Bereid uw dochter voor op haar eerste menstruatie

De puberteit is een periode van veel veranderingen. Bij meisjes is een belangrijke gebeurtenis in dat ontwikkelingsproces de eerste maal dat de menstruatie optreedt, ook wel de menarche genoemd.

DE EERSTE menstruatie kan bij jonge meisjes veel spanningen veroorzaken, en vaak hebben ze er gemengde gevoelens over. Die gebeurtenis kan net als veel andere veranderingen die met de puberteit te maken hebben, heel verwarrend zijn. Veel meisjes zijn bij hun eerste menstruatiecyclus bang of bezorgd, voornamelijk omdat ze slecht geïnformeerd zijn of, wat nog vaker voorkomt, helemaal niet geïnformeerd.

Meisjes die op de eerste menstruatie voorbereid zijn, reageren vaak minder negatief. Maar uit onderzoeken blijkt dat veel meisjes niet voorbereid zijn. Bij een in 23 landen gehouden enquête zei bijna een derde van de ondervraagden dat hun van tevoren niets was verteld over de eerste menstruatie. Omdat de meisjes erdoor overvallen werden, wisten ze op dat moment niet wat ze moesten doen.

Enkele van de meest negatieve ervaringen kwamen van vrouwen die helemaal geen voorlichting over menstruatie of menarche hadden gehad. In een onderzoek waarbij vrouwen hun eerste menstruatie beschreven, gebruikten ze woorden als „paniek”, „traumatisch”, „beschaamd” en „bang”.

 Over het algemeen schrikken mensen als ze bloed zien, omdat bloeden gewoonlijk geassocieerd wordt met pijn of een verwonding. Het is dus niet moeilijk te begrijpen dat als meisjes van tevoren geen goede uitleg of voorlichting krijgen, ze de menstruatie vanwege cultuurgebonden ideeën, mythen of zelfs pure onwetendheid onterecht kunnen associëren met ziekte of een verwonding, of kunnen bezien als iets waarvoor ze zich moeten schamen.

Uw dochter moet weten dat de maandelijkse bloeding iets normaals is waar alle gezonde meisjes mee te maken krijgen. Als ouder kunt u veel doen om alle eventuele bezorgdheid of angst weg te nemen. Op welke manier?

De belangrijke rol van de ouders

Er zijn veel informatiebronnen over dit onderwerp, zoals leerkrachten, werkers in de gezondheidszorg, gedrukt materiaal en zelfs educatieve films. Veel ouders vinden dat zulke bronnen vaak waardevolle informatie bieden over het biologische aspect en de hygiëne tijdens de menstruatie. Toch kunnen meisjes nog vragen hebben die niet door die bronnen worden beantwoord of behoeften hebben waaraan niet wordt voldaan. Zelfs als ze weten wat ze moeten doen als ze ongesteld worden, weten ze vaak niet goed hoe ze moeten omgaan met de veranderende emoties en gevoelens die ermee samengaan.

Grootmoeders, oudere zussen en vooral moeders kunnen de extra informatie en emotionele steun geven die jonge meisjes nodig hebben. Meestal bezien meisjes hun moeder als de belangrijkste bron van informatie.

Hoe zit het met de vader? Veel meisjes schamen zich om met hun vader over dit onderwerp te praten. Sommige willen graag dat hij een indirecte rol speelt door een steun te zijn en begrip te tonen, terwijl andere hem er liever buiten laten.

In veel landen is het aantal alleenstaande vaders de laatste tien à twintig jaar sterk toegenomen. * Steeds meer vaders zullen dus moeten leren hoe ze hun dochter over dit onderwerp kunnen voorlichten. Zulke vaders zullen bekend moeten raken met de grondbeginselen van menstruatie en met de andere lichamelijke en emotionele veranderingen die hun dochter ondergaat. Vaders kunnen hun eigen moeder of een zus vragen om praktische raad en hulp in dit opzicht.

