toen de poort open.

Nu waren we in de afgesloten zone. Bomen met frisse nieuwe bladeren vormden een groene overkapping over de weg. Dicht kreupelhout bedekte de bodem van het bos — zeker niet het beeld van verbrande bomen en verschrompeld struikgewas dat ik me had voorgesteld. Vóór ons kwam met blauwe letters tegen wit metselwerk de naamsaanduiding Tsjernobyl in zicht.

Aan de rand van Tsjernobyl stond een drogisterij. Victors moeder had daar vroeger gewerkt. In de vieze, stoffige etalage hing nog een verbleekt bord met de openingstijden. Vlak bij het centrale park van de stad was het buurthuis. Anna haalde herinneringen op uit de tijd dat zij en andere inwoners zich daar na het werk altijd gingen ontspannen, bij optredens van verschillende artiesten. Vlakbij lag de bioscoop, Oekraina geheten, waar ooit kinderen kwamen om de drukkende hitte te ontvluchten en in een comfortabele koelte naar de nieuwste films te kijken. Het geluid van gelach uit een donkere zaal was al lang geleden verstomd. Anna en Victor brachten ons naar hun huis — een korte wandeling vanaf het centrum. Omdat verwaarloosde bomen de toegang tot de voordeur versperden, liepen we in ganzenmars door het verwilderde onkruid naar de achterdeur, inmiddels niet meer dan een gat in de muur.

Binnen was het een grote ravage. Een beschimmeld matras hing in een roestig bed. Stroken behang hingen als vuile ijspegels naar beneden. Anna bukte zich om een oud fotootje uit de rommel te vissen waarmee de kamer bezaaid lag. „Ik hoopte altijd dat we bij terugkomst alles zouden aantreffen zoals we het hadden achtergelaten”, zei ze met droefheid in haar stem. „Wat doet het me pijn om te zien dat ons huis een puinhoop is geworden en door de jaren heen steeds meer spullen zijn gestolen!”

We verlieten het huis van de familie Roednik en liepen de straat door. Op een hoek stond een groepje mensen geanimeerd te praten. We wandelden een halve kilometer totdat de weg eindigde bij een park op een steile oever, vanwaar we uitkeken over een kalme rivier. De witte bloesems van kastanjebomen dwarrelden door de lucht. Daar op de trappen die slingerend afliepen naar de pier, stonden in 1986 honderden mensen te wachten om per boot geëvacueerd te worden.

Vorig jaar zijn de Roedniks voor de eerste keer naar hun vroegere woning in Pripjat geweest. Het  was toen negentien jaar geleden dat ze vanwege de nucleaire meltdown uit de stad waren gevlucht.

Een tijd van overdenking

In april 2006 zal bij verschillende gelegenheden de kernramp van twintig jaar geleden worden herdacht. Voor velen zullen die herdenkingen een indrukwekkende bevestiging vormen van het onvermogen van de mens om, hoe goed zijn bedoelingen ook zijn, zonder toezicht van God alles wat er op aarde gebeurt op een goede manier te besturen. — Jeremia 10:23.

September jongstleden werden uitkomsten gepubliceerd van een wetenschappelijk rapport waarin de tragedie opnieuw werd geëvalueerd. In het rapport, dat was opgesteld in opdracht van de Verenigde Naties, stond dat door het ongeluk in eerste instantie 56 mensen omkwamen en werd voorspeld dat uiteindelijk slechts vierduizend sterfgevallen rechtstreeks aan stralingsziekte toegeschreven zouden worden. Eerdere voorspellingen van het aantal doden lagen meestal tussen de vijftien- en dertigduizend. In een redactioneel artikel in The New York Times van 8 september 2005 werd opgemerkt dat het VN-rapport „door verschillende milieugroepen scherp bekritiseerd werd als een tendentieuze poging om de mogelijke gevaren van kernenergie te verbloemen”.

Toen Victor na de ramp meer te weten was gekomen over zijn Schepper, Jehovah God, kon hij zeggen: „We zijn niet meer gedeprimeerd, want we weten dat als Gods koninkrijk komt, er nooit meer zulke verschrikkelijke ongelukken zullen gebeuren. We zien uit naar de tijd dat het land rond ons geliefde huis bij Tsjernobyl zich zal herstellen van de huidige toestand en een deel van een prachtig paradijs zal worden.”

De bijbelse belofte dat het oorspronkelijke paradijs op aarde hersteld zal worden en over de hele aarde zal worden uitgebreid, is sinds de ramp in Tsjernobyl de vaste overtuiging geworden van miljoenen mensen (Genesis 2:8, 9; Openbaring 21:3, 4). Alleen al in Oekraïne hebben in de afgelopen twintig jaar meer dan honderdduizend mensen die hoop aanvaard! Wij hopen dat ook u ertoe bewogen wordt stil te staan bij de schitterende toekomst die beloofd wordt aan hen die moeite doen meer over Gods plannen te weten te komen.

[Voetnoten]

[Kader/Illustratie op blz. 16]

Monument voor de liquidatoren

Dit meer dan levensgrote monument is ter ere van de opruimers na de ramp in Tsjernobyl, die bekendstaan als de liquidatoren. Ze blusten branden, ommantelden de smeulende kerncentrale en verwijderden besmetting. Uiteindelijk liep het aantal werkers in de honderdduizenden. Er is voorspeld dat de dood van zo’n vierduizend mensen rechtstreeks aan het ongeluk toe te schrijven zal zijn en dat het daarbij in de meeste gevallen om deze werkers zal gaan.

[Illustraties op blz. 15]

Plaatsaanduiding en bioscoop van Tsjernobyl

[Illustraties op blz. 15]

De Roedniks en hun huis in Tsjernobyl

[Illustraties op blz. 16]

De kerncentrale waar de meltdown plaatsvond, ongeveer drie kilometer van het appartement van familie Roednik in Pripjat (inzet)