Wanneer erover te beginnen

In geïndustrialiseerde landen, zoals de Verenigde Staten, Zuid-Korea en delen van West-Europa, is de gemiddelde leeftijd waarop meisjes beginnen te menstrueren over het algemeen twaalf à dertien jaar, hoewel sommige nog maar acht zijn en andere wel zestien of zeventien. In delen van Afrika en Azië ligt die gemiddelde leeftijd gewoonlijk hoger. In Nigeria bijvoorbeeld is de gemiddelde leeftijd vijftien jaar. Er zijn verschillende factoren die invloed kunnen hebben op het tijdstip van de eerste menstruatie, zoals erfelijkheid, economische status, voeding, lichamelijke activiteit, en hoogte.

U kunt het beste over het onderwerp beginnen voordat uw dochter de eerste keer ongesteld wordt. Gesprekken over lichaamsveranderingen en menstruatie moeten dus vroeg beginnen, misschien als uw dochter een jaar of acht is. Het kan zijn dat u dat te vroeg vindt, maar als uw dochter acht à tien jaar is, is haar lichaam waarschijnlijk al inwendig volwassen aan het worden als reactie op een toegenomen hormoonproductie. U zult uiterlijke lichamelijke  veranderingen gaan zien die met de puberteit in verband staan, zoals de ontwikkeling van borsten en een toename van lichaamshaar. De meeste meisjes krijgen kort voor hun eerste menstruatie een groeispurt (snelle groei in lengte en gewicht).

Hoe erover te praten

Meisjes bij wie de eerste menstruatie dichterbij komt, zijn vaak benieuwd wat hun te wachten staat. Waarschijnlijk hebben ze andere meisjes op school erover horen praten. Ze hebben vragen, maar velen weten niet goed hoe ze die precies moeten formuleren. Ze schamen zich misschien om erover te praten.

Hetzelfde geldt voor ouders. Hoewel moeders gewoonlijk de voornaamste bron van informatie over dit onderwerp zijn, vinden ze vaak dat ze er niet goed op voorbereid zijn en voelen ze zich meestal niet op hun gemak als ze erover praten. Misschien hebt u ook dat gevoel. Hoe kunt u nu met uw dochter een gesprek over menstruatie en menarche beginnen?

Jonge meisjes bij wie de eerste menstruatie dichterbij komt, zullen waarschijnlijk simpele, concrete informatie het beste begrijpen. Die informatie zou kunnen gaan over hoe vaak je ongesteld wordt, hoe lang het duurt en hoeveel bloed je verliest. In het beginstadium van de voorlichting kan het dus het beste zijn u te richten op de meer directe en praktische aspecten van de manier waarop uw dochter ermee om moet gaan. Daarnaast moet u misschien vragen beantwoorden als: Hoe voelt het? of Wat moet ik verwachten?

Later wilt u misschien details van het biologische aspect bespreken. Vaak kunt u educatief materiaal krijgen van werkers in de gezondheidszorg of bij de bibliotheek of boekhandel. Zulke informatie kan een hulp zijn om de details uit te leggen. Sommige meisjes willen dat misschien zelf lezen, terwijl andere het prettig vinden als u het samen met hen leest.

Zoek een rustige plaats uit om het gesprek te starten. Begin met een eenvoudig gesprek over opgroeien en volwassen worden. U zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: „Binnenkort zul je iets meemaken wat heel normaal is en alle meisjes overkomt. Weet je wat dat is?” Of een moeder zou haar eigen ervaring kunnen gebruiken door te zeggen: „Toen ik zo oud was als jij, begon ik me af te vragen hoe het voelde om ongesteld te zijn. Op school praatte ik er met mijn vriendinnen over. Hebben jouw vriendinnen het er al eens over gehad?” Laat haar vertellen  wat ze al weet en ruim eventuele misverstanden uit de weg. Houd er rekening mee dat u tijdens de eerste gesprekken misschien wel het grootste deel van de tijd of zelfs de hele tijd zelf aan het woord zult moeten zijn.

Omdat u als vrouw ongetwijfeld ook uw eigen angsten en zorgen over uw eerste menstruatie hebt gehad, kunt u uw eigen ervaring gebruiken om over dit onderwerp te praten. Wat moest u allemaal weten? Wat wilde u graag weten? Welke informatie was nuttig? Probeer een evenwichtig beeld van de positieve en negatieve aspecten te geven. Sta open voor vragen.

Een continu proces

Voorlichting over menstruatie zou gezien moeten worden als een continu proces in plaats van een eenmalig gesprek. Alle details hoeven niet in één gesprek behandeld te worden. Te veel informatie in één keer kan voor een jong meisje overweldigend zijn. Kinderen leren dingen in fases. Ook kan het nodig zijn informatie op verschillende momenten te herhalen. Als jonge meisjes ouder worden, kunnen ze bijkomende details beter begrijpen.

Nog een factor is dat de houding van een meisje tegenover de menstruatie in de tienerjaren verandert. Als uw dochter al een aantal keren ongesteld is geweest, zal ze waarschijnlijk nieuwe zorgen en vragen krijgen. U moet dus informatie met haar blijven delen en haar vragen blijven beantwoorden. Concentreer u op wat het meest zinvol is en past bij haar leeftijd en vermogen om het te begrijpen.

Neem het initiatief

Maar als uw dochter nu eens geen belangstelling voor het onderwerp lijkt te hebben? Het zou kunnen dat ze niet graag over persoonlijke zaken praat. Of misschien heeft ze gewoon wat tijd nodig om aan het onderwerp te wennen voordat ze zich vrij voelt om vragen te stellen. Ze zegt misschien zelfs dat ze alles al weet wat ze moet weten.

Bij een onderzoek in de Verenigde Staten onder meisjes van elf jaar vonden de meeste meisjes dat ze goed voorbereid waren op hun eerste menstruatie. Maar na verdere ondervraging werd duidelijk dat hun kennis onvolledig was en dat ze diverse misvattingen die gebaseerd waren op cultuurgebonden ideeën en mythen, al voor waar hadden aangenomen. Dus al zegt uw dochter dat ze klaar is voor haar eerste menstruatie, dan is het toch belangrijk dat u er met haar over praat.

Waarschijnlijk zult u elke keer zelf het onderwerp ter sprake moeten brengen. Het is feitelijk uw verantwoordelijkheid als ouder. Uw dochter heeft uw hulp echt nodig, of ze het nu op dat moment toegeeft of niet. Misschien voelt u zich gefrustreerd of ongeschikt, maar geef het niet op. Wees geduldig. Na verloop van tijd zal uw dochter ongetwijfeld gaan beseffen hoe waardevol uw inspanningen waren.

[Voetnoot]

[Inzet op blz. 11]

Het is het beste uw dochter in te lichten voordat ze begint te menstrueren

[Kader op blz. 13]

HOE MET UW DOCHTER OVER MENSTRUATIE TE PRATEN

❖ Laat haar vertellen wat ze al weet. Ruim misvattingen uit de weg. Verzeker u ervan dat de informatie van u en van haar correct is.

❖ Vertel over uw eigen ervaring. Door over uw eigen ervaring met uw eerste menstruatie na te denken en daar met uw dochter over te praten, kunt u een grote emotionele steun voor haar zijn.

❖ Geef praktische informatie. Jonge meisjes stellen vaak vragen als: „Wat als ik op school ongesteld word?” „Wat voor hygiënische verbanden moet ik gebruiken?” „Hoe moet ik zoiets gebruiken?”

❖ Leg alles op een eenvoudige manier uit. Houd rekening met de leeftijd van uw dochter en haar vermogen om het te begrijpen.

❖ Houd het niet bij één keer. Begin de gesprekjes met uw dochter vóór haar eerste menstruatie, en ga daarmee door zolang dit nodig is, zelfs als ze al begonnen is te menstrueren.

[Illustratie op blz. 12, 13]

Toon begrip. Uw dochter wil misschien niet graag over persoonlijke zaken praten